Dagblaðið - 25.05.1981, Qupperneq 12

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 25. MAÍ1981.
ffjálst, óháð dagblað
Útgefandi: Dagblaflifl hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Aöstoðarritstjóri: Haukur Helgason. Fróttastjóri: Ómar Voidimarsson. j
Skrifstofustjóri ritstjómar: Jóhannes Reykdal. ^ '4
fþróttir: Hallur Simonarson. Menning: Aðalstekin lngóM|son. Aðstoðarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Asgrfmur Pákson. Hönnun: Hilmar Karisson. r
Blaðamenn: Anna BJamoson, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Asgeir Tómasson, Bragi Slg-
urðsson, Dóra Stefánsdóttlr, El(n Albertsdótdr, (sfsli Svan Einafsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ingaj
Huld Hákonardóttir, Kristján Már Unnarsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurðsson, Sigurður Porri Sigurðuson,
og Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldlcari: Práinn Þorlerfsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Halldórs-
son. DreifingarstjóríLValgerður H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Slðumúla 12. J Afgroiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur: Þverholti 11.
Aöalsfmi blaðsins er 27022 (10 línur).
Sérfræði í fjárkúgun
Læknar og sérfræðingar sjúkrahúsa /5
hafa fundið upp sniðuga aðferð til fjár-
kúgunar. Hún bætist við þá fyrri hefð
þeirra að hafa sjúkt fólk að gíslum með
því að gera verkfall undir því yfírskini,
að þeir séu hættir störfum.
Sérfræðiþekkingin, sem felst í nýju ~
aðferðinni, gæti orðið arðbær útflutningsvara, því að
víða eru mafíur og skæruliðaflokkar, sem jafnan þurfa
að leita nýrra leiða til að ná fólki í gíslingu og kúga út
fjármuni.
Læknarnir hafa komið sér upp innheimtustofnun,
sem setur upp einhliða taxta fyrir störf lækna á sjúkra-
húsum. Þessi taxti er sendur sjúkrahúsunum. Ráða-
menn þeirra vita því af taxtanum, þegar þeir hugleiða
að kalla út lækna.
Fjárkúgurunum er auðvitað sama um pakkið, enda
Hippókrates löngu dauður. Ráðamenn sjúkahúsa búa
hins vegar við þá kvöl, að fólk veikist, því versnar og
það deyr, ef það fær ekki þá heilbrigðisþjónustu, sem
tíðkazt hefur.
Samvizkan þvingar ráðamenn sjúkrahúsa til að kalla
út lækna. Jafnframt þykjast þeir munu hafna þeirri
fjárkúgun, sem felst í reikningunum, er fylgja í kjöl-
farið. Þeir eru studdir ráðherra, sem flytur alþjóð
sömu, innantómu orðin.
Ef sjúkrahúsin neita að greiða fulla reikningsupp-
hæð, ætlar læknamafían að sækja þau að lögum. Mál-
sóknin mun byggjast á því, að ráðamenn sjúkrahúss
hafi vitað um taxta þess læknis, sem út var kallaður.
Þetta er mjög sniðug aðferð, mun virkari en sú að
senda bara reikninga út i loftið. Læknarnir hafa tölu-
verða möguleika á að vinna innheimtumál sín fyrir
dómi eins og þau eru í pottinn búin að þessu sinni.
Hafandi tapað slíku máli standa ráðamenn sjúkra-
húsa áfram andspænis því daglega vandamáli, að fólk
veikist, því versnar og það getur dáið. Samvizkan mun
áfram bjóða þeim að taka upp símann og hringja í
mafíuna.
Þannig er meiningin, að fjárkúgunin takist til lang-
frama. Þetta er kaldranalegt skólabókardæmi um, að
samvizkan bíður ósigur, þegar hún tekst á við
samvizkuleysið. Sá vægir, sem ber tilfinningar í hjarta
sér.
Mikilvægt er, að fólk geri sér grein fyrir, að það eru
ekki ráðamenn sjúkrahúsa, sem hafa stefnt heilsu og
lífi þeirra í hættu. Þeir, sem leika guð og bera ábyrgð á
þeim leik, eru mennirnir, sem tugum saman hætta
störfum á skömmum tíma.
