Dagblaðið Vísir - DV - 18.09.1999, Blaðsíða 10

10
LAUGARDAGUR 18. SEPTEMBER 1999 D"\T
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjóm, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11, 105
RVÍK, SIMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@Tf.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim.
r
Aður óþekktar óvinsældir
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðisráðherra má vel við
una þessa dagana. Óvinsældir hennar sem stjórnmála-
manns eru að vísu töluverðar, en hafa á síðustu misser-
um algerlega horfið í skugga feiknarlegra óvinsælda
tveggja annarra ráðherra Framsóknarflokksins.
Finnur Ingólfsson orkuráðherra og Siv Friðleifsdóttir
umhverfisráðherra búa við meiri óvinsældir en áður
hafa þekkzt í skoðanakönnunum. Álit fólks á þeim er
nærri eingöngu neikvætt. Þau eru ekki umdeild eins og
Davíð Oddsson, heldur hreinlega afskrifuð.
Finnur Ingólfsson hefur unnið fyrir óvinsældum sín-
um á löngum tíma með gegndarlausri stóriðjuþrjózku,
sem senn mun leiða til mesta umhverfisslyss aldarinnar
hér á landi. Hann starfar í skjóli flokksformannsins, sem
beitir honum fyrir sig í Fljótsdalsvirkjun.
Siv Friðleifsdóttir siglir hins vegnar inn í sviðsljósið
beint á botninn. Hún keypti ráðherradóminn því verði
að skipta um skoðun á umhverfismati Fljótsdalsvirkjun-
ar. Hún má varla opna munninn án þess að tapa fylgi,
svo ógætin er hún í innantómum fullyrðingum.
Svo óvinsæl eru þau tvö, að samanlagðar óvinsældir
annarra stjórnmálamanna komast ekki í hálfkvisti við
þau tvö. Er þá undanskilinn Davíð Oddsson, enda falla
miklar óvinsældir hans í skugga enn meiri vinsælda,
sem eru hinum megin á vogarskálunum.
Vinsældakönnun DV skiptir íslenzkum stjórnmála-
mönnum í íjóra flokka. Davíð Oddsson er einn og sér í
flokki sem umdeildur landsfaðir. Halldór Ásgrímsson,
Steingrímur J. Sigfússon og Geir H. Haarde eru saman í
flokki þeirra, sem njóta töluverðs álits.
Síðan koma fyrirlitnu framsóknarmennirnir þrír,
Finnur og Siv á botninum og Ingibjörg í humátt á eftir
þeim. í fjórða flokki er forustulið Samfylkingarinnar,
fremur óvinsælt, en ékki áhugavert að mati kjósenda. í
fimmta flokki eru svo hinir, sem engu máli skipta.
Halldór Ásgrímsson er einn þeirra, sem kallaðir hafa
verið teflon-menn í útlöndum. Hann hefur kvóta í þan-
þoli kjósenda. Honum er ekki legið á hálsi fyrir að vera
frumkvöðull umhverfisslyssins á Austurlandi, heldur er
öðrum ráðherrum flokksins kennt um það.
Þótt Halldór njóti þess að geta farið sínu fram í flokkn-
um, telst hann ekki í hópi þeirra mikilhæfu manna, sem
rækta eftirmenn og sá þannig til framtíðar. Umhverfis
hann í ráðherrastólunum eru fyrirlitnir jámenn, sem
kjósendur munu ekki treysta til forustu.
Vont er fyrir stjórnmálaflokk að hafa aðeins einn
frambærilegan mann á toppnum og víðáttumikla eyði-
mörk allt í kring. Verra er fyrir stjórnmálaflokk, þegar
toppmaðurinn leggur sig fram við að gæta þess, að sjálf-
stætt hugsandi fólki sé ýtt til hliðar í flokknum.
Þótt framsóknarmönnum hafi þótt og þyki enn sem
þeir séu vel settir með óumdeildan formann, er hætt við,
að sagnfræðin fari hrjúfari höndum um Halldór Ás-
grimsson í framtíðinni, þegar komið hefur í ljós, að hann
mun skilja flokk sinn eftir í rjúkandi rúst.
Áratugum saman var Framsóknarflokkurinn í milli-
þungavigt. Undir forustu Halldórs og hinna óvinsælu já-
manna hans hefur flokkurinn krumpast niður í smá-
flokksstærð og mælist í skoðanakönnunum á svipuðu
róli og Samfylkingin og Græna vinstrið.
