Frjáls verslun - 01.02.1961, Qupperneq 10

Sigurður Benedikisson:
Rabb um listmunauppboð
Ritstjóri Frjálsrar Verzlunar hefur lengi mælzt
til þess, að ég skrifaði eitthvað fyrir hann um list-
munauppboðin, — og þar sem þau eru sennilega
hin eina „frjálsa verzlun“ á íslandi, væri gaman að
geta orðið við þessari ósk.
★
En hvers ber þá helzt að gcta? Ljúfast væri mér
að skrifa eingöngu um kynni mín við það prúða
og listelska fólk, sem með áhuga á fágætri bók, eða
eftirsóttu listaverki, hefur gert mér kleift að halda
þessi uppboð. Bókauppboðin sækir að staðaldri val-
inn hópur bókasafnara, nálægt 200 manns, en mál-
verkauppboðin sækja miklu fleiri, allt upp í fjögur
til fimm hundruð, þegar bezt lætur, og eitthvað
verulega spennandi er á ferðinni. Konur sækja mál-
verkauppboðin ekki síður en karlar, en sjást varla
á bókauppboðunum. En þá sjaldan, að þær koma
þangað, eru þær aðsópsmiklir kaupendur, og þær
gera að öðru jöfnu betri kaup, því að bókamenn
eru „gentlemenn", sem þykir leiðinlegt að bjóða á
móti konum. Samt er ég smeykur um, að suma
þeirra sé farið að gruna, að það séu oftast slungnir
bókamenn og keppinautar, sem senda bókakon-
urnar.
Oft er ég um það spurður, hvar ég „grafi upp“
þá hluti, sem á uppboðin koma. Því er fljótsvarað:
Ég gref ekkert upp, lieldur sel ég fyrir fólk, það sem
það biður mig að selja, — reyni kannske að vinsa
úr það bezta og það sem helzt hefir eitthvert sölu-
gildi. Annað ekki.
★
Málverkin eru ]>ví miður sjaldnast komin frá
listamönnunum sjálfum, eins og eðlilegast væri.
Veldur því ótti margra við lágt kaupgengi, vanmat
á kæru verki, og þykir þeim þá öruggara að eiga
það óselt heima. Flest eru málverkin úr dánarbú-
um cða frá fólki, sem vill skipta um málverk, og
fer þeim ört fjölgandi, —- og svo frá þeim, sem þurfa
eða vilja breyta þessum eignum sínum í peninga. í
fyrra báðu eldri hjón, og miklir listunnendur, mig
að selja öll þeirra málverk, og áttu þau þó ein-
göngu úrvalsverk þekktra málara. Þau sögðust
vera orðin ]n-cytt á að horfa alltaf á þessa sömu
hluti, vildu brcyta til. Fengu þau allháa fjárhæð
fyrir seld listaverk, en liafa nú varið öllu því fé,
og vel það, til kaupa á öðrum málverkum eftir
sömu listamenn.
Ýmsir, sem þessum málum eru ókunnugir, virðast
álíta, að það séu einhverjir svonefndir „safnarar“,
sem kaupi öll málverk. Þetta er mikill misskilningur,
þvi að mér vitanlega cr enginn einasti málverka-
safnari til á íslandi. Hins vegar er hér mikill og
almennur áhugi á að eignast eitthvert sýnishorn,
og helzt sem flest sýnishorn, eftir 6—8 íslenzka list-
málara. Um verk þessara listamanna er keppt og
margir hafa varið til þess miklu fé, án þess að þeir
geti talizt safna málverkum, og sízt af öllu eftir
nokkrum viðurkenndum söfnunarreglum. Hér kaup-
ir hver eftir sínum smekk og sinni getu, — en oft
hefur mér virzt, að hinir allra vandfýsnustu kaup-
endur leggi helzt til mikið upp úr stærð listaverka.
Lítið málverk er oft ekki síður gott listaverk en
stórt. Sú mynd, sem mér er minnisstæðust frá upp-
boðunum er lítið olíumálverk eftir Kjarval. Mót-
ívið var ekkert sérlega skáldlegt. Það var feitur
og stinnur þorskur. Ilafði hann einhvern tírna
gert þessa mynd fyrir systur sína, svo að hún
gæti gcfið hana í afnrælisgjöf. En nú var afmælis-
barnið fallið frá og myndin boðin til sölu. llún
mundi sóma sér í hvaða þjóðsafni sern væri, á rneðal
verka lrinna klassisku meistara rnálaralistarinnar,
sérstaklega í félagi við verk Rembrandts, — cn
þar sem hún var sýnd irrnan urn stór léreft cftir
rneistara sinrr, og aðra íslenzka málara, vakti lrún
enga sérstaka athygli og var slegin á sex þúsund
krónur. Ég nota þetta tækifæri til að bjóða kaup-
FRJÁLS VERZLUN
10