Frjáls verslun - 01.09.1960, Page 3

vinna og samstilltar ráðstafanir að ýmsu leyti bætt
kjör og mcira öryggi fyrir allan almenning.
Það er ekki verkefni mitt að lýsa í þessum erind-
um hinum ým*u alþjóðastofnunum í Vestur-Evrópu
á sviði efnahagsmála, sem hafa starfað eftir stríð
eða starfa enn. Hér skal aðeins getið nokkurra
þeirra helztu.
Skal þá fyrst nefna Efnahagssamvinnustofmm
Evrópu (OEEC) með aðsetur í París, er var stofnuð
árið 1948. Aðilar að henni gerðust strax 17 ríki, þar
á meðal ísland. Þessi stofnun hefur, sem kunnugt er,
orðið til mjög mikils gagns á sviði viðskiptalífs
Vestur-Evrópu. Það skal ekki rakið hér, en án efa
má segja, að hin öra þróun efnahagsmála í Vestur-
Evrópu eftir stríð og hið mikla viðskiptafrelsi, sem
á hefur komizt, sé að verulegu leyti starfsemi þess-
arar stofnunar að þakka.
Þá má nefna alþjóða tollamálaráðið (GATT),
í Genf, sem stofnað var 1947 og um 40 ríki eru
aðilar að. ísland er ekki í þeirra tölu.
Ennfremur Greiðslubandalag Evrópu (EPU), sem
komið var á fót árið 1950, og voru stofnendur þess
þau ríki, er stóðu að Efnahagssamvinnustofnun
Evrópu, sem þegar er nefnd. — Þetta greiðslubanda-
lag gegndi þýðingarmiklu hlutverki við að leysa
milliríkjaviðskiptin úr viðjum tvíhliða greiðslufyrir-
komulags og koma þeim á grundvöll marghliða
greiðslukerfis.
Greiðslubandalag Evrópu var síðan leyst af
hólmi, þegar Gjaldeyrissamningur Evrópu frá 1955
komst í framkvæmd í árslok 1958, með því að
flest lönd Vestur-Evrópu afnámu að mestu gjald-
eyrishömlur sínar og komu á frjálsum gjaldeyris-
viðskiptum í aðalatriðum.
All-þýðingarmikil stofnun fyrir milliríkjaviðskipti
Evrópu eftir stríðið hefur einnig reynzt Efnahags-
nefnd Evrópu (ECE), sem stofnuð var 1947 og
hefur aðsetur í Genf. Þessi stofnun er hluti af sam-
tökum Sameinuðu þjóðanna. Efnahagsnefndin hef-
ur áorkað nokkru til að auka viðskipti milli þjóða
Vestur-Evrópu annars vegar og kommúnisku ríkj-
anna í Mið- og Austur-Evrópu hins vegar.
Arið 1951 var svo stigið stórt spor stjórnmálalega
og efnahagslega með stofnun Sameiginlega mark-
aðsins fyrir stál og kol, og tók hann til starfa
1952. Þessi stofnun er oft nefnd „Montanunion“
og hefur aðsetur í Luxemburg. Aðilar að þessum
samtökum eru Vestur-Þýzkaland, Frakkland, Ítalía
og Benelux-löndin, þ. e. a. s. Belgía, Holland og
Luxemburg. — Þegar þess er gætt, að kol og stál
eru grundvöllur þungaiðnaðar, og þar með einnig
grundvöllur að vopnaframleiðslu, verður ljóst,
hversu þýðingarmikil þessi stofnun var, en með
henni var kola- og stálframleiðsla m. a. Frakklands
og Þýzkalands sett undir sameiginlega stjórn. Stjórn
þessa kola- og stálmarkaðs fékk m. a. s. vald til að
taka þýðingarmiklar ákvarðanir, sem eru bindandi
fyrir ríkisstjórnir og efnahagssamtök Frakka og
Þjóðverja og annarra aðildarríkja.
II. Samningurinn frá Róm
Eftir mikinn undirbúning, sem þó tók skemmri
tíma en hefði mátt vænta, var svo þann 25. marz
1957 undirritaður í Róm samningurinn um liinn
Sameiginlega markað Evrópu. Aðilar að þessum
samningi eru löndin sex, sem standa að kola- og
stálmarkaðnum: Frakkland, Vest.ur-Þýzkaland að
meðtalinni Vestur-Berlín, Ítalía, Belgía, Luxemburg
og Holland. Þessi samningur er oft nefndur „sex-
velda samningurinn“ og Sameiginlegi markaðurinn
„sexvelda markaðurinn“.
Austurríki og Sviss sáu sér ekki fært að verða
aðilar að Sameiginlega markaðnum, einkum vegna
yfirlýsts hlutleysis þeirra í utanríkismálum, en bæði
þessi lönd eru nátengd markaðssvæðinu viðskipta-
lega séð.
Samtímis sömdu sexveldin um nána samvinnu
á sviði kjarnorkumála, og nefnast þau samtök
Evrópska atomsambandið (EURATOM). Tilgang-
ur þessara samtaka er að efla rannsóknir varðandi
kjarnorku og stuðla að aukinni notkun hennar í
friðsamlegum tilgangi.
Þessi sex ríki ná yfir landssvæði er nemur sam-
tals 1.166.000 ferkm. en íbúatala þeirra er um 170
milljónir. Til samanburðar má geta þess, að Banda-
ríki Norður-Ameríku ná yfir landssvæði, sem er
sjö sinnum stærra, en íbúatala þeirra er svipuð og
íbúatala aðildarríkja Sameiginlega markaðsins.i)
Öll lönd Sameiginlega markaðsins eru mikil iðn-
aðarlönd á háu j)róunarstigi. Hlutdeild jjessara
landa í heimsviðskiptum er mjög mikil og má
raunar segja, að j)au séu einn aðal-máttarstólpi
aljjjóðlegra viðskipta.
Auk sexveldanna eru lönd og landssvæði utan
Evrópu, sem eru í sérstökum stjórnmálalegum og
nánum efnahagslegum tengslum við Belgíu, Frakk-
land, Ítalíu og Holland, einnig með í Jæssu
markaðsbandalagi, en um jmu gilda á ýmsum svið-
um sérstakar reglur, m. a. varðandi tolla.
Samningurinn gerir ráð fyrir mjög verulegum
upphæðum, sem sexveldunum ber að leggja af
mörkum til efnahagslegs stuðnings þessara landa
og landssvæða, bæði til lána og beinnar fjárfest-
ingar á næstu 5 árum, en tengsl Jæssara landa við
Sameiginlega markaðinn hafa verið ákveðin til 5
ára til að byrja með.
Lönd þau og landssvæði, sem hér um ræðir, eru
einkum í Afríku, og má nefna: Marokkó, Túnis,
1) Europaische Virtscliaftsgemeinschaft, 15, 1959, bls. 359.
FRJÁLS VERZLUN
3