Frjáls verslun - 01.07.1961, Side 26

innheimt 30% einkasölugjald af f. o. b. verðmæti
viðtækja og liluta til þeirra, þegar um slíkan inn-
flutning hefur verið að ræða.
Gjald þetta er vissulega einn þeirra útgjaldaliða,
sem innflytjandi greiðir áður en varan er tekin í
vörugeymslu og tilbúin til sölu, og ætti því að
sjálfsögðu að vera heimilt að leggja á það líka, þar
sem það er einn liður í kostnaðaraverði vörunnar.
Viðtækjaverzlun ríkisins er að mestu skattfrjáls
eins og önnur opinber fyrirtæki. Einkafyrirtæki með
svipaða veltu og afkomu mundi vera gert að greiða
útsvar og tekjuskatt að auki, sem nema mundi veru-
legri fjárhæð árlega. Reykjavíkurbær og ríkissjóður
fara þannig á mis við drjúgar tekjur árlega vegna
starfsemi þessarar einkasölu.
Síðastliðnir þrír áratugir hafa verið óslitið tíma-
bil hafta og hvers konar fjötra á frelsi manna í
atvinnu- og viðskiptamálum á íslandi. Menn eru
farnir að líta á þetta sem varanlegt og óumbreytan-
Icgt ástand. Yngri knyslóðin þekkir ekki annað
nema af afspurn, og þeir eldri eru búnir að gleyma
hinum gömlu, góðu dögum.
Viðtækjaverzlun ríkisins cr eitt elzta afsprengi
þessarar langvarandi haftastefnu. Þorri landsmanna
er væntanlega búinn að fá nóg af slíkri stefnu í
viðskiptamálum.
Um hinn vestræna heim fer nú alda vaxandi frelsis
í verzlun og viðskiptum. Þjóðir hins frjálsa heims
taka höndum saman um að aflétta hvers konar
höftum og ófrelsi styrjaldaráranna og eftirstríðs-
áranna og leitast við að efla samtök sín á sviði
efnahags- og menningarmála.
Þessi frelsisstraumur fer nú einnig uin ísland, þótt
hægt fari. Nú skal reynt að hrista af sér hina ill-
ræmdu viðskiptafjötra, enda þótt ekki verði kom-
izt hjá einhvcrjum erfiðleikum í bili.
Einkasala á viðtækjum á ekki neinn tilverurétt
í heimi frjálsra viðskipt.a í nútíma ])jóðfélagi. Ekk-
ert fordæmi var fyrir einkasölu á viðtækjum á
Vesturlöndum, þegar Viðtækjaverzlun ríkisins var
stofnuð, árið 1930, og engri þjóð í hinum vestræna
heimi hefur verið boðið upp á slíka einkasölu síð-
an, svo vitað sé. En á íslandi hefur ríkt kreppu-
og styrjaldarástand í sölu og viðhaldi viðtækja allt
frá árinu 1930.
Það er óeðlilegt og ósanngjarnt að útiloka ís-
lenzka útvarpsnotendur frá að kaupa þau viðtæki,
sem þeir hafa hug á. Þá er það ekki í samrærni við
hugsjón frjálsrar samkeppni að útiloka alla aðra
framleiðendur viðtækja frá íslenzkum markaði en
einn eða tvo, svo sem verið hefur hér á landi síð-
ustu 30 árin, að mestu levti.
Það hefur og ekki verið ætlun forstöðumanna
útvarpsmála hér, því í 61. gr. reglugerðar um Ríkis-
útvarpið segir:
„Heimilt er hverjum landsmanni að panta
hjá einkasölunni hvaða viðtæki, sem fáanlegt
cr á heimsmarkaðinum, og útvegar hún það,
þegar engir sérstakir örðugleikar eru fyrir
hendi.“
Þessir sérstöku örðugleikar virðast löngum hafa
verið fyrir hendi, þar sem Viðtækjaverzlunin hefur
jafnan verið mjög ófús til að uppfylla óskir út-
varpsnotenda í þessu tilliti. Þar hefur skömmtunar-
og landsföðurhugsjónin ætið orðið ofan á og öllum
sérstökum óskum oftast verið vísað á bug, enda
ekki þýðingarmikið markmið að þjóna viðskipta-
vinum stofnunarinnar og öðrum útvarpsnotendum.
Það kann að vera réttlætanlegt, að ríkið hafi
einkasölu á lyfjum og áfengi, en það er engan veg-
inn réttlætanlegt, að ríkið hafi einkasölu á viðtækj-
um, þar eð það hefur engin skilyrði til að veita þá
þjónustu útvarpsnotendum til handa, sem óhjá-
kvæmilegt er, að sé fyrir hendi, ef vel á að fara í
þessari grein viðskipta.
Viðtækjaverzlun ríkisins hefur aldrei veitt út-
varpsnotendum í landinu neina þjónustu. Viðgerðar-
stofu útvarpsins var ætlað að veita nauðsynlega
þjónustu vegna viðhalds og viðgerða á viðtækjum
landsmanna. Ríkisútvarpið liefur nú gefizt upp á
rekstri Viðgerðarstofunnar eftir stórkostlegan tap-
rekstur um langt árabil. Ríkisútvarpið sjálft veit.ir
heldur enga þjónustu á þessu sviði og hefur engin
skilyrði til slíks, enda starfssvið þess annars eðlis.
Reynslan hefur þegar sannað, að einkaframtakið
eitt hefur skilyrði til að láta í t.é þá þjónustu, sem
útvarpsnotendur óska eftir í sambandi við viðhald
og viðgerðir á viðtækjum og öðrum hliðstæðum
tækjum.
Viðtækjaverzlun ríkisins á að liverfa úr við-
skiptalífi þjóðarinnar og fáir munu sakna hennar.
Reynslan mun einnig sanna, að innflutningi og
dreifingu viðtækja og hluta til þeirra er bezt borgið
í höndum einkaframtaksins í landinu. Með því
móti verða enn fremur bezt tryggð hagkvæmust út-
varpsnot í þágu menningar þjóðarinnar.
„Jæia, hvemig sem það er borið fram . . . látið okkur hafa það."
2(i
FR.TALS VKRZnUN