Dagblaðið Vísir - DV - 11.05.2002, Blaðsíða 45

LAUGARDAGUR II. IVIAÍ 2002
Helgarblcicí 3Z>V
-45
Hótaði
lögreglustjóra lífláti
í JANÚAR 1960 BÁRUST lögreglustjóranum í
Reykjavík, Sigurjóni Sigurðssyni, tvö skuggaleg hót-
unarbréf með skömmu millibili. Það fyrra hljóðaði
svo:
„Ég hef ákveðið við sjálfan mig að taka yður Sigur-
jón af lífi einhvern næstu daga og hefur aftakan ver-
ið þaulhugsuð og er ógerningur fyrir yður að komast
undan takmarki mínu. Kveðja frá Germann."
Seinna bréfið barst lögreglustjóra fjórum dögum
síðar og var svohljóðandi:
„Stundin nálgast, bráðum verður þú liðið lík.
Kveðja frá Germann."
Eins og ef til vill kemur ekki á óvart fannst yfir-
mönnum lögreglunnar þetta talsvert alvarlegt mál og
í stað þess að láta fara fram opinbera rannsókn ákvað
lögreglustjóri að fela tveimur aðstoðarmönnum sin-
um að komast að uppruna bréfanna í kyrrþey. Þeirra
rannsókn leiddi fljótlega til þess að böndin bárust að
einum starfsfélaga þeirra, lögregluþjóni sem hér eftir
verður kallaður Jón þótt það sé ekki hans rétta nafn.
Fljótlega þótti sannað að Jón þessi hefði ekki að-
eins skrifað hótunarbréfin tvö heldur væri einnig höf-
undur allmargra greina sem birst höfðu í dagblaðinu
Þjóöviljanum haustið 1958 undir dulnefnum og inni-
héldu mjög meiðandi ummæli um lögreglustjóra og
aðra fyrirmenn lögreglunnar. Þessi greinaskrif lét
lögreglan rannsaka og leiddi sú rannsókn af sér sterk-
an grun sem beindist að þessum sama manni þótt þá
væri ekkert aðhafst í málum hans. Bréf þessi birtust
í Þjóöviljanum veturinn 1958-59 og voru undirrituð
þremur dulnefnum sem voru: Lögreglumaður, Borg-
ari og Soffía.
Var nú haflst handa viö öfluga rannsókn málsins
og umræddum lögregluþjóni vikið úr starfi en hann
hafði í ársbyrjun 1960 unnið í lögreglunni í 12 ár sam-
fleytt. Hann var siðan ákærður fyrir að hafa sent um-
rædd hótunarbréf en einnig fyrir að hafa í fórum sín-
um skammbyssu og skot án þess að hafa til þess til-
skilin leyfi og einnig fyrir að bera allmarga starfsfé-
laga sína röngum sökum í dómþingi Sakadóms
Reykjavíkur en þar hélt Jón þvi ítrekað fram að ýms-
ir nafngreindir háttsettir menn innan lögreglunnar
stunduðu ölvunarakstur nánast þegar þeim sýndist,
væru undir áhrifum áfengis við skyldustörf og stund-
uðu viðskipti með smyglað áfengi.
Virðist heilbrigður
Fyrst um sinn var Jón lögregluþjónn settur í gæslu-
varðhald og þar var sérfræðingur í tauga- og geðsjúk-
dómum látinn rannsaka hann með tilliti til þess hvort
hann gæti verið hættulegur umhverfi sínu eða sjálf-
um sér. Sérfræðingurinn átti við Jón nokkur viðtöl
en segir síðan i niðurstöðu sinni:
..hef ég ekki getað komist að neinni ákveðinni
niðurstöðu um geðheilsu hans. Hann sýnir engin aug-
ljós geðveikiseinkenni, en það sannar þó engan veg-
inn að ekki gætu verið ranghugmyndir hjá honum
sem hann dyldi. Samkvæmt þessu er heldur ekki
hægt að sjá þess neinn vott að hann sé hættulegur
sjálfum sér eða öðrum.“
í framhaldi af þessu var Jóni sleppt úr gæsluvarð-
haldi enda sýnist umrætt vottorð nánast vera heil-
brigðisvottorð.
