Dagblaðið - 12.05.1978, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 12. MAÍ 1978.
Kjallari á
föstudegi
lÖver" man ekki
árásir þeirra
félaga á
( dómsmálaráðherra?
Það eru margir, sem undrast það
ofstæki, öfgar og vanstillingu, sem
svo mjög er áberandi hjá þessum
hæstvirta þingmanni og sumum
fleiri Alþýðuflokksmönnum.
Margir spyrja, hvernig stendur á
J ailri þessari vanstillingu, ofstæki og
i öfgum hjá þessum siðbótarmönnum
Hún kemur fram, þessi vanstilling,
hér í þingsölum hjá þessum hæst-
virtu þingmönnum, alveg eins og híbi
kemur fram hjá sálufélaga hans^í
jsjónvarpi og víðar. En í rauninni ^r
þetta ettírt undai*legíí iöf ekkert
nýtt. Þessir félagar hafa áður ge|t
árásir. Öllum er það í fersku minr^,
* þegar þeír hófu hiuar daemalaugiu
árásir á hæstvirtan dómsniáiarái-
herra með brigsluih o^m aíhrot. A^t
hrundi þetta auðvitað eins (|g
spilaborg hjá þessum mönnuif.
Kannski það hafi nú einnig sín áhrif,
C sem gerst hefur síðustu daga, þegar
vissir hlutir hafa komist upp um
samherja þeirra og heimildarmenn
það er von, að eitthvað sé úr lagi
gengið með jafnvægið og þurfi að
reyna að slá sig til riddara með
nýjum öfgum og ofstopa.
Eg taidi nauðsynlegt vegna komu
hæstvirts þingmanns Sighvats
Björgvinssonar og biygðunarlausra
blekkinga að rekja þetta mál hér
nokkuð. Sannleikurinn er sá, að væri
ei.nhver snefiil af sómatilfinningu til
hjá þessum hæstvirta þingmanni,
ætti hann að biðja opinberlega
afsökunar.
Hæstvirtur iðnaðarráðherra að fjalla
um Kröfluskýrsluna(!)á Alþingi.
Hvítflibba-afbrot
Fjölmiðlar skýrðu frá því í fyrri
viku að Haukur Guðmundsson, rann-
sóknarlögreglumaður í Keflavík, hefði
viðurkennt að hafa beitt ólöglegum
aðferðum, þegar hann handtók Guð-
bjart heitinn Pálsson í Vogum fyrir
rúmi ári síðan. Þetta var auðvitað
mikil frétt — og mikið áfall fyrir rétt-
lætið. Það fær aldrei staðizt að berjast
fyrir réttlæti með ranglæti. Hversu
alvarleg sem meint fjármálaafbrot
Guðbjarts Pálssonar kunna að hafa
verið þá réttlætir það ekki — aldrei —
að beita ólöglegum aðferðum. Þetta
veit Haukur Guðmundsson auðvitað
mætavel — og hann er maður til þess
að taka afleiðingum gerða sinna. Í
þessum dálkum hefur verið flutt vöm
fyrir lög og sókn gegn ólögum. Þar
getur ekki skipt máli hvor á i hlut
Ólafur Jóhannesson eða Haukur Guð-
mundsson. Ólög verða aldrei réttlætt.
Tveir fjölmiðlar og tveir ein-
staklingar hafa af þessu tilefni séð
ástæðu til þess að rifja upp fyrri um-
ræður um dómsmál og tengja það
framvindu i handtökumáli Hauks
Guðmundssonar. Tíminn og Mánu-
dagsblaðið, Gunnar Thoroddsen og
Ásgeir Hannes Eiríksson.
Tilgangurinn með þessu virðist aug-
Ijós. Það á að reyna að rugla fólk í
ríminu. Það á að reyna að koma þvi
inn hjá fólki, að allt hafi þetta verið
samfelld umræða — og þá sennilega
ofsókn — og málatilbúnaðurinn þar
með fallinn þar sem Haukur Guð-
mundsson hefur gert þessi alvarlegu
mistök.
