Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.2002, Page 11

Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.2002, Page 11
FIMMTUDAGUR 28. MARS 2002 11 Skoðun Ungum hafði honum verið kennt að bannað væri að flauta á þjón og hann hafði ævinlega varast slíkt. Nú hafði hann lært þá lexíu að ekki var heilladrjúgt að segja „stay“ við þjón. Annars gat gosið upp hundgá með tilheyrandi athygli. Kvöldstundin leið fljótt og kom- inn var timi til að kveðja. Hann borgaði reikninginn kaldur á svip þótt innra með sér væri hann í raun brostinn í grát. Félagamir gengu áleiðis út af staðnum. Þegar þeir nálguðust borð kvikmyndastjörn- unnar kveið hann því að geltið hefði eyðilagt þann hlýhug sem stjaman bar í hans í garð. En óttinn var ástæðulaus því enn lyfti hún hendi í hans þágu og sagði heimsfrægum rómi og með blíðu augnarráði, „hæ“. Úr augum hennar mátti greina blik sem hann kannaðist við síðan á dansleikjum á íslandi ára- tugum fyrr. Hann sagði „bæ“ á móti og hugsaði með sér að kannski væri ekki svo vitlaust að láta þjón gelta. Þegar dymar lokuðust að baki félag- anna kvaddi hann heim hinna ríku. Skammt frá innganginum sat betl- ari með hatt við fætur sér. Hann ákvað að 10 dollarar til eða frá þetta kvöld skiptu engu og lét seðil í höf- uðfatið sem var í hlutverki söfhun- arbauks. Undrun og þakklæti lék um óhreina ásjónu betlarans sem muldraði þakkarorð. Blikið í augum hans hlýjaði honum um hjartarætur og hann leit til himins þar sem stjömur skinu skært. Gesturinn fann til þess að vera góðmenni á mörkum heima þeirra fátæku og hinna ríku. „Klósettvörður, kvik- myndastjama eða betlari. Það skipt- ir engu, yflr okkur er sami stjörnu- himinninn," hugsaði Vestflrðingur- inn. ir að þeir voru miðpunktur athygl- innar ef frá var talin leikkonan. Geltandi þjónn Hann færðist í aukana og kallaði á þjón. Þriðja dýrasta hvítvínið á mat- seðlinum var pantað. Gesturinn svitnaði við og hann hugsaði með sér að nú væri eins gott að Visakort- ið klikkaði ekki. Eitt andartak hug- leiddi hann að um næstu mánaða- mót þyrfti hann síðan að borga her- legheitin en brá síðan fyrir sig dönskunni: „Den tid, den sorg,“ sagði hann stundarhátt og neitaði að upplýsa sessunautinn um það hvað hann meinti. Þjónninn var enn við borðið og spurði nú hvort ekki mætti bjóða þeim eftirrétt sem var á verðbili sem gesturinn fattaði ekki. Félagarnir vora að rýna i eftirréttamatseðlinn þegar þjónninn lét í ljósi í lágum hljóðum að hann ætlaði að sækja hvitvínið. „No, stay,“ sagði hann af allri þeirri kurteisi sem vestfirskt uppeldi leyfði honum að beita. „Voff,“ sagði þjónninn stundarhátt og allra augu horfðu á miðjuborðið þar sem kafrjóður Vestfirðingur horfði í gaupnir sér en miðaldra þjónn stóð sem frosinn í sömu spor- um með hendurnar í svipaðri stöðu og hundur, standandi á afturfótun- um einum, hefur framlappirnar. Nú bar hneykslunarsvipurinn með sér að ekki var lengur forvitnin ein í hugum hinna heimsfrægu. Gestur- inn hvíslaði „sorry“. stöðuorkan hefur breyst i hreyflorku. Það er í sjálfu sér raunverulegt tilefni fyrir forsætisráðherra að gleðjast yfir. Tregða og hreyfiorka En pólitísk