Jafnframt er æskilegt, að dómstólar átti sig á
siðfræði vandans og hinni raunverulegu ábyrgð að
baki, í stað þess að stara í blindni á lagakrókana.
Virðing fyrir lögum og rétti mun veikjast, ef siðlaus
fjárkúgun nær fram að ganga.
Ástæða er til að vona, að deiluaðilar komist að sam-
komulagi um einhverja hækkun á tekjum lækna, áður
en ástandið versnar til muna. Eftir mun þó lengi sitja
óbragðið af vinnubrögðunum, sem þjóðin hefur orðið
vitni að.
Ekki hefur verið upplýst, hvernig fundnar eru tölur
hins einhliða taxta. Þær eru töluvert gráðugar, en þó
ekki hærri en svo, að venjulegt fólk mundi ekki vilja
glata ærunni fyrir þær.
Ef aðferðin er eins pottþétt og hún lítur út fyrir að
vera, vaknar spurningin um, hvers vegna læknar selja
ekki æru sína dýrar en á 70 þúsund nýkrónur á
mánuði. Ef menn eru í bransanum, þá eru menn í
bransanum.
EFNAHAGSLEGT
VODAVERK?
Allir þeir sem fylgjast eitthvaö með
gangi mála I Vestur-Evrópu vita að i
þessum heimshluta geisar nú kreppa.
Þessi kreppa er ekki bóla sem blásin
hefur verið upp og kemur til með að
hjaðna aftur í bráðina. Kreppu-
ástandið er varanlegt.
Allar þjóðir Vestur-Evrópu berjast
við þessa kreppu. Margar leiðir eru
notaöar og í nútlmaþjóðfélögum^em
lúta lýðræöislegri yfirstjórn eru ýms-
ar leiðir til að halda kreppunni I
skefjum. Það kreppuástand sem
steyptist yfir heiminn á þriðja ára-
tugnum mun ekki koma aftur.
Hver ósigurinn
af öðrum
En þrátt fyrir margvíslegar ráðstaf-
anir gegn kreppunni hefur hún nú
þegar valdið miklum hörmungum.
Margar milljónir manna eru atvinnu-
lausar og atvinnuleysi fer sivaxandi.
Vegna þessa þáttar stendur verka-
lýðshreyfing á Vesturlöndum ráða-
litil eða ráðþrota frammi fyrir mikl-
um og vaxandi vanda. Sums staðar
mætir verkalýðshreyfingin þessum
vanda með örvæntingarfullum að-
gerðum. Annars staðar reynir hún að
skipuleggja baráttuna og hafa ein-
hverja faglega stjórn á atburðarás-
inni. En hvarvetna er verkalýðshreyf-
ingin í algjörri varnarstöðu og biður
viðast hvar hvern ósigurinn af
öðrum.
fsland
er eina landið
Hér á fslandi er gliman við krepp-
una einnig i fullum gangi. En hér á fs-
landi hafa verið notaðar aðrar að-
ferðir en annars staðar i þessari
glfmu. Hér á íslandi hefur sú póli-
tíska tilraun verið reynd að mæta
kreppunni með öðrum aðferðum.
Kjallarinn
Hrafn Sæmundsson
Meðan kreppan á Vesturlöndum
veldur miklu og viða gifurlegu at-
vinnuleysi hefur íslendingum tekist
að halda uppi fullri atvinnu. Þegar
félagslegir málaflokkar eins og lifeyr-
ir aldraöra, öryrkja og sjúkra og
önnur félagsleg samneysla er skorin
niður við trog á öllum Vesturlöndum
sækja fslendingar fram á þessum
sviðum. fsland er eina landið í Vest-
ur-Evrópu sem tekist hefur að halda
kreppunni l skefjum á þennan hátt.
Margþœtt
pólitfsk heppni
Þetta eru staðreyndir sem allir sjá
fyrir framan augun á sér. En hverjar
eru orsakir þessara staðreynda?
Orsakir þess að við erum enn ofan
á I þessari gllmu er margþætt pólitísk
heppni. Meiri heilbrigð skynsemi er
„ísland er eina landið í Vestur-Evrópu
sem tekizt hefur að halda kreppunni í
skefjum ...”
notuð heldur en mörg undanfarin ár
eða jafnvel áratugi.