Dómskerfið hefur ekki í annan tima
sýnt af sér annan eins þrótt og þegar
það kom upp um Hauk Guðmunds-
son. Sá þróttur er í alla staði alls hróss
verður. En eftir sem áður virðist sá
kjarni vandans vera jafn óleystur og
hann var þegar umræðan um dóms-
mál hófst fyrir þremur árum, fyrst
með umræðum um Jósafat Arngríms-
son og síðan um Klúbbmálið, að
dómskerfið virðist mikið til þróttlaust
þegar svokölluð hvitflibba-afbrot eru
annars vegar.
En sú aðferð kerfisins að reyna að
rugla fólk í ríminu, að reyna að koma
þvi inn hjá fólki að hér sé um samfellt
mál að ræða, fær ekki staðizt. Því til
áréttingar skal nú rifjað upp.
Fyrst var Klúbbmál
Haustið 1975 skrifaði undirritaður
blaðagrein i Vísi, þar sem sögð var
saga af mjög verulegum meintum fjár-
málaafbrotum aðstandenda veitinga-
hússins Klúbburinn i Reykjavík. Þetta
hafði gerzt þremur árum áður, eða
haustið 1972. Hér var um ólöglega
áfengisflutninga að ræða, og auk þess
annars konar fjársvik sem í dag næmu
milljónatugum. Veitingahúsinu var
lokað, en nokkrum dögum síðar kom
skipun frá dómsmálaráðuneyti um að
opna húsið, þrátt fyrir að þeir lög-
reglumenn, sem, að málinu höfðu
unnið, teldu að það spillti fyrir eða
beinlínis eyðilegði rannsókn málsins.
Embætti ríkissaksóknara mótmælti
þegar í stað, sendi ráðuneyti greinar-
fjársvikum þeirra. Nú vakti hún at-
hygli og réttláta reiði sem vonlegt var.
Ennfremur var skýrt frá bréfi, sem
ráðuneytið hafði sent lögreglumönn-
um, sem unnu að frumrannsókn Geir-
finnsmálsins, viðvíkjandi þessum
sömu mönnum. Bréfið var siðar birt
og reyndist svo loðið. að hægt var að
skilja það á alla vegu. Lögreglu-
mennirnir skildu það svo að verið væri
að letja þá frá rannsókn — einnig
vegna vitneskju um fyrri afskipti
ráðuneytis af þessum mönnum. Aðal-
atriðið var samt Klúbbmálið og þetta
voru tvöaðskilin mál.
Hér er vert að staldra við. Eitt
augnablik getum við sett okkur í spor
þeirra ógæfusömu ungmenna. sem
unnu þaðóhæfuverk að Ijúga saklausa
menn inn í afbrotamál af verstu
tegund. Þau gátu vitað, eins og aðrir
læsir borgarar þessa lands, að aðstand-
endur Klúbbsins höfðu notið spilltrar
greiðasemi dómsmálaráðuneytisins.
Það sem þegar hafði verið rætt og
ritað um meint afbrot Klúbbsins og af
skipti ráðuneytis var nógu svart. Vera
má — og er raunar alls ekki ólíklegt —
að einmitt það hafi ráðið því, að þessir
tilteknu menn voru saklausir lognir
inn i þetta óhugnanlega mál. Þetta
var afleiðing spilltrar dómsmála-
stjórnar. Þetta kann að hafa verið
prisinn sem við greiddum fyrir undan-
gengna spillingu.
