Frjáls verslun - 01.12.1970, Blaðsíða 20

1B
FRJÁL5 VERZLUN
Einn Eossanna Kemur „tæranai varntngmn nenn".
í sínar hendur. Eimskipafélag-
ið leitaði þá á erlendan mark-
að og tók að sér í 2 ár flutn-
inga á frystu kjöti frá írlandi
til Bandaríkjanna og frá Banda-
ríkjunum til meginlands
Evrópu.
Vegna markaðssveiflna og
efnahagsaðgerða á meginland-
inu þraut þessi verkefni á ár-
inu 1963. >á var um tvennt að
velja fyrir Eimskipafél., ann-
að hvort að selja frystiskipin
m.s. „Brúarfoss“, m.s. „Selfoss“,
m.s. ,,Dettifoss“, m.s. „Goða-
foss“ og m.s. „Lagarfoss“, eða
bjóða lægri flutningsgjöld en
í gildi höfðu verið fyrir frysti-
afurðir frá íslandi. Síðari leið-
in var valin og samningur var
undirritaður við S.H. Síðan
hafa farmgjöldin aðeins hækk-
að vegna almennra kostnaðar-
hækkana og eru þau enn mun
lægri en heimsmarkaðsverð á
slíkum flutningum.
Það er mikið talað um farin-
gjöldin og einnig pakkhúsleig-
una. Hvort tveggia hefur nú
hækkað verulega. Hvað kom til
og hvernig er samanhurður á
þeim við sams konar gjöld t.d.
skinafélaganna í Vestur-
Evrópu?
Farmgjöld á stykkjavöru til
landsins eru háð verðlags-
ákvæðum, sem mun vera, að
því mér bezt er kunnugt —
algjört einsdæmi í heiminum.
Oft hefur verið svo naumt
skammtað í askana að flutnings-
gjöld t. d. á fóðurvörum frá
Bandaríkjunum dugðu ekki til
að greiða lestunarkostnað þar.
Á þessu ári hafa átt sér stað
nokkrar hækkanir, en þá höfðu
flutningsgjöldin í erlendum
gjaldeyri staðið óbreytt síðan
1966. Á sama tíma höfðu flutn-
ingsgjöld hækkað í nágranna-
löndunum um 25-40%. í sam-
bandi við hækkun flutnings-
gjalda ber að athuga, að um
65% af rekstrarkostnaði ís-
lenzkra skipafélaga er erlendur
kostnaður.
í byrjun ársins 1970 hafði
verðlags- og kaupgjaldsþróun
bæði eTlendis og hér heima
valdið því, að rekstrargrund-
völlur skipa, sem annast milli-
landasiglingar var orðinn mjög
tæpur. Höfðu orðið stórfelldar
hækkanir erlendis á þjónustu-
og rekstrarvörum, svo sem
kostnaði við losun og lestun
skipanna, hafnargjöldum, við-
gerðarkostnaði og varahlutum,
tryggingariðgjöldum o. fl. að
ógleymdri brennsluolíunni, en
olíuverðið hækkaði á tímabil-
inu um 60%. Hér heima varð
á sama tíma veruleg hækkun
bæði á verðlagi og kaupgjaldi.
Eftir kaupgjaldssamningana
við verkalýðsfélögin í júní s.l.
og síðari kjarasamninga við
félög farmanna var augljóst, að
ekki yrði unnt að komast hjá
nokkurri hækkun þjónustu-
gjalda félagsins, bæði í Vöru-
afgreiðslunni og á farmgjöld-
um. Heimilaði Verðlagsnefnd,
að lokinni ítarlegri rannsókn,
nokkra hækkun þessara tekju-
stofna félagsins. Ég fullyrði að
þessari hækkun hafi verið stillt
mjög í hóf.
„Pakkhúsleiga" er raunveru-
lega rangnefni, sem líkja má
við það, ef álagning á vöru í
smásöluverzlun væri kölluð
„hilluleiga“.
Vörueigendur greiða enga
„pakkhúsleigu“ fyrsta hálfa
mánuðinn sem varan liggur í
vörzlu Eimskipafélagsins. Inni-
faldir í „pakkhúsleigunni“ eru
m.a. eftirtaldir kostnaðarþætt-
ir:
Leiga geymsluhúsnæðis
Rafmagnskostnaður
Hitakostnaður
Launakostnaður afgreiðslu-
manna
Tækjakostnaður, m.a. vegna
umstöflunar á vörum, sem
lengi eru geymdar
Næturvarzla
Annar kostnaður tengdur
starfseminni..
Eins og í verzlunarrekstrin-
um þarf stöðugt að hafa til
taks mannafla til að afgreiða
viðskiptamenn hvenær sem ósk-
að er eftir afgreiðslu.
Hins vegar er mér Ijóst að
Verðlagseftirlitið mun tak-
marka mjög heimild innflytj-
enda til að endurinnheimta
„pakkhúsleiguna" í vöruverð-
inu. Skiljanlegt er því að hér
sé um viðkvæmt mál að ræða.
Vöruafgreiðsla félagsins hef-
ur yfirleitt verið rekin með
tapi þrátt fyrir viðleitni til hag-
ræðingar og sparnaðar 1 rekstr-
inum. Þegar ég ræði hér um
tap er algjörlega eftir að til-
færa fyi'ningar af húsunum,
vélakosti og öðrum tækjum
Vöruafgreiðslunnar, svo og
vexti af fé í þessum mannvirkj-
um og tækiabúnaði, en rekstur
Vöruafgreiðslunnar hefur aldr-
ei getað staðið undir þessum
kostnaði, sem nemur mörgum
milljónum króna á ári.
Þetta bendir allt til þess að
þjónustugjöld í „pakkhúsleigu“
hafi ekki verið of há.
Ef farmgjöld og önnur þjón-
ustugjöld hjá félaginu væru
gefin frjáls, yrði tækifæri til