Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.2000, Blaðsíða 16

16
iflteygarðshornið
LAUGARDAGUR 12. FEBRÚAR 2000 DV
Það eru mannréttindi að fá að
tala bjagaða íslensku. Og þegar út-
lendingar sem búsettir eru hér á
landi segja opinberlega að þeir eigi
undir högg að sækja vegna þess
hvernig þeir tala er sjálfsagt að við
frumbyggjarnir hugsum um það.
Og sé það rétt sem heyrst hefur að
nýbúar lendi sumir hverjir í auð-
mýkjandi vandræðum i bönkum
og opinberum stofnunum vegna
tjáningarörðugleika ber yfirmönn-
um þar að láta messa yfir starfs-
fólki sínu um að sýna aðfluttu
fólki þá virðingu sem því ber.
Prestur innflytjenda hér á landi,
Toshiki Toma, dregur fram kjama
málsins í ágætri grein í Morgun-
blaðinu síðasta þriðjudag þegar
hann segir: „Maður sem talar fal-
lega íslensku hlýtur að eiga skilið
hrós. En það virkar ekki öfugt. Þó
að maður geti ekki talað góða ís-
lensku, verða mannkostir hans
alls ekki verri.“
í grein sinni nefnir hann tvö
dæmi um dómhörku íslendinga í
garð þeirra útlendinga sem tala
bjagað mál. Annars vegar þegar
sagt var á útvarpsstöð aö „íslensk-
ir áheyrendur þoli ekki að heyra
útlending tala vitlausa íslensku“
og hins vegar hina makalausu
ályktun heimdeUinga á Akureyri
um að enginn megi búa hér á landi
án þess að standast grunnskóla-
próf í íslensku. Ég veit ekki hvort
ástæða sé til að draga mjög víðtæk-
ar ályktanir af þessum dæmum.
***
Fyrra tilvikið kemur manni
samt svolítið á óvart. Manni hefur
satt að segja virst að íslendingar
hafi einmitt nánast barnslega
unun af því að hlusta á útlendinga
tala íslensku og reki upp hrifning-
aróp viö hverja rétta beygingu sem
veslings útlendingurinn grísi á.
Sjálflr ættu Islendingar að vita það
manna best hversu erfitt mál is-
lenskan er og kröfuhart, og hversu
rótgróin sú hugmynd hér er að
saman fari vandað mál og vönduð
hugsun, vitlaust mál og vitlaus
hugsun. Hins vegar held ég aö
flestallir íslendingar geri greinar-
mun á þeim sem hafa íslensku að
móöurmáli og hinum sem annað
móðurmál hafa og líti ekki al-
mennt á útlending sem talar bjag-
að mál sem vitleysing - heldur dá-
ist þvert á móti að honum fyrir að
leggja á sig þetta erfiði.
Hitt dæmi Toshiki Toma er hins
vegar einskær hálfvitagangur á
Akureyri, og raunar miklu fróð-
legra að íhuga eftirmál þessarar
ályktunar en inntak hennar sjálfr-
ar. Formaður SUS afneitaði snar-
lega og af mikilli röggsemi hug-
myndunum að norðan og á endan-
um þurftu piltarnir að biðjast af-
sökunar á blaðrinu og segja af sér
öllum trúnaðarstörfum fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn, slíka andúð vöktu
hugmyndir þeirra bersýnilega inn-
an flokksins. Sjálf ályktunin
hljómaði eins og menntskælingar
að mana einhvern dellugang hver
upp í öðrum - það hefur löngum
verið lenska hér á landi að menn-
skælingar viðhafi flflskaparmál af
þessum toga og ber ekki að taka al-
varlegar en efni standa til, og alls
ekki að reyna að rökræða það.
***
Eru Islendingar rasistar? Ríkir
kynþáttahatur hér á landi? Maður
heyrir þetta stundum sagt en þegar
dæmi þess eru tilgreind virðist
manni óneitanlega sem verið sé að
mála skrattann á vegginn. Algeng
umkvörtun er að fólk af asískum
uppruna verði fyrir því að íslensk
böm fara að bulla á kínversku við
þau - það er vissulega enn eitt átak-
anlegt dæmið um það hversu illa
upp alin og hortug börn okkar
frumbyggjanna eru, en naumast
annað eða meira. Fyrir utan ein-
staklingsbundnar ryskingar í ölæði
hafa árekstrar ekki tíðkast hér milli
þjóðarbrota og þótt íslendingar séu
nú einu sinni þaxmig gerðir að þeir
þurfa að gera gys að öllu og öllum
þá ber það ekki vott um aðra for-
dóma en þá að sérhver íslendingur
er fullur fordóma gagnvart öllu - og
mest þó sjálfum sér. Rasismi er hér
á landi ekki annað en einstaklings-
bundið vandamál sem einstaka
maður kann að eiga við að stríða og
ber að líta á eins og hverja aðra geð-
fótlun, og aumka.