tregðulögmál og póli- tisk hreyfiorka hafa víðar verið að verki upp á síðkastið. Og óvíst er að það hafi verið einmitt þessi tregða og þessi uppsafnaða stöðuorka í vaxtamálum sem ergt hefur forsæt- isráðherra að því marki að alþjóð hefur tekið eftir. Líklegt er að sú hreyfiorka sem losnað hefur varð- andi Evrópusambandsaðild hafi mælst Ula fyrir hjá fomstu Sjálf- stæðisflokksins, eins og raunar mátti heyra á heldur ónotalegu orðalagi Davíðs í garð Evrópusinna á ársfundi Seðlabankans. Sömuleið- is er hún trúlega orðin nokkuð ógn- þrungin fyrir Davíð og flokkinn, kyrrstaðan og stöðuorkan sem er að safnast upp í Sjálfstæðisfiokknum í Reykjavik. Kannanir sýna - að vísu kannanir með litið úrtak - að þar eru hlutfóll fylkinga ekkert að breytast og ef eitthvað er þá bætir Reykjavíkurlistinn við sig. Hver dagur og hver vika sem líður undir þessum formerkjum virkar sem lamandi hönd og magnar í raun enn upp kyrrstöðuna. Hik og varfærni Ekki einasta lamar þetta baráttu- þrek sjálfstæðismanna heldur lam- ar þetta tiltrú fólks á að þar sé sig- urframboð á ferð. Meira að segja frambjóðendumir sjálfir og forustu- mennimir verða órólegir og þeir fara að hika í hræðslu um að gera mistök. Það er þegar farið að bera á þessu, t.d. í því hvemig bæði Bjöm Bjamason, Davið Oddsson, og raun- ar fleiri, gera sér far um að vera ekki að reka „neikvæða" kosninga- baráttu. Þeir stíga varlega til jarðar á sama tíma og dramatík og sláttur væri mun líklegri til árangurs. Og til að auka enn á sálfræðileg áhrif þessarar fylgistregðu er menn nú þegar farnir að rifja upp sín á milli fylgistregðuna sem Markús Örn Antonsson glimdi við 1994 og hogg- ið var á með þvi að kalla til Árna Sigfússon. Vissulega er of snemmt að dæma sjálfstæðismenn til endan- legrar kyrrstöðu og í gær kann eitt- hvað að hafa losnað úr læðingi þeg- ar þeir kynntu stefnumál sín. Hins vegar þurfa þeir óneitanlega að halda vel á spilunum á næstu vik- um. Þeir geta ekki leyft sér að vona að R-listinn sofni á verðinum eins og hérinn í kapphlaupinu við skjaldbökuna. R-listinn hefur aug- ljóslega náð að umbreyta stöðu- orkunni í hreyfiorku - spurningin er hvort sjálfstæðismenn ná að gera það áður en fylgistregðan breytist í órjúfanlega stíflu. Rangt Ólafur Teitur Guðnason blaðamaður fE Stuðningur við aðild Islands að Evrópusambandinu er heldur minni nú en fyrir tæpum fjórum árum. í könnun Gallups í nóvember 1998 reyndist stuðningur við aðild vera 52,4%. I nýrri og umtalaðri könnun sama fyrirtækis fyrir Sam- tök iðnaðarins er niðurstaðan 51,7%. í ágúst í fyrra varð niður- staðan 49,9%. Það hafa því ekki orð- ið nein stórtíðindi í þessum efnum. Nær væri að segja að ekkert hefði gerst. Samt hafa verið dregnar af þessu miklar ályktanir. Ein er sú að ís- lenska þjóðin hafi gert málið upp við sig. Það er stór fullyrðing. Rök- in sem hafa verið færð fyrir henni era þau að einungis einn af hverj- um fjórum treysti sér ekki til að taka afstöðu í þessari nýju könnun. Rökrétt virðist því að álykta að þrír af hverjum fjórum hafi gert upp hug sinn. Þetta er hins vegar ekki nema hálfsannleikur því að aðeins 26,4% voru alveg viss í sinni