Dagblaðið Vísir - DV - 24.04.1999, Blaðsíða 33

LAUGARDAGUR 24. APRÍL 1999
45-
Bandaríkjamenn felmtri slegnir vegna morðanna í Denver:
Morðingjarnir gortuðu af
nýlegum vopnakaupum
- en enginn tók þá alvarlega
Mikil skelfing greip um sig í skólanum f Littleton og meðal þeirra sem biðu fyrir utan á meðan tveir námsmenn skutu á skólafélaga sína.
Símamynd Reuter
Þegar Brooks Brown gekk út úr
skólanum sínum í Littleton í Den-
ver í Colorado í Bandaríkjunum síð-
astliðinn þriðjudag til að fá sér
smók sagði vinur hans honum að
forða sér. Vinurinn var Eric Harris,
annar unglinganna sem myrtu
fjölda skólafélaga sína þennan sama
dag.
Brown kveðst hafa reykt sígarett-
una sína og síðan heyrt skothvelli.
„Ég hljóp þá af stað og fór í næsta
hús og hringdi í lögregluna. Ég
sagði þeim að ég vissi hver væri að
verki,“ greindi Brown frá í viðtali
við fréttamenn.
Eric Harris, sem var 18 ára, var
aö taka töskur út úr bílnum sínum
þegar hann sagði Brown að forða
sér þar sem honum líkaði vel við
hann. í töskunum voru sprengjur og
byssur.
Hvað það var sem fékk Eric Harr-
is og vin hans, Dylan Klebold, til
þess að ganga inn í framhaldsskól-
ann sinn og skjóta til bana skólafé-
lagana kemur ef til vill aldrei í ljós.
En atferlisfræðingar segja að auð-
veldur aðgangur unglinga, sem eiga
við erfiðleika að glíma, að skotvopn-
um geti valdið stórslysum.
Banvæn blanda
„Stærsta vandamálið í þessu þjóð-
félagi er að unglingar skuli hafa að-
gang að skotvopnum. Það er ban-
væn blanda," segir Mark DeAnton-
io, yfirmaður tauga- og geðlækn-
ingadeildar unglinga í Háskóla Kali-
forníu í Los Angeles.
„Stærsti munurinn á unglingum
nú og fyrir 20 árum er það hversu
þeir eiga nú ótrúlega auðvelt með
að komast yfir skotvopn,“ segir
DeAntonio. „Þetta er erfitt óróleika-
tímabil og krakkar ættu ekki að
hafa aðgang að byssum."
Mannskæðar árásir hafa verið
gerðar á undanförnum árum í
bandarískum skólum. ímai síðast-
liðnum skaut 15 ára piltur i Spring-
fleld í Oregon tvo skólafélaga sína
til bana og særði tutttugu og tvo.
Tveimur mánuðum áður höfðu
tveir drengir, 11 og 13 ára, skotið til
bana kennara og fjórar skólasystur
sínar í Jonesboro í Arkansas. Árið
1997 skaut 14 ára drengur í Paducah
í Kentucky þrjár skólastúlkur til
bana og særði fimm.
Að sögn sérfræðinga eru tánings-
árin tímabil ólgu og ofsa. Þá geta
vinsældir skipt gríðarmiklu máli.
„Þetta er sá tími sem fólk skynjar
hvort það feliur inn í hópinn. Ung-
lingar eru mjög viðkvæmir fyrir þvi
hvort þeir eru með í hópnum eða
ekki,“ segir DeAntonio. Hann bend-
ir einnig á að unglingar séu mjög
hvatvísir. „Þeir taka skyndiákvarð-
anir án þess að hugsa um afleiðing-
arnar. Þeir hafa tilhneigingu til að
vera mjög uppteknir af sjálfum sér á
þann hátt að þeir halda að þeim
muni alltaf líða eins og þeim líður í
augnablikinu," segir DeAntonio.
Rykfrakkamafían
Morðingjarnir í Littleton í Den-
ver tilheyrðu andfélagslegri klíku
sem kallaði sig rykfrakkamafmna.