***
Grein Toshiki Toma (sem heföi
sennilega þurft að taka sér nafnið
Þorsteinn Tumi þar til fyrir
nokkrum árum til að fá að búa á
íslandi) í Morgunblaðinu var
vönduð og vel hugsuð áminning til
okkar um að þótt við höfum í
heiðri tungu okkar og menningar-
arf þá skyldum við líka sýna þeim
íslendingum virðingu sem alist
hafa upp við annað tungumál, og
nota það enn í sinn hóp fremur en
íslenskuna. Umræðan sem fylgdi í
kjölfar greinarinnar var hins veg-
ar að klassískum íslenskum hætti,
það er að segja meira og minna út
í hött. Allt í einu var hún farin að
snúast um það hvort hér væri nas-
ismi að skjóta
rótum - og út-
varpskonan
góðkunna Anna
Kristine Magn-
úsdóttir þurfti
að afneita því í
blöðum að hún
væri nasisti.
Samskipti hópa
af ólíku þjóð-
emi í einu og
sama landinu
geta verið við-
kvæmt mál og
það verður að
fara varlega í
umræðu um
þessi mál. Og
hér var svo
sannarlega hrapað að öflum álykt-
unum og stokkið yfir mörg þrep í
röksemdafærslum. Þótt Anna
Kristine hafi ekki viljað tala við
Toshiki Toma í þætti sínum - og
notað til þess afar hæpin rök, svo
ekki sé meira
sagt - þá er hún
alveg áreiðan-
lega ekki útlend-
ingahatari, og
hvað þá nasisti.
Það væri gaman
að heyra þau tala
saman um þetta.
Sjálf - ekki í
gegnum ill-
kvittna blaða-
menn sem sér-
hæfa sig í því að
leggja presta í
einelti. Sjálfum
finnst mér jap-
anskur prestur
búsettur á ís-
landi mjög
áhugaverð persóna að kynnast og
myndi hlusta ef Anna Kristine
fengi hann til sín í þátt.
Rasismi er hér á
landi ekki annaö en
einstaklingsbundið
vandamál sem ein-
staka maöur kann
aö eiga viö aö
stríöa og ber að líta
á eins og hverja
aöra geöfötlun, og
aumka.
dagur í lífi
Fór í kettina
- Sigríður Heiðberg, formaður Kattavinafálagsins, lýsir degi í lífi sínu
Miðvikudagur. Dagurinn hjá
mér byrjaði þannig að ég fór á fæt-
ur eftir andvökunótt út af dýrum
sem stendur til að svæfa. Ég mætti
klukkan hálftíu í Kattholt og þar
hafði meindýraeyðir komið með
átta merkta heimilisketti. Ég byrj-
aði á því að skoða þá, strjúka þeim
og kynnast þeim. Þar næst leit ég
yfir svæðið og athugaði hvort allt
væri í lagi varðandi hreinlæti og
umhirðu dýranna. Ég fór á skrif-
stofuna og hafði samband við eig-
endur merktra katta, tilkynnti
þeim að gæludýr þeirra væru í
góðum höndum og þeir gætu sótt
þau sem aflra fyrst. Þegar því var
lokið hélt ég áfram að hringja á
nokkra staði, s.s. á borgarskrifstof-
ur vegna byggingarstyrks og í nýj-
an heilbrigðisfulltrúa borgarinnar
sem ég bind góðar vonir við og
sem ætlar að heimsækja Kattholt
og skoða dýrin. Ég hringdi líka í
meindýraeyðana og í formann
Dýraverndunarfélags Reykjavík-
ur, Sigríði Ásgeirsdóttur.