Engum íslenzkum flokksformanni hefur tekizt að
safna með sér í ríkisstjórn slíku einvala-botnliði óvin-
sældafólks, sem Halldóri Ásgrímssyni hefur tekizt.
Jónas Kristjánsson
Lexían af Tímor og
tómarúmið í Asíu
Það má kalla það í senn kald-
hæðni örlaganna og dæmi um þá
hræsni sem oft einkennir alþjóða-
samskipti að Ástralía, eina ríkið
sem opinberlega viðurkenndi blóði
drifið hernám Indónesíu á Austur-
Tímor, mun nú leiða alþjóðlegt
gæslulið sem sent er til eyjarinnar í
nafni þjóðfrelsis og mannréttinda.
Nöturleg lexía
Slík kaldhæðni og hræsni þarf svo
sem ekki að draga úr ánægju góð-
viljaðra manna með að friðargæslu-
lið fari til Tímor en lexían er heldur
nöturleg fyrir ríki Asíu. Forusturiki
Vesturlanda studdu í reynd innrás
Indónesíu á Austur-Tímor árið 1976
en innrásin kostaði líf álíka fjölda
manna og byggir ísland, og var því
margtugfalt blóðugri en skálmöld
síðustu vikna. Henry Kissinger, sem lauk fundum
sínum með indónesískum ráðamönnum í Jakarta að-
eins fáum klukkustundum áður en innrásin hófst,
sagði það ekki í þágu bandarískra hagsmuna að
sparka í Indónesíu, en Kissinger hafði áhyggjur af
því hvað frelsishreyfing Austur-Tímor var
vinstrisinnuð. Ástralía viðurkenndi innrásina form-
lega, eitt allra ríkja, og Bretar hófu stórfellda og
ábatasama vopnasölu til indónesiska hersins, þrátt
fyrir gagnrýni heima fyrir. Ríki Vesturlanda kepptu
hart um að ná hylli herforingjanna sem stjórnuðu ört
vaxandi hagkerfi Indónesíu. Fáir sáu sprungurnar í
því kerfi, enda héldu Alþjóðabankinn og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn áfram að hlaða lofi á stjórn
Suhartos allt fram undir hrun hagkerfisins í fyrra.
Þegar hagkerfl Indónesíu hrundi snerist afstaða Vest-
urlanda til Tímormálsins skyndilega við. Það var
ekki lengur hættulegt hagsmunum Bandaríkjanna að
sparka i Indónesíu, enda var ríkið sem liggjandi mað-
ur. Ástraliumenn, sem enn viðurkenndu þó formlega
rétt Indónesíu til hernáms Austur-Tímor, stilltu sér
upp í framvarðarsveit áhugamanna um mannréttindi
og þjóðfrelsi á eyjarpartinum.
Úrelt kennisetning
Hvers vegna skyldi Ástralía,
tiltölulega fámennt ríki Evrópu-
manna á jaðri Asíu, fá alþjóð-
legt umboð til lögregluvalds á
Austur-Tímor í greinilegri
óþökk allra stjómmálaafla, hers
og almennings í Indónesíu?
Hvers vegna ekki stórveldin
Japan eða Kína, risaríkið Ind-
land, eða þá samstarfshópur öfl-
ugra ríkja í kringum Indónesíu?
Svarið við þessu snertir ekki
einungis Austur-Tímor og
Indónesiu, heldur alla Austur-
og Suðaustur-Asíu. Stóra kenni-
setningin á bak við allt alþjóð-
legt samstarf á svæðinu er sú að
ekkert ríki skuli skipta sér Eif
innri málefnum annars. ASE-
AN, samtök Suðaustur Asíu-
ríkja, var ekki stofnað til náins
samstarfs, heldur beinlínis til
vamar þessari kennisetningu.
Engar stofnanir í líkingu við
ÖSE, Evrópuráðið, Nató eða
ESB hafa orðið til í Asíu heldur
hefur pólitískt samstarf á svæð-
inu þvert á móti snúist um að
verja algert fullveldi hvers ríkis fyr-
ir sig.
