Dagblaðið - 11.08.1980, Qupperneq 10

10
ííjálst, úháð dagblað
Útgefandi: Dagbladid hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjónsson.
Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjórí ritstjómar Jóhannes Reykdal.
iþróttír Hallur Slmonarson. Menning: Aóalsteinn IngóHsson. Aðstoóarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrímur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaðamonn: Anna Bjamason, Atíi Rúnar Halldórsson, Atíi Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín AÍbertsdóttir, Ema V. IngóHsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson,
Ólafur Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Ami Páll Jóhannsson, BjamleHur BjamleHsson, Hörður Vilhjólmsson, Ragnar Th. Sigurðs
son, Sveinn Þormóðsson. Safn: Jón Sævar Baldvinsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorieHsson. Sölustjóri: Ingvar Svoinsson. DreHing-
.arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrHstofur Þverholti 11.
Aðalsimi blaðsins er 27022 (10 línur).
Setning og umbrot Dagblaðið hf., Síðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun
Arvakur hf., SkeHunni 1CK _
ÁskrHtarverð á mánuðí kr. 5.000. Verð i lausasölu kr. 250 eintakið.

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 11. ÁGÚST 1980.
Kókgrípurí
taumana vegna
Quatemakhmáb
Lærdómsríktþorskár
Tillögur Steingríms Hermannssonar
um auknar takmarkanir á þorskveiði
síðustu fimm mánuði ársins eru
skynsamlegar, úr því sem komið er.
Þær munu leiða til minni veiða þessa i
mánuði en á sama tíma i fyrra. _
Slysið varð á síðustu vetrarvertíð, þegar veifT vá’r
langt umfram ráðlegt og hagkvæmt magn. Á háver-
tíðinni varð strax ljóst, að þorskafli ársins færi langt
umfram þau 300.000 tonn, sem skynsamlegt var að
veiða.
Ákvörðun stjórnvalda um 350.000 tonna markmið
var málamiðlun. Andspænis framtíðarsjónarmiðum
fiskifræðinga stóðu stundarhagsmunir útgerðarmanna
og sjómanna, svo og atvinnuhagsmunir sumra sjávar-
plássa.
í sjálfu sér dugar lítið að gráta 10—15% meiri afla
en stefnt var að. Slík frávik hljóta að teljast nægilega
nálægt settu marki. Ef aflinn nær ekki 400.000
tonnum, hefur hin markaða stefna staðizt í stórum
dráttum.
Veiðitakmarkanir hafa þegar leitt til minni afla í júlí
en var í sama mánuði í fyrra. Fjölgun banndaga síð-
ustu fímm mánuði ársins upp í 49 mun vafalaust leiða
til minni þorskveiði síðari hluta þessa árs en á sama
tímaífyrra.
í þorskfriðun er nú mikilvægast að læra af reynslu
síðustu vetrarvertíðar og hindra í tæka tíð, að ofveiðin
endurtaki sig í næsta skipti. Ljóst er, að takmarkanir
verða þá að vera mun strangari en þær voru í ár.
Hinn gífurlega afkastamikli floti bar allt of mikinn
þorsk að landi á stuttum tíma á vetrarvertíð þessa árs.
Víða höfðu frystihús og aðrar vinnslustöðvar ekki við,
enda fór óeðlilega mikill fískur í annan og þriðja flokk.
Minnkandi gæði spilltu án efa fyrir freðfisk-
markaðinum vestra, þótt sölutregðan stafaði einnig af
versnandi kaupgetu Bandaríkjamanna. Kvartanir
hrönnuðust upp og álit hinnar íslenzku framleiðslu
beið nokkurn hnekki.
Þar á ofan leiddi sölutregða til söfnunar birgða af
fiski, sem varð eldri með degi hverjum og þar af
leiðandi verri söluvara. Ekki má heldur gleyma hinum
gífurlega kostnaði, sem fylgir slíku birgðahaldi.
Frystihúsin fóru að vinna verðminni afurðir, sem
hreyfðust betur á markaðnum. Þá fóru skip að sigla
meira með afla en heppilegt getur talizt á heitasta árs-
tíma. Einnig tóku menn offramleiðsluáhættu í skreið
og saltfiski.
í neyð var farið að beina veiðinni yfir í karfa, grá-
lúðu og ufsa. Það reyndust vera taprekstrarveiðar,
þrátt fyrir uppbótaútgerð. Auðvitað er gaman að geta
notað nýja stofna, en einhver fjárhagsleg skynsemi
verður þó að vera til.