sök, sögðust annaðhvort mjög hlynnt eða mjög andvíg aðild. Aðrir voru annað- hvort frekar hlynntir, frekar and- vígir eða tóku ekki afstöðu. Það blasir við að margir þeirra sem segj- ast „frekar hlynntir“ aðild eru tví- stígandi í afstöðu sinni: þeir eru já- kvæðir i garð aðildar, hallast að henni en hafa ekki gert upp hug sinn. Sá sem hefur gert upp hug sinn hlýtur að svara því til að hann sé annaðhvort mjög hlynntur eða mjög andvígur aðild. Sjálfsagt era réttmætar aðferða- fræðilegar ástæður fyrir því að Gallup gefur fólki jafnfjölbreytta svarmöguleika og raun ber vitni í stað þess að láta , já“, „nei“ og „veit ekki“ duga. Það orkar hins vegar tvímælis, svo ekki sé meira sagt, að í niðurstöðum könnunarinnar séu þeir sem segjast „frekar hlynntir" - og hafa því ekki endilega gert upp hug sinn - settir i sama flokk og hinir sem eru eindregnir í afstöðu sinni. En niðurstaðan er sem sagt sú að aðeins ríflega fjórðungur þjóð- arinnar hefur tekið afdráttarlausa afstöðu til aðildar að Evrópusam- bandinu. í þessum hópi er stuðning- ur við aðild um það bil 60% sem er út af fyrir sig merkileg niðurstaða. Undarlegt orðalag Þrátt fyrir að nær engin breyting hafi orðið i afstöðu þjóðarinnar til aðildar að ESB samkvæmt þessari könnun varð hún - eins og allir vita - tilefni gríðarlegrar umræðu, ekki bara hér á íslandi heldur líka í flest- um fjölmiðlum í Noregi! Meginá- stæðan var sjálfsagt önnur niður- lesið á mælana staða sömu könnunar, nefnilega sú að níu af hverjum tíu landsmönnum vildu hefja aðildarviðræður við ESB. Þessi niðurstaða er auðvitað sama marki brennd og sú fyrri; að- eins rétt riflega helmingur sagðist mjög hlynntur því að hefja viðræð- ur en 40% sögðust frekar hlynnt þvi. Sem fyrr er afskaplega hæpið að setja þessa tvo hópa undir sama hatt og fullyrða að níu af hverjum tíu séu hlynntir því að hefja viðræð- ur. Það sem dregur hins vegar enn meira úr trúverðugleika niðurstöð- unnar er orðalag spurningarinnar. Spurt var: „Ertu hlynntur eða and- vígur því að taka upp aðildarvið- ræður við ESB til þess að ganga úr skugga um hvað íslandi stendur til boða við aðild?" Hér er látið að þvi liggja að hugur þurfi ekki að fylgja máli, að jafnvel þjóð sem hefur lít- inn sem engan áhuga á aðild geti farið í viðræður, svona rétt til þess að kanna hvað stendur til boða. Þetta er sterklega gefið í skyn með orðalagi spurningarinnar en að sjálfsögðu er þetta ekki reyndin. Það er eingöngu hægt að hefja aðild- arviðræður með það fyrir augum að ganga inn. Niðurstadan er sem sagt sú að aðeins ríflega fjórð- ungur þjóðarinnar hefur tekið afdráttarlausa afstöðu til aðildar að Evrópusambandinu. í þessum hópi er stuðning- ur við aðild um það bil 60% sem er út af fyrir sig merkileg niðurstaða. Þetta vissi Gallup fyrir nokkrum árum. f desember 1994 og í mars 1995 spurði fyrirtækið hvort menn teldu að „hefja ætti aðildarviöræður við ESB með það fyrir augum að gerast aðilar að því fyrir aldamót". Um það bil helmingur aðspurðra sagðist hlynntur því (“rnjög" eða „frekar") en næstum fjórir af hverj- um tíu voru því andvígir. Líklegt er að niðurstaðan hefði orðið svipuð nú ef spumingin