Tómarúm
Þótt hnattvæðingar í framleiðslu og
viðskiptum hafi óvíða gætt eins
mikið og í Austur- og Suðaustur-
Asíu hafa ríki svæðisins ekki náð
að aðlaga sig að skyldri þróun al-
þjóðastjórnmála. Ástæðurnar fyrir
því hve ríki álfunnar ríghalda í
kenningar um algert fullveldi ríkja
má án efa rekja til hroðalegrar
reynslu Asíumanna af nýlendutím-
anum. Þetta hefur hins vegar leitt
til þess að ríki utan Asíu reynast
enn hafa hlutverki að gegna innan
álfunnar. Hvað sem Asíumönnum
finnst um ótrúlega hræsni Ástralíu-
stjórnar í Tímormálinu, verða þeir
að viðurkenna að það er vegna van-
máttar Asíuríkjaí alþjóðamálum sem Ástralía hefur
nú fengið hlutverk á Austur-Tímor.
Púðurtunnur
Það em púðurtunnur um alla Asíu og sumar þeirra
em eins og Balkanskagi í öðru veldi, enda eru flest
ríki Asíu byggð mörgum og oft mjög ólíkum þjóðum,
en þetta hefur einmitt stuðlað enn frekar að ótta
þeirra við erlend afskipti af sínum innri málum.
Ýmsar afleiðingar hnattvæðingar i efnahagslífi hafa
lagst á eitt með vaxandi áhuga almennings um alla
Asíu á lýðræði og auknum mannréttindum við að
veikja möguleika ríkisstjóma víða um álfuna við að
halda saman ríkjum sínum með valdboði. Um leið
hafa innanríkismál einstakra landa í vaxandi mæli
orðið að alþjóðamálum. Það virðist hins vegar langt í
land með að til verði í Asíu ríkjasamtök á borð við
ÖSE í Evrópu, hvað þá samtök á borð við ESB eða
Nató. Ekkert stórvelda Asíu getur heldur leikið leið-
andi hlutverk við lausn vandamála álfunnar, Japan
af sögulegum ástæðum, Kína af pólitískum ástæðum,
Indland og Indónesía vegna vanmáttar. Tómarúmið í
kringum Tímor á því eftir að endurtaka sig víðar í
álfunni.
„Það eru púðurtunnur um alla Asíu og sumar þeirra eru eins og
Balkanskagi í öðru veldi.“
Erlend tíðindi
Jón Ormur Halldórsson
Wiodanir annarra
Habibie hinn hugrakki
„Tilkynning Habibies (Indónesíuforseta) um að
fj hann fellist á alþjóðlegt friðargæslulið (til Austur-
I Tímor) bar vott um þónokkurt pólitískt hugrekki þar
| sem hugmyndin er mjög óvinsæl meðal Indónesa og
þá einkum innan hins valdamikla hóps yfirmanna
hersins. Hann féllst á þetta eftir að ijölmörg lönd
I hættu við sameiginlegar heræfingar, svo og hemaðar-
| aðstoð og sölu hergagna, og eftir að mikilvægir gef
| endur aðstoðar og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn og Al-
þjóðabankinn gáfu til kynna að frekari aðstoð yrði
| háð framgöngu Indónesíu á Austur-Tímor.“
Úr forystugrein New York Times 15. september.
Vanþóknun á spillingu
„Abdelaziz Bouteflika, sem var kjörinn forseti í
apríl, hefur síðan sagt margt sem mann langaði að
| heyra úr munni forseta Alsirs. Hann hefur lýst van-
| þóknun sinni á spillingi innan ríkiskerfisins, ráðist
I á lögregluna, dómskerfið, tollgæsluna. Hann hefur
DV
hvatt meðborgara sina til að læra að lifa í sátt og
samlyndi, eftir tíu ára átök sem hafa orðið tugum
þúsunda Alsíringa að bana og markað djúp spor á
jafnmarga.“
Úr forystugrein Le Monde 16. september.
Jagland í vandræðum
„Formaður Verkamannaflokksins, Thorbjörn Jag-
land, fyrrverandi forsætisráðherra, var aðalmaður
kosninganna þrátt fyrir að ekki væri um þingkosn-
ingar að ræða. Honum var lýst sem hallærisgæja og
manni sem hefur orðið undir í lifmu. í lokahrinu
kosningabaráttunnar drógu meira að segja nokkrir
stjórnmálamenn í Jafnaðarmannaflokknum í efa
forystuhæfileika Jaglands. Jagland, þessi geðfelldi
maður, stóð sig vel, sérstaklega undir lokin, en tókst
ekki að halda flokknum réttum megin við 30 pró-
sentin. Verkamannaflokkurinn er samt sem áður
stærsti flokkurinn. Það er spurning hvers vegna
hann eða næststærsti flokkurinn hafi hvorugur
veruleg áhrif á pólitíska stjórnun landsins."