Dagblaðið - 18.10.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 1979.
London er mjög sambærileg við leið-
ina Boston — Washington D.C.
Evrópuleiðin kostar 187 dollara fyrir
manninn en aðeins 80 dollara vestra.
Hlutfallslega er munurinn líklega
einna mestur á flugleiðunum
Munchen — Madrid og New York —
St. Louis. Fyrrnefnda leiðin er 920
mílur en sú siðarnefnda 884 mílur.
Bandaríski flugmiðinn kostar 131
dollara á meðan greiða verður fyrir
hinn evrópska 339 dollara.
Síðasta dæmið er um flug á milli
Dublin á írlandi og Rómar á ítaliu og
Houston i Texasfylki til New York.
Vegalengdirnar eru hvor tæpar tólf
hundruð mUur en evrópska verðið er
helmingi hærra miðað við hið banda-
riska, eða 346 doUarar fyrir farmið-
ann á þessum leiðum og 165 dollarar.
Á þessu geta verið margar skýring-
ar. Meðal annars er skýrt frá þvi í
greininni í Time að áætlunarflug-
leiðir innan Evrópu verði stundum að
vera lengri og flóknari vegna hern-
aðarflugs. Kröfur ríkisvaldsins geri
félögum þar líka stundum erfiðara
fyrir. Mörg þeirra eru reyndar rekin
beint og óbeint á vegum yiðkomandi
ríkisstjórna.
Freddie Laker, sem rekið hefur um
nokkurt skeið flugfélag sem boðið
hefur mjög ódýr fargjöld yfir
Atlantshafið, segir að hér sé maðkur í
mysunni.
— Þegar orðið er ódýrara að
fljúga til New York frá London en
frá London til ýmissa staða á megin-
landi Evrópu, sem eru muri styttri
vegalengdir, er kominn tími til að
endurskoða málin. Laker hefur sótt
um að fá flugleyfi frá London til 37
borga á meginlandinu. Það mál er þó
ekki langt komið.
Efnahagsbandalag Evrópu hefur
mælt með því að flugfargjöld innan
ríkja þess verði lækkuð. Meðal ann-
ars hefur verið stungið upp á að
komið verði á fót þriðja farrými á
öllum áætlunarleiðum í Vestur-
Evrópu. Með þvi eigi að vera hægt að
bjóða miða á lágu verði en minni
þjónustu.
Mörg flugfélög i Evrópu hafa hug
á að krækja sér í bita af þessum
hugsanlega lágmiðamarkaði innan
Evrópu. Málin eru þó enn á könn-
unarstigi og eiga eftir að fara i gegn-
um frumskóg ríkisafskipta og milli-
ríkjasamninga.
árlega). Hvert kg fullunnið gefur nú
af sér í þjóðarbúið um 300 kr. þannig
að hér eru 90 milljarðar.
B) Þessir 90 milljarðar verða að
tvisvar og hálfsinnum hærri upphæð
við að ganga í gegnum samfélags-
kvörnina. Þessi viðbót gefur því 135
milljarða. (Þessi tala, þ.e. að marg-
falda með tveimur og hálfum er um-
deild — en lætur í öllu falli nærri,
e.t.v. meira, e.t.v. örlitið minna).
C) Við það að spara sér útgerð á 20
þúsund lesta flota sparast — þegar til
lengdar lætur — um 1 milljón á smá-
lest, gróft reiknað, sem gerir þá millj-
arða.
D) Tekjuaukinn mundi veita svig-
rúm til þess að byggja upp istenskan
iðnað, sem vel mætti áætla að gæfi í
þjóðarbúið mjög fljótt svo sem 20
milljarða. (Þetta er mjög varlega
áætlað).
Út úr dæminu koma þá eins og það
erhérsett upp 265 milljarðar.
Ef þessari tölu er deilt niður á fjöl-
skyldurnar í landinu, þá gerir það um
4 milljónir fyrir hverja fjölskyldu.