Viö vitnaleiðslur í sakadómi voru alls fjórir lög-
regluþjónar, samstarfsmenn Jóns, leiddir fram sem
vitni og báru þeir með ýmsum hætti hvemig Jón
hefði haft blaðaskrifin í Þjóðviljann í flimtingum og
ítrekað gefið í skyn með einum og öörum hætti að
hann væri höfundur þeirra. Hann hafði sýnt vinnufé-
lögum sínum eina greinina í handriti, talað hluta úr
annarri inn á segulband í votta viðurvist og eitt sinn
þegar hann kom á vakt sagði hann grínaktugur við fé-
laga sína:
„Ætlið þið ekki að heilsa borgara?"
Fyrir réttinn var lagt vélritað eintak af einni af
greinunum sem sent hafði verið til dagblaðsins Tím-
ans en það ekki viljað birta hana. Við rannsókn
komst upp með einhverjum hætti að greinin væri
skrifuð á ritvél sem var eign utanríkisráðuneytisins
Á næturnar var alltaf Iögregluþjónn á vakt í Stjórnarráðinu og þar er talið
að höfundur hótunarbréfa til lögreglustjóra liafi komist í ritvél.
Það dró til undarlegra tíðinda innan lög-
reglunnar íReykjavík veturinn 1960. Þá bár-
ust lögreglustjóra tvö bréf þar sem honum
var hótað lífláti. Fgrrverandi lögreglumað-
ur var síðan dreginn fyrir dóm fyrir að
skrifa bréfin, bera rangar sakargiftir á
starfsfélaga og ólöglega eign skotvopna.
Við alla meðferð málsins hélt ákærði uppi
miklu málþófi. Hann viðurkenndi aldrei
að hafa sent umrædd hótunarbréf en hélt
því statt og stöðugt fram að hann væri
hafður fyrir rangri sök. Hann benti á ýmsa
aðila sem hann taldi líklegri til þess en hann og þar á
meðal suma vinnufélaga sina sem báru vitni fyrir
dóminum.
Þrátt fyrir þetta taldi Hæstiréttur sannaö svo hafið
væri yfir vafa að hann væri sekur og ákvað hæfilegt
að dæma hann í þriggja mánaða fangelsi skilorðs-
bundið og gerði skotvopnið upptækt. Verjandi hans
var áminntur í dómsorðum fyrir að „hafa gert með-
ferð þessa máls miklu flóknari og tafsamari en efni
stóðu til, svo sem meö framlagningu þýðingarlausra
skjala og margvislegum kröfum um öflun gagna, mál-
inu öllu óviðkomandi.“
Þannig lauk þessu óvenjulega máli með því að það
fækkaöi um einn í lögregluliði borgarinnar og sú upp-
reisn sem fólst í blaðaskrifum og hótunarbréfum rann
út í sandinn.
og var geymd i skjalasafni ráðuneytisins um líkt leyti
og greinin átti að hafa verið skrifuð. Á þessum árum
var oft hægt að rekja uppruna bréfa til einstakra rit-
véla og átti það oft ríkan þátt í að upplýsa mál.
Nú gæti einhver undrast hvemig það mátti vera að
almennur lögreglumaður kæmist í tæri við ritvél sem
væri i eigu utanríkisráðuneytisins en skýringin er sú
að lögreglumenn voru alltaf látnir standa vörð í opin-
berum byggingum um nætur á þessum árum og héldu
þá jafnan til á skrifstofu ráðuneytisins.
Einn vinnufélaga Jóns lögregluþjóns, sem hér verð-
ur kallaður Páll, kom að máli við yfirmenn sina
skömmu eftir að lögreglustjóra bárust hótunarbréfin.