Aðrir nemendur gerðu gys að
klíkunni.
Lýsingar skólafélaga og nágranna
á morðingjunum eru ekki allar á
einn veg. Sumir segja þá hafa verið
utangarðsmenn og einfara. Aðrir
segja þá hafa verið venjulega
krakka sem stöku sinnum hafi lent
í vandræðum.
Harris og fjölskylda hans fluttu í
hverfið sitt fyrir um það bil tveimur
árum. í fyrra fór Harris að ganga
svartklæddur og tala þýsku. Hann
var með allan hugann við seinni
heimsstyrjöldina, að því er Matt
Good, 16 ára nágranni Harris,
greindi frá. Good gat þess enn frem-
ur að Harris og Klebold, sem ók
svörtum BMW, hefðu dvalið í bíl-
skúrnum heima hjá Harris alla
helgina áður en þeir frömdu ódæð-
isverkið í skólanum sínum.
Nágranni Klebolds segir hann
hafa verið sérlega vel gefinn. Skóla-
félagi Klebolds, Mike Vendegnia,
segir hann hafa haft mikinn áhuga
á byssum. Annar skólafélagi Kle-
Námsmenn krjúpa á kné eftir að
hafa sloppið frá byssumönnunum.
Símamynd Reuter
bolds, Joe Malion, segir hann hafa
verið ósköp venjulegan strák. Hann
hafi í raun aldrei reiðst neinum og
oft gert að gamni sínu. Hann hafi
hins vegar breyst undanfarið ár og
ekki verið jafnræðinn og áður.
Skólafélagar Harris og Klebolds
spurðu þá um klæðnað þeirra og
hvers vegna þeir gengju um í þýsk-
um hermannastígvélum. Harris og
Klebold kváðust vera nasistar.
Þeir höfðu undirbúið sig
vandlega fyrir blóðbaðið síðast-
liðinn þriðjudag. Nokkrum dögum
fyrir ódæðisverkið gortuðu þeir af
því að hafa útvegað sér vopn en
enginn hafði tekið þá alvarlega.
11 þúsund vopnaðar
árásir í skólum
í Colorado voru I fyrra 475
unglingar gripnir með vopn í
skólum sínum. Þar eru engin
takmörk fyrir því á hvaða aldri þeir
eiga að vera sem mega bera vopn.
Þar þarf ekki heldur að framvísa
skilríkjum við kaup á vopnum.
Skólaárið 1996 til 1997 var tilkynnt
um 11 þúsund vopnaðar árásir i
bandarískum skólum. í flestum
tilfellum v£ir ekki um blóðbað að
ræða. Tugir hafa samt fallið fyrir
hendi skólafélaga á undanfornum
þremur árum.
Þess vegna hefur verið gripið til
aðgerða í mörgum skólum.
Málmleitartæki hafa verið sett upp.
Lögreglumenn sinna störfum
skólavarða í skólum þar sem
vandamála gætir og eftirlits-
myndavélum hefur verið komið
fyrir. Bandaríska þingið hefur
samþykkt fjárveitingu til rann-
sóknar á öryggi í skólum.
Skólastjórar taka einnig hótanir
um ofbeldi alvarlega og greina
yfirvöldum frá þeim. Sérstök
skólaöryggismiðstöð hefur verið
opnuð í Kaliforníu. Yfirmaður
stöðvarinnar segir 100 skóla hafa
fengið þjálfun í hvemig koma megi
í veg fyrir ofbeldi. En Banda-
rikjamenn eiga samt enn erfitt með
að svara spumingunni hverjir það
era sem fremja ódæðisverk og hvers
vegna. Sumir telja að Harris og
Klebold hafi orðið fyrir áhrifum af
skólamorðunum undanfarin ár.
Byggt á Denver Post, Reuter o.fl.
Herbfll fyrir framan skólann þar sem unglingspiltar myrtu skólafélaga sína.
Símamynd Reuter *