Það var á þessu augnabliki sem
Sighvatur Björgvinsson, alþingis-
maður, flutti ræðu á Alþingi. Sig-
hvatur fjallaði um Klúbbmál og af-
skipti ráðherra af þeim. Ráðherra
reyndi hins vegar að rugla þessum
tveimur málum saman — og fullyrti
aftur og aftur að verið væri að saka sig
um að hylma yfir í morðmáli. Þetta
var rangt. Það voru Klúbbmál. sem til
umræðu voru. Ráðherra flutti fræga
varnarræðu. Þar sagði hann meðal
annars, eins og fram kom i leiðara
Morgunblaðsins daginn eftir. að hann
legði heiður sinn að veði fyrir þvi, að
engin fjármálaleg tengsl væru milli
Framsóknarflokksins og Klúbbsins.
Hvað kom i Ijós á næstu tveimur
dögum? Fjármálatengslin voru marg-
visleg og fjármálaafbrotin enn meiri
en nokkurn timann áður hafði verið
sagt. En kjarni málsins var samt sá, að
sömu daga, sern hin umdeilda opnun
Klúbbsins átti sér stað hafði
Húsbyggingasjóður Framsóknar-
flokksins, fyrir milligöngu Kristins
Finnbogasonar og Guðjóns Styrkárs-
sonar, staðið i skuldabréfaviðskiptum,
sem námu milljönum við Sigurbjörn
Eiríksson, veitingamann i Klúbbnum.
Framsóknarflokkurinn varð fyrri til
og birti sjálfur yfirlýsingar um þessi
efni.
Ólafur Jóhannesson, dómsmála-
ráðherra, hafði i þingræðunni frægu
farið með ósannindi um þetta aðalat-
riði málsins — áreiðanlega vegna þess
að hann sjálfur vissi ekki betur en
hafði farið að ráðum sér verri
ráðgjafa. En úr því hann sagði ósatt
um þetta aðalatriði málsins, þar-sem
Það er Ijóst að Klúbbmálið var póli-
tískt spillingarmál af verstu tegund og
þvi fær ekkert haggað. Það mál hafði
einnig hörmulegar afleiðingar. Það er
sennilega óþarfi að rifja upp skrýtnar
blaðagreinar dómsmálaráðherra, æðis-
gengin viðbrögð Tímans. Kjarni
málsins er samt sá, að þó að nokkrar
umbætur hafi verið gerðar i dómsmál-
um, einkum Rannsóknarlögregla rikis-
ins, þá er dómskerfið nær jafn varnar-
laust gagnvart hvitflibba-afbrotum.
fjársvikamálum. og það var þegar
umræða um Klúbbmálið hófst. Það
eru ekki bókhaldsfróðir menn í dóms-
kerfinu. Það virðist skorta pólitiskan
vilja til þess að gera útrás i þessum
málum.
Dæmin tala. Grjótjötunsmál er ein-
hvers staðar i kerfinu. Svo er um
Jörgensensmál. Mál af þessu tagi eru
að sullast i kerfinu árum saman. Máls-
skjöl í Guðbjartsmálinu munu þannig,
að hárin risa á höfði starfsfólks í Saka-
dómi. En liklegra er en ekki að það
mál verði tíma og ryki að bráð. Það er
reynsla fyrir því — nema yfirstjórn
dómsmálanna breytist.
Krafla - Klúbbur
Tíminn, Mánudagsblaðið og Ásgeir
Hannes Eiriksson skipta ekki máli. En
það verður að teljast ótrúleg bíræfni af
iðnaðarráðherra að fara að þvæla
umræðum um dómsmál og Ólaf
Jóhannesson inn i vöm sina fyrir
Kröfluskýrsluna. En það er kannske
engin furða. Maðurinn er kallaður
heim frá útlöndum af forsætisráðherra
til þess að verja skýrslu um skandal-
mál, skýrslu, sem sums staðar er röng
og sums staðar beinlínis fölsuð. Ráð-
herra, sem tekur að sér að verja við-
skiptasögu Kröfluvirkjunar, er kald-
rifjaður. En svona kaldrifjaður — því
hefði égekki trúaðaðóreyndu.