En auðvitað mundi tekjubatinn í
þjóðarbúinu ekki birtast á þennan
hátt sem bein tekjuaukning fyrir
hverja einstaka fjölskyldu, nema að
hluta til, en sem bætt staða þjóðar-
búsins út á við og inn ávið, en meðal-
tekjur landsmanna mundu stórauk-
ast.
Barátta fyrir því að koma þessari
skipan á væri þvi í reynd kjarabarátta
sem verulega munaði um.
Aðvaranir
fiskifræðinga
Fiskifræðingar hafa lengi bent á
h, :ttuna á ofveiði. Fyrsta aðvörun
Jóns Jónssonar mun nú vera orðin 13
Kjallarinn
Kristján Friðriksson
ára gömul. Skelegglegar greinar
Ingvars Hallgrímssonar, — þar sem
birtust mjög ákveönar aðvaranir, eru
líklega orðnar 8 ára gamlar. Hann
birti m.a. mjög lýsandi dæmi er
sýndu hagkvæmni þess að vernda
ýsustofninn.
Kunn er skelegg barátta Jakobs
Jakobssonar í friðunarmálum. Jakob
Magnússon, Sigfús Schopka, Jónas
Blöndal, Hjálmar Vilhjálmsson og
fleiri hafa birt sínar aðvaranir.
Síst ber svo að gleyma því, að
Norður-Atlantshafsfiskveiðinefndin
lét frá sér fara það álit fyrir nokkr-
um árum að sóknin í þorskinn á okk-
ar hafsvæði væri helmingi of mikil til
þess að stofninn gæfi þann arð, sem
hann gæti gefið. Og það var strax
árið 1962, sem Bjarni Bragi vék að
ÆSLAND
Hér suður við miðbaug, undan
strönd Guiana í Suður-Ameríku,
kúrir eyjan Æsland. Sjálft eylandið
er ekki svo mjög frábrugðið öðrum
Suðurhafseyjum, heldur eru það
ibúarnir, Æslendingar, sem skera sig
úr, þegar þeir eru bornir saman við
þær þjóðir aðrar, sem byggja þennan
hluta heims.
Uppruni þessarar þjóðar, sem nú
telur um 200.000, er einn af óleystum
gátum hnattkringlunnar. Land-
könnuðurinn Vespucci tók þarna
land 1499 og fann þar Æslendinga í
svipaðri mynd og þeir eru i dag.
Nokkru seinna slógu spænskir landa-
vinningamenn eign sinni á eyjuna og
skirðu hana Æsland i eins konar
háðungarskyni, því þeim fannst
landið lítið æsandi og íbúarnir
rólyndir i meira lagi og frábrugðnir
hinum blóðheitu Miðjarðarhafs-
búum, sem í þá tíð voru heimsveldi$<-
mennirnir og stjórnendurjarðar.
Æslendingar stóðu af sér næstum
fimm alda kúgun tveggja stórvelda
og komust í hóp sjálfstæðra þjóða
lítið blandaðir og með tungu sína
næstum óskerta. Þeir hafa ljósan
hörundslit, eru með svart hár og
flestir með grænleit augu. Vísinda-
menn eru ekki á eitt 'sáttir með það,
tivaðan þessi þjóðflokkur hafi
upprunalega komið og eru ýmsar get-
gátur á lofti. Fólk þetta er stolt og
hefir staðið vörð um tungu sína og
uppruna, sem enginn reyndar veit
hver er. Aldrei hefir það sýnt neinn
æsing i aldalangri sjálfstæðisbaráttu
sinni en unnið sigur að lokum með
seiglunni. í skjaldarmerki Æslands
stendur: Sar kuf bnak sor”, en það
útleggst: „Með hægðinni hefst það.”