Mesta heppnin er þó sú að l póli-
tiska forustu landsins hafa valist aðil-
ar sem skildu raunverulega ástandiö
og höfðu jafnvægi til að mæta því.
Hvað sem öðru líður hefur slikt
ástand I stjórnarráðinu ekki rlkt hér á
landi 1 mörg ár.
Almenningur
er reiðubúinn
Á hina hliðina er svo sú heppni að
fólkið I landinu hefur skilið að nú
vorum við loksins komin á ystu nöf.
Að ekki var lengur hægt að blóð-
mjólka kúna. Ekki er ástæða til
annars en að ætla að allur meginþorri
almennings skilji ástandið rétt og sé
reiðubúinn að halda tilrauninni
áfram til enda.
Hvernig sem þessum málum er velt
fram og aftur verður ekki séð að aðr-
ar leiðir séu vænlegri en sú sem valin
hefur verið. Sú leið að vinna sig í
hægri en öruggri þróun út úr ógöng-
unum. Það virðist augljóst að allt-
venjulegt fólk er reiðubúið að fórna
töluverðu til að tilraunin takist I stað
þess að leiða yfir okkur þær hörm-
ungar sem hvarvetna blasa við annars
staðar.
Afstaða Ift-
illa þrýstihópa
Sú hætta sem helst liggur nú I leyni
og sem eyðilagt gæti þá tilraun sem
nú er gerð er skynlaus afstaða lítilla
þrýstihópa sem sjá ekki neitt annað
en þrönga stundarhagsmuni sina.
Þessir þrýstihópar hafa lengi verið til
óþurftar og hafa oft valdið miklum
skaöa. Sú hætta vofir yfir að þessir
þrýstihópar knýi nú verkalýðshreyf-
inguna til efnahagslegra voðaverka.
Það hefur áður gerst.
Forusta verkalýðshreyfmgarinnar
og forusta annarra launþega verða að
standast þessa raun. Undir þvi er það
komið hvort þokkalegt mannlif og
sæmileg lífskjör veröa á íslandi í ná-
inni framtið.
Hrafn Sæmundsson
prentarl.
SAMSEKIR,
UPPÚR
0G NIÐUR ÚR
Þvi verður varla á móti mælt að Is-
lendingar eru framtakssamir I eðli
slnu. Og þrátt fyrir meðfædda ihalds-
semi og fastmótaðar hugmyndir, sem
yfirgnæfandi meirihluti landsmanna
hefur I hinum ýmsu málum, eru þeir
á sama tlma opnir fyrir nýjungum.
Hinir framtakssömu einstaklingar
þessa lands hafa þó löngum átt við
ramman reip að draga vegna of-
stjórnunar hins opinbera.
Ekki er samt hægt aö saka islenzk
stjórnvöld eingöngu um þá ofstjóm-
un sem þegnar landsins búa við. —
Landsmenn sjálfir hafa þrýst fast á
.opinbera aðila um að vera sér innan-
handar 1 þeim tilvikum þegar afl
skortir til þeirra hluta sem gera þarf,
nefnilega peninga.
Það hefur þvl verið þrautalending
margra athafnasamra einstaklinga,
þegar öll sund virðast lokuð, að leita
Kjallarinn
Geir Andersen
eftir beinum fjárhagslegum styrk frá
hinu opinbera.
Valdið
voðalaga
Hinum framtakssama einstaklingi,
sem byrjar aö leita á náðir hins opin-
bera með fjárstuðning, má líkja við
fíkniefnaneytanda sem ekki getur án
fíkniefna verið eftir að hann byrjar
að neyta þeirra.
Sá sem á allt sitt undir þvi að hið
opinbera úthluti honum þvl er til þarf
er ekki lengur frjáls. Skammtamir,
sem hann hefur þörf fyrir, verða
ávallt stærri og stærri og að lokum er
hann á valdi hins opinbera.
Þetta vald hefur smám saman lam-
aö hinn framtakssama einstakling og
hann verður aldrei samur eftir.
Varla verður þó með réttu hægt að