hefði verið orðuð með þessrnn hætti og spyrja má hvers vegna hið fyrra orðalag, sem er eðlilegt og réttmætt, var ekki not- að nú. Hvaö knýr á? Ekki verður hins vegar annað sagt en að Evrópusinnum hafi orðið nokkuð ágengt í umræðunni undan- fama mánuði. Einkum hafa vaknað efasemdir um að sjávarútvegsstefna ESB sé sú hindrun sem jafnan hefur verið tcdið að hún væri. Þannig seg- ir í skýrslu um Evrópumál, sem ut- anríkisráðherra lagði fyrir Alþingi vorið 2000, að „starfsreglur ESB um úthlutun leiddu að óbreyttu til þess að íslendingar sætu áfram einir að fiskimiðum umhverfis ísland, þ.e. að svo miklu leyti sem um er að ræða stofna sem eingöngu eru inn- an lögsögu. Staða þeirra ESB-ríkja sem kynnu að vilja ásælast fisk- veiðiréttindi við ísland i möguleg- um aðildarviðræðum yrði ekki ýkja sterk.“ En í mikilli umræðu um meinta meinbugi aðildar (fiskveiðistefnuna og framsal fullveldis) vfll það gleym- ast að tala um hitt, sem þó er jafn- vel brýnna að fá á hreint: Hvað knýr á um aðild? Hvað myndi hún færa okkur sem réttlætir alla millj- arðana sem Evrópusambandið hirð- ir i aðgangseyri? í þessu sambandi hefur einna mest verið haldið á lofti þeim vaxtalækkunum sem aðild að myntbandalaginu er sögð tryggja. í því sambandi er það athyglisvert sem Már Guðmundsson, aðalhag- fræðingur Seðlabankans, segir í Evrópuúttekt Samfylkingarinnar, að „mikill vaxtamunur gagnvart út- löndum um þessar mundir [séj ekki rök fyrir aðild að EMU“ þar sem stór hluti hans tengist tímabundn- um aðstæðum í hagkerfinu, auk þess sem hann renni til innlendra aðila og feli þannig ekki í sér nettótap fyrir þjóðarbúið. (Taka verður fram að Már telur engu að síður að upptaka evrunnar geti haft í for með sér efnahagslegan ávinn- ing fyrir þjóðina, einkum vegna aukinna viðskipta við aðildarþjóðir ESB.) Vænleg staða Þessi ávinningur hefur því ekki verið studdur nægilega sannfær- andi rökum. Sérstaklega ekki þeg- ar haft er í huga að íslenskt hag- kerfi er nú þegar í fremstu röð. Samkvæmt lista Alþjóðabankans er þjóðarframleiðsla á mann sú ní- unda hæsta á íslandi og kaupmátt- ur almennings sá sjöundi mesti. Aðeins ein ESB-þjóð, Lúxemborg, státar af hærri kaupmætti (raunar þeim langhæsta í heiminum) en stærstu þjóðir ESB, Þýskaland, Frakkland, Stóra-Bretland, Spánn og ítalia eru í 20. til 30. sæti. Svip- að gildir um þjóðarframleiðslu á mann. Það vantar sannfærandi rök fyr- ir því að einhver stórkostlegur, ótvíræður og óumdeildur ávinning- ur felist i því fyrir þjóðina að selja sig undir Brussel-valdið. Sá ávinn- ingur þarf að yfirvinna ýmsa ótalda galla á ESB, til að mynda áform sambandsins um aukna sam- ræmingu skatta (sem eru miklu hærri í ESB en á íslandi), minnk- andi áhrif smáþjóða samhliða stækkun sambandsins og greinileg- an vilja margra áhrifamanna til að gera ESB að sjálfstæðu sambands- ríki. Aðeins með því að sýna fram á ávinning af þessu tagi mun Evr- ópusinnum takast að fjölga þeim sem segjast „mjög hlynntir" aðild að ESB. Sem stendur eru það að- eins 15,9% þjóðarinnar. CUy29)C fA 'imk. í' ttor> . iU ) . II TL l.T i ** !rSHFQOL<

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.