Hann skýröi næsta yfirmanni sínum frá því að hann
vissi svo óyggjandi væri að Jón væri höfundur hótun-
arbréfanna og hefði lesið þau fyrir sig upphátt. Þá
voru þeir staddir í vélritunarherbergi lögreglunnar
þar sem Jón dró umslag úr vasa sínum þar sem meö-
al annars voru úrklippur úr Þjóðviljanum og las tvær
stuttar klausur fyrir Pál. Þær voru nokkurn veginn
samhljóða hótunarbréfunum. Páll bar einnig fyrir
dómnum að þegar hann og ákærði sátu saman og
„hýrguðu sig á víni“ hefði ákærði oft gefið í skyn að
hann væri höfundur greinanna í Þjóðviljanum.
Ég var vitni
Nokkrum vikum seinna kom umræddur Páll enn að
máli við yfirmenn sína og bætti í framburð sinn og
kvaðst nú hafa orðið vitni að því þegar Jón ritaði
annað hótunarbréfið. Hann sagði að málsatvik hefðu
verið þau að hann var á vakt í utanríkisráðuneytinu
þann 18. janúar 1960. Um kl. 2.30 um nóttina kom
margáminnstur Jón til hans á vaktina og virtist að
sögn Páls hafa eitthvað óvenjulegt í huga. Hann
skimaði um allt og spurði eftir ritvélum og fann loks
eina í skjalasafninu og bað um bréfsefni og settist við
vélina og sagði:
„Ætli væri ekki rétt að ég skrifaði héma lítið sendi-
bréf.“
Síðan setti hann blaðið í og vélritaði nokkrar línur
og horfði yflr það með þeim orðum að þetta væri
harla gott. Páll kvaðst hafa litið yfir bréfið og séð að
það var hótunarbréf til lögreglustjóra. Við þennan
verknað bar ákærði dökka skinnhanska.
Páll kvaðst ekki hafa skýrt frá þessu fyrr af ótta við
ávítur yfirmanna sinna og einnig það að hann viður-
kenndi að óttast hefndir af hálfu Jóns ef svo færi.
Hann var enda harðlega ávíttur fyrir linkind á vakt
sinni og fyrir að hafa þagað yfir því sem þarna fór
fram.
Ég er saklaus
Ákærði mótmælti þessum framburöi alger-
lega og kvað hann úr lausu lofti gripinn
með öllu. Samkvæmt dagbókum lögregl-
unnar var hann á ferð í eftirlitsbifreið
með tveimur öðrum lögregluþjónum á
þeim tíma sem þetta átti að hafa gerst
og á vakt á lögreglustöðinni sjálfri
fram undir morgun þessa nótt. Enginn
þeirra lögregluþjóna sem var á vakt þessa
nótt mundi neitt við yfirheyrslur sem varp-
að gæti ljósi á rannsókn málsins.
Við rannsókn málsins kom einnig í ljós
að ákærði kom stundum á skrifstofur heild-
sölufyrirtækis í næsta húsi við heimili sitt á
Vesturgötu. Á þeirri skrifstofu fann lögregl-
an ritvél sem hún taldi sannað að síðara hót-
unarbréfið væri ritað á svo og pappír og um-
slög sömu gerðar og bréfin voru send í.
Þegar ákærði var færður til yfirheyrslu í
Hegningarhúsinu við Skólavörðustíg vegna þessa
málareksturs í mai 1960 fannst skammbyssa I buxna-
vasa hans og pakki með skotum í bifreið hans. Við
rannsókn reyndist ekki unnt að hleypa af skotum úr
byssunni þar sem hlaupið var ryðgað og pollótt og
sprengipinnagormur stóð á sér. Fyrir þennan vopna-
burð var hann ákærður þar sem hann hafði ekki til
hans nein leyfi.
Ritvélar gátu verið mikilvæg
sönnunargögn þegar
hægt var að sanna
að tiltekin hréf
væru úr tiltekinni
ritvél.