Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.2000, Side 36

48
LAUGARDAGUR 12. FEBRÚAR 2000
ffirnn
- með ítarlegri greiningu, segir Ámi Árnason. sjúkraþjálfari og íþróttakennari
„Mikilvægt er fyrir þá sem verða varir við einkenni álagsmeiðsla að virða sársaukann. Menn verða að læra að hlusta
á rödd líkamans en það er list sem ekki er öllum gefin,“ segir Árni Árnason MSc, sjúkraþjálfari og íþróttakennari.
Meiðsl, meðhöndlun þeirra og
fyrirbyggjandi aðgerðir gegn
meiðslum eru atriði sem eru ofar-
lega i huga allra íþróttaiðkenda.
Trimmsíðan leitaði ráðlegginga
hjá Áma Ámasyni MSc, sjúkra-
þjálfara og íþróttakennara hjá
Gáska sjúkraþjálfun í Reykjavík.
Árni á að baki umfangsmikla
menntun í þessum fræðum. Hann
lauk prófi i sjúkraþjálfun frá Há-
skóla íslands og síðan prófi frá
íþróttakennaraskólanum á Laug-
arvatni. Að loknu námi vann hann
við fag sitt í tvö ár en síðan lá leið
hans til Noregs í framhaldsnám í
íþróttaháskóla í Ósló.
Ámi lauk mastersprófi þaðan
árið 1993 með íþróttameiðsl sem
sérgrein. Árni er þegar byrjaður á
doktorsnámi í sama háskóla í Ósló
og ætlar sér 4 ár til þess. „Ég sé
ekki fyrir endann á náminu þó að
ég ljúki doktorsprófi. Nauðsyniegt
er að halda sér við í þessu fagi og
ekki um annað að ræða en bæta sí-
fellt við þekkingu sína. Menn eru
fljótir að staðna því það eru sífellt
að koma fram nýjungar,“ segir
Árni. Árni tók fram að meiðslum
mætti skipta gróflega í tvennt,
annars vegar svokölluð bráð
meiðsl og hins vegar álagsmeiðsl.
„Bráð meiðsl koma snöggt, t.d. við
tognanir á liðböndum, vöðvatogn-
anir, maráverka eöa beinbrot.
Álagsmeiðslin eru oft töluvert erf-
iðari viðfangs og byrja venjulega
mjög hægt. Einkennin finnast oft
fyrst í upphitun eða í sársauka-
seyðingi eftir æfingar eða keppni.
Álagsmeiðsl vilja ágerast smám
saman og geta endað þannig að
einstaklingurinn verður ófær til
þess að æfa og eru oft mjög þrálát.
Beinhimnubólga, sem flestir
þekkja, er dæmigert álagsmeiðsl
hjá trimmurum. Fjölmargir skokk-
arar þekkja vandamál sem þeir fá
undir iljamar sem oft eru tengd
hælbeininu og geta verið ansi
langvinn. Sum hnévandamál eru
dæmigerð álagsmeiðsl, t.d. „runn-
ers knee“ sem einkennast af óþæg-
indum í utanverðu hnénu.
„Jumpers knee“ eru önnur þekkt
álagsmeiðsli i neðri brún hnéskelj-
ar en þau eru algeng hjá íþrótta-
mönnum í greinum sem byggjast á
stökkmn. Álagsmeiðsl eru ekki að-
eins bundin við fætur, þau geta
einnig komið fram í baki og eru til
dæmis algeng hjá skokkurum. Þau
byrja oft sem smáseyðingur sem
getur ágerst. Bakmeiðsl má oft
rekja til skóbúnaðar, misbeitingar
líkamans eða of mikils álags.“
Virða sársaukann
„Mikilvægt er fyrir þá sem
verða varir við einkenni álags-
Hlaupadagskrá
ársins 2000
Hlaupadagskrá ársins 2000 leit
nýléga dagsins ljós. Að venju er
þar hægt að velja úr ótrúlegu
framboði hlaupa um land allt.
Búast má við því að þátttaka
verði óvenju góð i mörgum
hlaupum ársins, enda vilja
margir skokkarar efna heit sitt
um þátttöku í hlaupum á árinu
2000.
meiðsla að virða sársaukann.
Menn verða að læra að hlusta á
rödd líkamans en það er list sem
ekki er öllum gefin. Gera verður
greinarmun á meiðslum og venju-
legum stífleika að loknum erfiðum
æfmgum. Munurinn á því tvennu
lærist ekki nema með tilfinning-
unni. Rétt greining er mikilvægust
þegar bera fer á álagsmeiðslum.