Eins og við er að búast samkvæmt
legu landsins, er eilitft sumar og hita-
svækja á Æslandi. Fólkið skýlir sér
eftir beztu getu frá sólinni oggengur
um sveipað alls kyns slæðum og
sjölum. Fyrir um 20 árum fannst á
eyjunni feiknarlega stór uppspretta
af kælivökvanum Freon, og núer svo
komið, að búið er að reisa afkasta-
miklar kælistöðvar í öllum helztu
bæjum og kæla alla vinnustaði og
hýbýli. Sökum þess, hve kælingin er
-
Bréf frá henni
Ameríku:
ódýr, hefir fólkið ofnotað hana og er
víða^svo kalt í húsum inni, að
ibúarnir verða að klæðast peysum
óg nota vettlinga við húsverkin. Þessi
kæliveita þeirra er orðin heimsfræg.
Æslendingar eru mjög upplits-
djarfir og opnir, algjörlega lausir við
óframfærni og feimni. Þeir eru
alúðlegir og kumpánlegir við gesti
sem gangandi og söngunnendur
miklir, sifellt sönglandi og takandi
lagið. En smakki þeir vin, verður
mikil breyting á þessu vingjarnlega
fólki, því nú hverfur það inn i sig,
verður dauft og feimið við ókunnuga
og fer einförum. Að fá sér neðan i því
fyrir Æslending, er að gera sér
dapran dag!
Miklar framfarir hafa orðið á
Æ.slandi siðan landið fékk sjálfstæði.
Landbúnaður er undirstaða efna-
hagslifs eyjarinnar og fiskveiðar, sem
stundaðar hafa verið um alda-
raðir.eru einnig all verulegar.
Vandræðin eru bara þau, að fisk-
vinnsla eyjaskeggja er ekki
samkeppnisfær á erlendum
mörkuðum, og er þvi útflutningur
sjávarafla studdur með miklum
ríkisstyrkjum. Veldur þetta óánægju
margra, en stuðningsmenn fiskveið-
anna benda á, að þessi iðnaður sé rót-
gróinn og fjöldi manna kunni lítið
fyrir sér annað en vinnu á sjó. Lands-
lýður er orðinn vanur aðéta fisk, nýj-
an, saltaðan og reyktan, en einhvern
veginn verður ár hvert mikil offram-
leiðsta, sem út verður að flytja með
feikilegum niðurgreiðslum. Sumir
vilja leggja fiskiðnaðinn algjörlega
niður og flytja inn fisk frá Kanada og
islandi en beina vinnuaflinu inn í
landbúnaðinn.
Efnahagur landsins helir verið all
blómlegur þrátt fyrir allt og hag-
vöxtur hægtir en e.t-uggur. Æsland
hefir að þvi leyti verið frábrugðið
mörgum öðn;" .......... að þar hefir
verið lítil sem engin verðbólga, eða
ekki nema 1—2 piustiu a ari siðast-
liðin 15 ár. Ungl fólk er tekið að
kvarta mjög yfir því, að frami sé
hægur og að kaup standi svo að segja
í stað. Alvarlegasta kvörtunin er samt
sú, að unga fólkið segist ekki geta
ráðið við að eignast húsnæði, þar
sem skuldatagginn íþyngi því i ára-
tugi i stað þess að vera gerður léttur
og litill af verðbólgu þeirri, sem mörg
önnur þjóðfélög njóta.
Ef til vill segi ég ykkur meira af
þessu merka landi seinna.
Þórir S. Gröndal.
J

hugmyndinni um auðlindaskatt á
sjávarútveg — en hann fylgdi henni
ekkert eftir.
Vaxandi stuðningur
við málstaðinn
Það var 10. júní 1975, sem ég fyrst
birti hugmyndir mínar um Hagkeðj-
una — en þar er auðlindaskattur
hugsaður sem „tæki” í uppbyggingu
orsakaketju. Ég hóf baráttuna með
því að efna til fyrirlestrar í kaffistofu
starfsfólks í Kjörgarði. Þangað bauð
ég nokkrum kunnum fiskifræðingum
og hagfræðingum — til þess að fá
gagnrýni á hugmyndina. Ég fékk þar
mikla uppörvun — og m.a. lét einn
ágætur fiskifræðingur þau orð falla
að honum þætti ég áætla ábatann af
stjórnuninni helst til varlega.