Þessum brýnu erindum mínum,
ásamt mörgum öðrum, var þó fljót-
lega lokið þar sem afgreiðsla Katt-
holts er opnuð snemma dags og ég
varö aö mæta reiðum kattaeigend-
um og útskýra fyrir þeim að félag-
iö stóð ekki fyrir því að handsama
kettina heldur hlúa að þeim og
hýsa uns þeir væru sóttir. Hins
vegar má bæta því við að ég er
önnum kafln og svo mjög hefur
vinna mín í Kattholti aukist með
tilkomu átaks hreinsunardeildar-
innar aö ég kemst ekki yflr alla
mína vinnu. Ég fæ um það bil 40
símtöl á símatímanum milli
klukkan 14 og 17. Hingað hringja
eigendur sem finnst að kettirnir
þeirra megi fá að ganga lausir eins
og þeim hentar og eins eigendur
sem vilja hafa áhrif á mitt starf
sem talsmann katta. Auk þess
verð ég að sinna hinum daglegu
símtölum er varða tilkynningar
um tapaða og fundna ketti á höfuð-
borgarsvæðinu og víðar. Ég get
ómögulega talið upp öll þau vanda-
mál sem eru leyst og sem upp
koma á einum degi í Kattholti.
Fólk hringir reyndar alls staöar
að af landinu, ýmist til þess að til-
kynna eða spyrjast fyrir um alls-
konar ráðleggingar í sambandi við
kattahald. Daglega er hringt alls
staöar að með fyrirspumir og
pantanir á plássi í hótelgæslunni
okkar.
Þegar símaviðtölum var lokið
var mál til komið að fylla út ýmis
eyðublöð varðandi ketti sem höfðu
tapast og aðra sem voru fundnir. í
Kattholti eru starfsstúlkur í sam-
tals einu og hálfu stöðugildi auk
mín en þar sem svo mikið hefur
verið að gera að undanfömu varð
ég að hlaupa undir bagga með
pappírsvinnu. Þegar því var lokið
var klukkan langt gengin í sex og
tími til kominn að halda heim.
Þegar heim var komið byrjaði
ég að venju á því að heilsa köttun-
um mínum, gefa þeim og þrífa
undan þeim. Ég á ansi marga
ketti, reyndar svo marga að eng-
inn kann tölu á öllum þeim íjölda
nema ég sjálf. Þetta er mitt prívat
leyndarmál. Þegar ég haföi sinnt
köttunum mínum sneri ég mér að
mannfólkinu og sinnti því. Að því
búnu fór ég að sinna öflum þeim
fjölda fyrirspuma sem mér berst
að jafnaði á kvöldin. Fólk hefur þá
upp á farsímanúmerinu mínu og
hringir i mig þegar heim er kom-
iö.
Þetta em ýmiss konar mál, m.a.
frá fólki sem býr í öðrum hverfum
en þeim sem hreinsanimar fara
fram í. Fólk er þá með áhyggjur
yfir því hvort kettimir þeirra hafi
viflst inn í önnur hverfi og síðan
ratað i Kattholt eftir að hafa verið
fangaðir af meindýraeyðum borg-
arinnar. Þessu átti ég í fram eftir
kvöldi og það var ekki fyrr en
laust eftir miðnætti að ég lagðist á
koddann. Á meðan ég komst í ró
hugleiddi ég atburði dagsins og
átök komandi daga. Ég held að
fæstir viti það en þetta starf tekur
ótrúlega á mann og ekki bara á
mig heldur líka á aðra starfsmenn
Kattholts. Það er ósjaldan sem ég
hef hugsað sem svo að ég þyrfti að
komast út úr þessum bransa. Ég
hef meira að segja stundum haft á
orði að ég hafi farið í kettina, ekki
hundana, þegar ég ákvað að fara
út í þetta starf til að byija meö. Þó
er þaö nú þannig eins og með allt
annað að það eru gleðistundimar
sem gefa starfinu tflgang, sú sælu-
stund þegar þegar ketti frá okkur
hefur verið fundið nýtt heimili.
Að lokum vil ég beina tilmælum
mínum til kattaeigenda að virða
reglugerð borgarinnar og bíða og
sjá til með framvindu þessara
mála. Mín skoðun er sú að lausa-
ganga katta sé of mikil. Fólk vinn-
ur mikið og kettimir ráfa þar af
leiðandi einir um og leita inn til
annars fólks þar sem þeir eru
miklar félagsverur. Ég vil einnig
taka það fram að ef kattaeigendur
vilja í raun bæta aðbúnað katta og
tryggja réttindi þeirra verða aflir
kattaeigendur að bindast samtök-
um og ganga í Kattavinafélagið.
Aðeins með því móti getum við
myndað nógu stóran og heilsteypt-
an þrýstihóp til aö koma fram og
krefjast bóta. -KGP