Þó að einkennin sem slík séu með-
höndluð koma þau strax aftur ef
orsökin er enn fyrir hendi. Ein-
kennameðferð á álagsmeiðsl geng-
ur mjög sjaldan ef orsökin er ekki
upprætt um leið.
Taka má einkenni beinhimnu-
bólgu sem dæmi. Þegar einstak-
lingur kemur í meðferð við henni
er mikilvægt að byrja á itarlegri
greiningu, skoða fætur, stöðu,
hugsanlegt misvægi líkamans,
skekkju eða snúning á fæti. Ef við-
komandi er skokkari er hlaupalag-
ið grannt skoðað, skóbúnaður
vendilega athugaður, hugsanlega
með tilliti til innleggs, á hvernig
undirlagi er hlaupiö, hvort æfinga-
álagið er hóflegt og hvernig æfing-
um er háttað. Þegar þessi þekking-
arbanki er kominn er fyrst hægt
að finna út orsakir og taka á
vandamálinu.
Oft má rekja álagsmeiðsl tO
margra samhangandi þátta. AI-
gengt er að vandamál finnist sem
geta síðar orðið orsök álags-
meiðsla. Fyrirbyggjandi aðferðum
er oft hægt að beita með því að
nota skó með góðum stuðningi eða
jafnvel innlegg ef skómir duga
ekki til. Það telja margir að kaup á
dýrum skóbúnaði sé trygging gegn
álagsmeiðslum en svo þarf alls
ekki að vera. Dýrasti búnaðurinn
er ekki alltaf sá besti. Skóval er
verulega einstaklingsbundið og
verður að skoða með tilliti til
hvers og eins. Þeim sem glíma til
dæmis við skekkju í fótleggjum
dugar oft best að fá mjög stöðuga
skó, frekar en kaupa einhverja
rándýra skó með mikilli dempun.
Álagsmeiðsl eru oft ansi þrálát,
til dæmis bólgur í sinum, undir il,
í hásinum eða beinhimnubólga.
Þegar íþróttamenn finna fyrir ein-
kennum álagsmeiðsla er mikil-
vægt að reyna að halda góðum
hita á viðkomandi svæðum. Þeir
sem glíma við beinhimnubólgu
ættu til dæmis að nota legghlífar
meðan á æfingu stendur. Skokkar-
ar með aumar hásinar ættu að
leggja sérstaka áherslu á að nota
hlýja sokka. Að loknum æfingum
er mikilvægt að kæla aum svæði
til að minnka hólgur," segir Ámi.
Fyrirbyggjandi aðgerðir
Ámi tók fram að áðurtöldum at-
riðum geti einstaklingar sinnt
sjálfir en ef þær dugi ekki ættu
menn að leita sér frekari aðstoðar.
„Því lengur sem glímt er við
vandamálin án aðstoðar, þeim
mun erfiðari verða þau í meðferð.
Hægt er að gera margt til að fyrir-
byggja meiðsl og einungis spum-
ing um hve langt menn vOja ganga
í þeim efnum. Það er algert grund-
vaOaratriði að hita vel upp fyrir
æfingar. Þeir sem eru byrjendur í
einhverri íþróttaiðkun ættu að
byrja rólega á æfingum.
Áldrei verður lögð of mikO
áhersla á að gera teygjur að lokn-
um æfingum. Teygjur hjálpa tO
við slökun vöðvanna og lengingu
stuttra vöðva. Það skaðar engan
að hafa sérfræðing með í ráðum.
TO eru aðferðir sem ganga beinlín-
is út á leit að orsakaþáttum
meiðsla. Viðkomandi er tekinn í
kerfisbundna skoðun og leitað að
þáttum sem eru ávísun á meiðsl.
Þar eru skoðaðir hlutir eins og lið-
leiki, styrkur, styrkhlutföO,
hlaupagreining, fótleggir, bak,
hlaupalag myndað og rannsakað
vel í tölvu. Þannig er oft hægt að
sjá fyrir skekkjur í líkamanum
sem geta valdið meiðslum. I
þannig greiningu finnast oft tveir
eða fleiri þættir sem benda á einn
ákveðinn stað líkamans. Þá er það
hlutverk leiðbeinandans að setja
upp sérstakar æfingar, breyta skó-
búnaði eða gera aðrar breytingar,"
segir Árni.
