Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1986, Blaðsíða 39

MÓÐURMÁLIÐ OG HEILÖG RITNING
39
Skyldleikinn við hreyfmgu Lúthers síðar í Þýzkalandi kemur í Ijós,
er vér kynnumst því, að bændauppreisn sú, er hófst á Englandi 1381,
var af ýmsum rakin til Wycliffes, þó að kenningar hans í þjóðfélags-
málum hafi varla náð til almennings. Móðurmálið sendir gullskál
Guðs orðs á andans borð hins ríka — jafnt sem hins fátæka — hins lærða
sem hins fáfróða.
Augnaráð fylgir mér alla ævi.
Það er frá því fyrir 55 árum, er ég fór með á gagnfræðaprófi fyrir
Jakob Jóhannesson Smára þetta erindi Matthíasar um móðurmálið, er
eins gæti heitið Biblían og móðurmálið:
„Það hefur voðaþungar tíðir
þjóðinni verið guðleg móðir,
hennar brjóst við hungri’ og þorsta,
hjartaskjól þegar burt var sólin,
hennar Ijós í lágu hreysi,
langra kvelda jólaeldur,
fréttaþráður af fjarrum þjóðum,
frægðargaldur liðinna alda.“
Þýzkur bíblíuþýðandi hefur sagt:
„Vér keppum eigi við Lúther, hinn óviðjafnanlega meistara, en vér
reynum að klæða hugsun frumtextans viðeigandi orðum móðurmáls
vors.“
Spurningin er: Hvaða orð eru viðeigandi?
Lúther sagði: „Þýddi ég Jobsbók orði til orðs, skildi enginn, hvað
Job væri að fara.“ Og einnig: „Það er ekkert spaug að láta
spámennina tala þýzku.“
Tímans kröfur á hendur orðinu eru miklar. Umræða dagsins nú.
En orðið á einnig sínar kröfur á hendur tímanum. Ein öld er þess
umkomin að skapa orð, sem engin þeirra má án vera.
Biblíuútgáfa Guðbrands Þorlákssonar 6. júní 1584 á sér margra
alda aðdraganda. Margt er þar órannsakað. Nú er í undirbúningi ný
útgáfa hinnar gömlu biblíuþýðingar Stjórnar. Þar mun gefast grund-
völlur nýrrar athugunar á orðfæri Odds Gottskálkssonar, og í einu
mesta bókasafni heims mun vera geymt ókannað handrit íslenzkrar
biblíuþýðingar frá siðbótartímanum. Þegar rætt er um frumgerðir
íslenzkrar biblíuþýðingar beinist athyglin mjög að Gissuri biskupi
Einarssyni.
Það er varla tilviljun, að orðið móðurmál kemur einna fyrst fyrir hjá