Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.12.1958, Blaðsíða 6

Frjáls verslun - 01.12.1958, Blaðsíða 6
Árangurinn hefur orðið sá, að ríkissjóður mun á þessu ári ná talsverðum greiðsluafgangi. Hann var með halla á árinu 1957, sem hefði farið mjög vax- andi, ef ekkert hefði verið að gert. TJtflutningssjóð- urinn stendur líka betur en hann gerði. Það var á milli 30 og 40 milljón kr. halli á honum árið 1957, en seinustu vikurnar hefur hann verið að heita má skuldlaus. Að því er útflutningsatvinnu- vegina snertir, mun óhætt að fullyrða, að áður en áhrifa kauphækkananna frá því í sumar og haust fór að gæta, hafi afkoma þeirra yfirleitt verið hagstæð og líklega betri heldur en nokkurn tíma áður síðan á stríðsárunum. Jafnframt góðum aflabrögðum, hefur þetta verið að þakka þeim breytingum, sem gerðar voru á bótum til útflutn- ingsins í byrjun tveggja síðustu vetrarvertíða og á s.l. vori. Á þetta ekki hvað sízt við um togarana, sem nú hafa fengið verulegar umbætur á sínum högum eftir margra ára taprekstur. Hagur fisk- vinnslustöðvanna hefur batnað vegna aukins framleiðslumagns og tæknilegra umbóta, en þessa hvorstveggja hefur mjög gætt, einkum í stóru hraðfrystihúsunum. Notkun flökunarvéla er hér sérstaklega þýðingarmikil, en þær gera hvort- tveggja að nýta betur hráefni og spara vinnu. í öðru lagi miðuðu breytingar þær, sem gerðar voru á fyrirkomulagi litflutningsbóta á síðast- liðnu vori, mjög í þá átt að jafna aðstöðu allra greina útflutningsins. í stað þess að reyna að meta afkomu hverrar einstakrar greinar og skammta henni það, sem hún þurfti til þess að geta rétt slampazt af, voru nú settar almennar regl- ur, er að mestu giltu jafnt um alla. Síldin var að vísu sett skör lægra. Það var aðalundantekningin og einnig var haldið eftir sérbótum á smáfisk og ýsu, fyrst og fremst vegna litlu frystihúsanna úti á landi. í þessu sambandi má líka minna á þýð- ingu þess, að farið var að borga yfirfærslubætur á aðra gjaldeyristekjur en tekjur af útflutningi einum, t. d. tekjur af siglingum og flugi. í þriðja lagi var einnig stigið stórt spor í rétta átt með því að draga úr mismun á gjöldum á innflutningnum. í því efni var aðalatriði það að farið var að leggja gjöld á rekstrarvörur og fjár- festingarvörur, sem áður höfðu verið fluttar inn í landið án nokkurra gjalda eða aðeins með lágum gjöldum. Þetta hlaut auðvitað að leiða til mis- notkunar á þessum vörum. Erlendar rekstrarvörur og erlend tæki voru notuð í stað innlends vinnu- afls og inlendrar vöru og fjárfesting örvuð. Hættan á því, að við beindum þáttum framleiðslunnar inn á rangar brautir, fór sívaxandi við þessar aðstæður. Úr þessari hættu drógu aðgerðirnar á s.l. vori mjög verulega. Það má að vísu segja, að ekki liafi verið gengið nógu langt, hvorki í jöfnun bóta né gjalda, en þetta var það lengsta, sem stjórnmálamennirnir treystu sér til þess að ganga á þessum tíma og ef haldið hefði verið áfram og smátt og smátt dregið ennþá meira úr þeim mismun, sein eftir var, hefð- um við greinilega verið á réttri leið. GaUar bjargráðanna Þá langar mig til að minnast á það, sem ég tel hafa verið ábótavant í þeim ráðstöfunum, sem gerðar voru í fyrravor. Þá er fyrst að nefna launamálin. Það lá í hlutar- ins eðli, að þessar ráðstafanir gátu því aðeins komið að varanlegu haldi, að ekki yrði hækkun á kaupgjaldi umfram það, sem gert var ráð fyrir í lögunum sjálfum, nema samtímis yrði aukn- ing á framleiðsluafköstum. t lögunum var gert ráð fyrir 5% kauphækkun og við þá hækkun voru allar bætur miðaðar. Nú var öllum ljóst, þegar lögin voru sett, að ekki máttu verða verulegar hækkanir til viðbótar þessum 5%, ef kerfið átti ekki að fara úr skorðum. Þetta þýddi tvennt: í fyrsta lagi, að ekki máttu verða verulegar grunn- kaupshækkanir, og í öðru lagi, að ekki var hægt að bæta upp með vísitölu þær verðhækkanir, sem hlaut að leiða af ráðstöfununum sjálfum. Það var áætlað, er efnahagsráðstafanirnar voru í undirbúningi, að hækkun yfirfærslugjaldanna og 5% kauphækkunin myndu leiða af sér hækkun framfærsluvísitölu um 19 stig, eða á milli 9 og 10%. Helmingurinn af þessu var úr sögunni með því að ákveðið var í lögunum, að 9 stig skyldu ekki bætt upp, en 5% kauphækkunin koma þar á móti. Þá var eftir 5% verðhækkun, sem ekki var hægt að svo komnu máli að bæta upp, nema kerfið færi að ein- hverju leyti úr skorðum. Það, sem skeði í fyrra- vor, var það, að þessu máli var frestað til hausts- ins í þeirri von, að þá væri hægt að ná um það samkomulagi, ekki síðar en í þann mund, að þing stéttasamtakanna kæmi saman. Það, sem svo skeði, var það, að við þennan vanda bættist nýr vandi vegna grunnkaupshækkana, sem urðu í viðbót við þá 5% hækkun, sem lögin gerðu ráð fyrir. Þessar grunnkaupshækkanir voru 5%—6% hjá iðnaðarmönnum og verzlunarfólki og 9%% hjá verkamönnum, og eru þetta að sjálfsögðu miklu meiri hækkanir en sem nemur aukningu fram- leiðsluafkasta á þessu ári. 6 FRJÁLS VERZLÚN

x

Frjáls verslun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.