Af öllu þessu má Ijóst vera, að á næstu vertíð verð-
ur að tryggja tiltölulega jafan veiði, er sé í samræmi við
afkastagetu vinnslustöðvanna, nýtingu aflans í fyrsta
flokks hráefni og sölumöguleika á erlendum markaði.
Þar að auki verður þá tímabært að fara að taka
mark á tillögum fiskifræðinga um hámarksafla. Við
höfum í ár séð, að þæF fara saman við afkastagetuna,
fyrsta flokks kröfuna og markaðinn. Þær hafa því
skammtímagildi.
Mestu máli skiptir þó, að með hóflegri veiði
færumst við nær því marki, að þorskstofninn komist i
upprunalegt magn. Þegar því framtíðarmarki er náð,
getum við stóraukið veiðina, — ef einhver vill kaupa
fiskinn.
Eitl þeirra rikja heimsins
þar sem mannréttindí eru fót-
um troðin er Guatemala í
Mið-Ameriku. Daglega falla
þar einstaklingar vegna
aðgerða stjórnvalda og and-
stæðinga þeirra. Eins og fram
hefur komið I fréttum i DB og
víðar hafa augu manna mjög
beinzt að aðgerðum þeirra
aðila sem reka þar framleiðslu
og sölufyrirtæki i umboði
Coca-Cola fyrirtækisins.
Alþjóðasamtök starfsfólks
í matvælaiðnaði hafa meðal
annarra mótmælt bolabrögð-
um, sem stjórnendur þessa
fyrirtækis hafa beitt starfs-
fólk sitt. Virðist svo af fregn-
um að þar hafi forustumenn
starfsfólks verið myrtir með
köldu blóði sætu þeir ekki og
stæðu eins og forsvarsmenn
fyrirtækisins vildu.
í eftirfarandi grein kemur
fram að nú hafi Coca Cola
Company i Atlanta i Banda-
ríkjunum gengið til samninga
við Alþjóðasamtök starfs-
fólks i matvælaiðnaði um að
gripa i taumana hjá umboðs-
aðila sinum i Guatemala til að
stöðva ósómann. Greinin er
eftir Hauk Má Haraldsson
blaðafulltrúa Alþýðusam-
bands íslands, sem hefur á
undanförnum mánuðum ver-
ið ötull að kynna „Kókmál-
ið” i Guatemala fyrir lands-
mönnum.
-ÓG.
V.
/■
Eins og flestir vita hefur undan-
farið verið í gangi herferð gegn Coca
Cola víða um heim, vegna ástandsins
i kókverksmiðjunni i Guatemala, þar
sem rnorð, mannrán og pyntingaf
hafa viðgengizt um þriggja ára skeið.
Ástæðan til þess að Coca Coia
hringnum var blandað í málið með
því að hefja herferð gegn neyzlu og
framreiðslu — og raunar framleiðslu
einnig — á þessum vinsæla drykk,
var að Coca Cola Company í Atlanta
neitaði alfarið að skipta sér af
ástandinu og sagði verk-
smiðjureksturinn óviðkomandi
kókhringnum.
Nú hefur Coca Cola Company
hins vegar viðurkennt ábyrgð sína i
þessu máli með því að samþykkja að
skrifa undir samkomulag sem felur í
sér samþykki við allar þær kröfur,
sem geröar hafa verið til fyrirtækisins
af verkafólki við kókverksmiöjuna í
Guatemala og Alþjóðasambandi
starfsfólks við matvælaiðnað (IUF).
Vegna þessa hefur IUF sent út
beiðni um það, að aðgerðum gegn
Coca Cola verði hætt út ágústmánuð,
eða þar til endanleg undirritun og
staðfesting á samningum þessum
hefur farið fram.
Aðalatriðin í væntaniegum samn-
ingum eru eftirfarandi:
1. Coca Cola Company fjármagnar
sameignarfélag, þar sem það
verður minnihlutaaðili (35%), en
félagið mun festa kaup á
Embodelladora Guatemalteca SA
(kókverksmiðjan í Guatemala,
EGSA).
2. Coca Cola Company mun skipa
nýja stjórnendur EGSA og hafa
yfirumsjón með rekstri verk-
smiðjunnar um 5 ára skeið.
3. Coca Cola Company mun ábyrgj-
ast fullan rétt verkaiýðsfélaga við
EGSA.
Til frekari undirstrikunar þessu
samkomulagi hefur Coca Cola
Company samþykkt að afhenda IUF
eftirfarandi gögn skriflega:
1. Afrit af yfirlýsingu þar sem
kaupin eru staðfest, og afrit af
kaupsamningnum.