-ÍS
Fram undan...
Febrúar:
29. Hlaupárshlaup Hreyfingar
Hefst kl. 18.30 við gatnamót
I Miklubrautar og Réttarholtsveg-
| ar. Hlaupið fer fram í 3. sinn
; (fyrst 1992). Vegalengdir: 4,5 km
og 9 km með tímatöku. Flokka-
| skipting ákveðin síðar. AOir sem
ljúka hlaupunum fá verðlauna-
j pening. Verðlaun fyrir 1. sæti
. karla og kvenna í báðum vega-
I lengdum. Útdráttarverðlaun.
; Skráning í Hreyfingu frá kl.
j 12.00. Upplýsingar á skrifstofu
| Hreyfingar í síma 568 9915.
Mars:
25. Marsmaraþon
Hefst kl. 09.30 við Ægisíðu,
| Reykjavík (forgjafarhlaup, skrán-
ing þarf að berast viku fyrir
hlaup). Vegalengd: maraþon með
tímatöku. AOir sem ljúka keppni
fá verðlaunapening. Upplýsingar:
Pétur I. Frantzson í síma 551
4096, símboða 846 1756 og hlaupa-
| siðu Félags maraþonhlaupara.
I Apríl:
18. Flóahlaup UMF Samhygðar
Hefst kl. 14.00 við Félagslund,
Gaulverjabæjarhreppi. Vega-
lengdir: 3 km, 5 km og 10 km með
tímatöku. Flokkaskipting, bæði
kyn: 14 ára og yngri (3 km), kon-
| ur 39 ára og yngri, 40 ára og eldri
: (5 km), opinn flokkur kvenna (10
: km), karlar 39 ára og yngri, 40-49
ára, 50 ára og eldri (10 km), opinn
flokkur karla (5 km). Verðlaun
fyrir þrjá fyrstu i hverjum flokki.
Upplýsingar Markús ívarsson í
síma 486 3318.
20. Víðavangshlaup ÍR og Elkó
Hefst kl. 13.00 við Ráðhús
Reykjavíkur. Vegalengd: 5 km
með tímatöku. Flokkaskipting,
bæði kyn: 12 ára og yngri, 13-15
ára, 16-18 ára, 19-39 ára, 40-49
ára, 50-59 ára, 60 ára og eldri.
| Keppnisflokkar í sveitakeppni
eru íþróttafélög, skokkklúbbar og
: opinn flokkur. Allir sem ljúka
keppni fá verðlaunapening. Verð-
laun fyrir 1. sæti í hveijum ald-
I ursflokki. Boðið verður upp á
kaffihlaðborð eftir hlaup. Skrán-
ing í Ráðhúsinu frá kl. 11.00. Upp-
lýsingar Gunnar Páll Jóakimsson
I í síma 565 6228, Kjartan Ámason
í sima 560 5536 og ÍR-heimilið við
Skógarsel i síma 587 7080.
20. Víðavangshlaup Hafnarfjarðar
Hefst kl. 13.00 á Víðistaðatúni í
Hafnarfirði. Vegalengdir: 1 km,
1,4 km og 2 km með tímatöku og
s flokkaskiptingu, bæði kyn: 5 ára
■J og yngri (200 m), 6-7 ára (300 m),
8-9 ára (400 m), 10-12 ára (1 km),
j 13-14 ára (1,4 km), 15-18 ára,
19-29 ára, konur 30 árá og eldri,
í karlar 30-39 ára, 40 ára og eldri (2
km). Sigurvegari í hverjum
r flokki fær farandbikar. Upplýs-
ingar Sigurður Haraldsson í sima
565 1114.
20. Víðavangshlaup Vöku
Upplýsingar: Fanney Ólafs-
dóttir í síma 486 3317.
Maí:
1.1. maí hlaup UFA
Hefst kl. 13.00 við Sportver.
Vegalengdir: 4 km og 10 km með
tímatöku og flokkaskiptingu,
3 bæði kyn: 6 ára og yngri (1 km),
j 7-9 ára, 10-12 ára, 13-14 ára, 15-16
ára (2 km), 17-39 ára, 40 ára og
eldri (4 km eða 10 km). Verðlaun
fyrir þrjá fyrstu í öllum flokkum
og allir sem ljúka keppni fá verð-
launapening. Útdráttarverðlaun.
Skólakeppni. Upplýsingar: Sig-
urður Magnússon í síma 898 0468
og 461 1150.