Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1973, Page 131

HVÍLA GJÖRÐIHLAÐSÓL
131
Veð-Vísan.
Sögumenn Björgvin Jónsson, unglingur, eptir Jóhönnu Steffánsdóttur móður sinni í
Tunghaga. Stýl hefi <eg) lagað og breytt á sögninni.
Einusinni var bóndi; hann hélt vinnumann, sem var bæði greindur, ráðugur og gott
skáld við tækifæri, svo hann varð sjaldan orðalaus né ráðafár; enda freistaði bóndi
þess löngum, en hinn leysti úr. Bóndi átti feld einn mjög vænan og þótti hann mæta-
gripur. Vinnumaður falaði feldinn; en bóndi lét hann alls eigi falan fyrir neitt, en til
þess að snúa vinnumann algerlega af sér, þá segir hann; ‘Þú skalt egnast feldinn, ef
þú gerir svo vísu, og kveðir mér hana, fyrir jól, skýrt og skorinort, þó svo, að eg skili
eigi, að það er vísa fyr en í endirnum’. Þessu játar vinnumaðr og ræða þeir eigi lengur
um það. Þetta var síð um haustið, er þeir sömdu þetta með sér. Leið svo fram þangað
til Þorláksmessa1 jóla kom. Þá gekk vinnumaðr heim, að neyta matar síns. En þá var
veðri svo háttað, að snjór var á fjöllum og kóffjúk, en bjart og bert í bygð. Þegar
vinnumaðr kom í baðstofu var bóndi þar fyrir. Húsfreya svaf þar í rúmi sínu. Vinnu-
maður lítur til hennar hálf gremjulega og svo á bónda og segir eins og í spaugbland-
inni glettni og gremi:
‘Hvílir enn hlaðsól’.
b
Veð vísan.
E. s. Björgvins Jónss(onar), e. s. Jóhönnu Steffánsd(óttur) í Tunghaga á Völlum,
móður sinnar.1
Fyrir eina tíð var vel fær og vel virður bóndi til sveitar á íslandi. Hann hélt vinnu-
mann2, ungan og fjörugan, gáfaðan og skáld gott við tækifæri. Varð hann sjaldan
ráðafár né orðlaus, hvað sem fyrir kom, og svo var bóndi líka. Freistaði bóndi tíðum
vinnumanns, og gat þó nær aldrei gert hann ráðalausan. Bóndi átti feld mjög vænan.
Pilturinn lagði fölur á hann, en bóndi kvað hann eigi falan. Pilturinn hélt fram sínu
máli, og sló loks í glettni. Loksins vill bóndi snúa piltinn af sér, og segir: ‘Ef þú yrkir
vel kveðna vísu og mælir af munni fram við mig, hægt og skýrt, fyri'r næstu jól - sem
nú eru nærri komin - svo3 að eg skilji ekki, að það er vísa, fyr en í endirnum’. ‘Reyna
skal þetta’, segir vinnumaður. Og hætta þeir talinu — Nú liðu tímar fram á Þorláks-
messu. Þá var vinnumaður að fjárgegningum. Um matmálstíma fer hann heim að
neyta matar síns. Var fjúk nokkurt, og ærinn snjór á fjöllum, berangur í bygð, og
‘skoddubjart’4. Þegar vinnumaður kemur í baðstofu, var bóndi þar fyrir, en húsfreya
hafði lagst í rúm og svaf. Vinnumaður lítur til hennar og segir í spaugblandinni
glettni, og þó nokkuð gremjulega:
2580
3978
‘Hvílir enn4 hlaðsól’?