2. Bréf frá formanni sameignar:
félagsins, þar sem staðfest verði
samþykki hans viö nauðsynlegum
skilyrðum þess að tryggður sé
fullur réttur verkalýðsfélagsins;
það er
a) að fjarlægður sé allur
lögregluafli frá verksmiðj-
unni,
b) að endurráðið verði í stöður
allra þeirra yfirmanna sem
tengdir voru John Trotter,
c) að endurráðnir verði allir þeir
verkamenn sem sagt var upp
störfum af John Trotter (þetta
hefur þegar verið fram-
kvæmt),
d) að verkalýðsfélagið við verk-
smiðjuna verði viðurkennt og
hætt sé ölium stuðningi við
svonefnt „asocoation” (félag
sem John Trotter stofnaði
fyrir verkafólk sem ráðið var
til verksmiðjunnar, til höfuðs
hinu raunverulega verkalýðs-
félagi),
e) að gengið verði til kjarasamn-
inga við verkalýðsfélagið, og
þeir bættir.
3. Bréf frá Coca Cola Company, þar
sem allir þessir efnisþættir verði
staðfestir og tryggðir.
4. Persónulegar upplýsingar um
alla þá aðila sem sæti eiga í stjórn
eða eignaraðild að nýja sameign-
arfélaginu.
Coca Cola Company hefur einnig
samþykkt að gera það sem nauðsyn-
legt er til að fá yfirvöld í Guatemala
til að virða þetta samkomulag og
hætta ofbeldisverkum gegn verka-
fólkinu. Þá hefur Coca Cola
Company einnig tekið jákvætt i hug-
mynd um að það stofni sjóð til að
styrkja fjölskyldur þeirra starfs-
manna EGSA sem myrtir hafa verið,
t.d. kosta nám barna þeirra.
Það er víst alveg rétt, að ýmsir
bundu vonir viö þá rikisstjórn sem nú
situr, þá er hún tók viö völdum i
febrúar. Eins er það vist nú, að hálfu
ári liðnu, að þessar vonir hafa
brostiö.
Ríkisstjórn Alþýðuflokksins, sem
sat á undan þessari, var kölluð starfs-
stjórn, þar eð hún hafði ekki þing-
meirihluta og starfaði aðeins þar til
meirihlutastjórn var mynduð. Þessi
rikisstjórn Alþýðuflokksins starfaði
sitt af hverju og ráðherrar hennar
fluttu 60 stjórnarfrumvörp, sem sum
hver hafa nú náð fram að ganga. Það
vcrður hins vegar ekki sagt um þá
ríkisstjórn, sem Gunnar Thoroddsen
nú veitir forstöðu, að hún sé starfs-
stjórn i einum eða neinum skilningi.
Eina verulega lífsmarkið með þessari
ríkisstjórn eru breytingar Pálma
Jónssonar landbúnaðarráðherra á
fóöurbætisskattinum, sem breytt er
frá einni viku til annarrar, og
tilkynningar um niðurgreiðslur á
vörum, sem sumar hverjar eru ekki
til!
Ráðleysi — dáðleysi
Það mátti ætla, þegar ríkisstjórn-
in tók við, að þar hefðu menn ráð
undir rifi hverju. Það átti að telja
niður vandann og verðbólgan átti að
vera komin í svo sem 30% um ára-
mót.
Ótrúlega margir kjósendur sýndu
Framsóknarflokknum ótrúlegt traust
i síðustu kosningum. i kosningabar-
áttunni töldu framsóknarmenn sig
hafa einkaleyfi á heiðarleika og
drengskap. Þvi trúðu ýmsir þá. Þá
settu menn allt sitt traust á „niður-
talninguna”, sem framsóknarmenn
ætluðu að stjórna í ríkisstjórninni.
Nú hafa framnsóknarmenn i
ráðherrastólum vaknað upp við þann
vonda draum, að margumtöluð
niðurtalning er alis ekki hafin.
Töluvert er síðan flestir kjósendur
gerðu sér grein fyrir þessari
staðreynd.
Allt útlit er fyrir að stuðnings-
mönnum ríkisstjórnarinnar úr hópi
framsóknarmanna á Alþingi fækki
fljótlega um einn, ef Guðmundur G.
Þórarinsson stendur við þær yfir-
Iýsingar, sem hann hefur gefið á
prenti, um aö hann styðji ekki þá
ríkisstjórn, sem synji Hitaveitu
Reykjavíkur um eðlilegar hækkanir.
Stjórnin virðist ætla aö gera það og
þá fækkar stjórnarþingmönnum um
einn.
Ráðieysið og dáðleysið hafa
V