Nokkrum mánuðum siðar kom svo
„Svarta skýrslan” og nokkru þar á
eftir „Bláa skýrslan”, sem svo er
nefnd.
Dr. Gylfi Þ. Gíslason hélt svo
nokkur erindi í útvarp að miklu leyti
um svipað efni. Iðnrekendur lýstu
stuðningi við málið. Jóhannes
Nordal sýndi skilning á málinu í
erindi. Margir tóku síðan i sama
streng. En skeleggasti stuðningurinn
nú upp á síðkastið hefur komið frá
þremur háskólakennurum. Þeim
Þorkeli Helgasyni stærðfræðingi,
Einari Júliussyni eðlisfræðingi og
Ragnari Árnasyni hagfræðingi. Þeir
hafa beitt tölvum við úrvinnslu verk-
efnisins og komust að svipuðum
niðurstöðum og ég hef lagt til grund-
vallar í Hagkeðjuhugmyndinni.
Ég hef rætt við tvo af þessum
fræðimönnum, og báðir hafa þeir
boðist til að setja inn í reiknilíkön sín
þau atriði frumgagna þar sem munur
er á hjá mér og þeim að því er frum-
gögn varðar.
Aðalmunurinn á „útgangspunkt-
um” mínum og t.d. dr. Einars Júlíus-
sonar, er sá, að hann gengur út frá
„möskvastærð” sem friðunaraðgerð
— en ég geng it frá stórsvæðafriðun,
þ.e. algerri Iriðun á uppeldissvæðun-
um. Þetta brevtir mjög miklu um þá
tímalengd, sem það mundi taka að ná
fullum afrakstri af stofnunum.
Einar birti mjög merkilega grein
um þetta efni i 9. tölublaði Ægis, sem
ég hvet menn til að lesa, — enda þótt
ég telji að svæðafriðun gefi allt aðra
niðurstöðu (um timalengd til að ná
árangri) en þar kemur út.
50 fyrirlestrar
og 30 blaðagreinar
duga ekki
Ég hef nú flutt, á sl. 4 1/2 ári, eitt-
hvað um 50 fyrirlestra og skrifað um
30 blaðagreinar um málefni það, er
hér um ræðir. Fylgi við hugmynd-
irnar fer greinilega vaxandi — en
þetta dugar þó bersýnilega ekki til að
vekja menn almennt til skilnings á
þessu mikla hagsmunamáli þeirra
sjálfra.
Nýlega flutti ég t.d. fyrirlestur um
málið i Rotary-félagi i Kópavogi.
Áhugi var mjög almennur og vakandi
— og margar skynsamlegar spurning-
ar voru settar fram. En þar kom þó í
Ijós, að ýmis meginatriði málsins
höfðu þangað til þarna farið fram
hjá nokkrum vel gefnum og vel upp-
lýstum mönnum.
Þetta sýnir ofurvald fjölmiðla-
mengunarinnar.
Málið hefur aldrei
fengið viðhlítandi
umfjöllun í sjónvarpi
Alþingismenn ráða útvarpsráði.
E.t.v. er það ástæðan fyrir því að
svona stórt mál hefur ekki fengið þá
umfjöllun þar sem vera bæri. Ýmsir
alþingismenn munu vera lítið hrifnir
af þvi að upp um þá komist — að
hafa haldið þjóðinni i efnahags-
kreppu alveg að óþörfu nú um
nokkur ár, e.t.v. vegna skammsýnna
stundarhagsmuna þeirra sjálfra i sínu
atkvæðabraski — þar sem stundar-
hagsmunir sýnast rekast á við þjóðar-
hag.
í næstu grein mun ég vikja að því
hvernig kjósendur landsins geta — í
næstu kosningum — rétt hlut sinn
gegn skammsýninni og atkvæða-
braskinu.
Kristján Friðriksson
iðnrckandi.
^ „Kjarabarátta síöustu ára hefur engar
raunverulegar kjarabætur fært
þjóöinni.”