Ekkieittmál—
heldur mörg mál
gerð þar sem sagði að þessi ákvörðun
ráðherra hefði verið „allsendis ótima-
bær og ástæðulaus og ekki studd
opinberum, almennum réttarvörzlu-
hagsmunum”. Valdemar Stefánsson,
þáverandi ríkissaksóknari, sendi
ráðherra greinargerðina, en
hana hafði tekið saman Hallvarður
Einvarðsson, núverandi rannsóknar-
lögreglustjóri rikisins.
Þetta var svo sem nógu alvarlegt.
Jafnframt var i þessari grein um það
spurt, hvort verið gæti að fjármálaleg
tengsl væru á milli Klúbbsins og
Framsóknarflokksins og hvort það
hefði haft áhrif á þessar ákvarðanir
ráðherra.
Annars staðar í lýðræðisheiminum
hefðu þessar upplýsingar nægt fyrst til
opinberrar rannsóknar á gjörðum
ráðherra o'g siðan til afsagnar hans.
Hér hneyksluðust einhverjir í nokkra
daga, en síðan gerðist ekkert.
Svo kom
Geirfinnsmál
Eftir áramótin, eða í janúar 1976,
gerist það svo að rannsókn á hvarfi
Geirfinns Einarssonar úr Keflavík
tekur nýjan vinkii.Ungmenni beraþað
á fjóra einstaklinga að þeir séu við-
riðnir hvarfið á Geirfinni. Við vitum
nú, að það var lygaáburður af and-
styggilegustu tegund. Geirfinnsmálið
kom Klúbbmálinu ekki við að öðru
leyti en því, að tveir þeirra sem með
þessum hætti komu við sögu málsins,
voru þessir sömu aðstandendur
Klúbbsins. Þá var enn á ný rifjuð upp
sagan af afskiptum ráðherrans af for-
ráðamönnum Klúbbsins og meintum
hann hafði lagt heiður sinn að veði,
hvað sagði hann þá eiginlega satt?
Hverju átti aðtrúa?
Yfirstjórn dómsmála var í lama-
sessi. Það átti rætur sínar að rekja til
rangra ákvarðana og vondra ráðgjafa.
Dómsmálastjórnin var eðlilega rúin
trausti. En ekkert var rannsakað frek-
ar og enginn sagði af sér.
Löngu seinna komu
Guðbjartsmál
og handtökumál
Ári eftir að þessi ósköp áttu sér stað
kom upp enn eitt málið og hinum
tveimur algerlega óskylt. Þekktur fjár-
aflamaður, Guðbjartur Pálsson, var
handtekinn i Vogunum vegna margra
kærumála. Nú er hins vegar Ijóst að
ólöglega var að handtökunni staðið —
og það er refsivert. Handtökumálið er
eitt mál, það er upplýst og Haukur
Guðmundsson hefur reynzt sekur.
Annað mál er Guðbjartsmálið sjálft,
sem er meint fjársvikamál i fjölskrúð-
ugum myndum og liggur nú einhvers
staðar i dómskerfinu, kannske i köss-
um við hliðina á Grjótjötunsmálinu
og Jörgensensmáli. Þriðja rrálið. tengt
þessum, átti undirritaður þr tt i að gera
heyrumkunnugt. Samstarfsmaður
Guðbjarts Pálssonar sat á Litla
Hrauni til þess að taka út refsingu
fyrir fjársvik. Upplýst varaðað beiðni
Guðbjarts Pálssonar hafði utanríkis-
ráðherra hringt til skrifstofu fógeta i
Keflavík og borið fram þrýstispurning-
ar um manninn. Og skömmu síðar lét
dómsmálaráðuneyti sleppa honum.
Aðspurður sagði utanrikisráðherra i
viðtali við Dagblaðið: „Þetta var einn
af greiðunum."
Hvaðá fólk aðhalda?
VilmundurGylfason