Frjáls verslun - 01.12.1970, Síða 52

BQ
frj’á'ls VERZLUN
Frá ritstjórn
IMý viðhorf
til atvinnu-
reksturs
I sjónvarpsviðtali nýlega hlakkaði formaður Alþýðu-
bandalagsins yfir því, að leiðin til sósíalisma og þjóðnýt-
ingar væri styttri hér á íslandi en víðast annars staðar
i hinum vestræna heimi, enda væri þegar verulegur hluti
atvinnulífsins undir opinherri forsjá.
Þetta er því miður sannleikur. Framan af liöfðu ein-
staklingarnir ekki bohnagn til að hrinda á ýmsum fjár-
magnsfrekum rekstri, og enda var frá upphafi rík til-
hneiging til þess hjá stórum hluta ráðandi afla i þjóð-
félaginu, að lialda einstaklingum i skefjum að þessu leyti.
Öll lýðveldisárin hefur einkarekstur búið við ákaflega
kröpp kjör af opinherri hálfu, og yfirleitt aldrei átt þess
kost að eignast fjármagn til eðlilegrar upphyggingar. Tima
og tíma hefur að vísu lekizt i sérstökum góðærum.
að festa nokkurt fé í mannvirkjum og annarri aðstöðu,
en mestmegnis liefur atvinnureksturinn átt líf silt undir
lánsfé af skornum skammti og á óhagstæðum kjörum.
í mögru árunum hefur atvinnureksturinn orðið að þola
þrengri kost en góðu liófi gegnir. Opinber aðbúð að einka-
rekstri hefur verið þess eðlis, að hann liefur aldrei náð
öruggri fólfcstu og nauðsynlegu sjálfstæði, sem er þó for-
senda eðlilegrar þróunar. Þess vegna liefur liið opinbera
lialdið áfram að byggja upp eigin atvinnurekstur, í skjóli
rikissjóðs, án þess að arðsemi hans hafi nálgast það að
standast samjöfnuð við einkareksturinn eða ti-yggja í
nokkru frekar það atvinnuöryggi, sem er þjóðinni mest
keppikefli. Á það má benda í þessu sambandi, hvernig
Siglfirðingum liefur reitt af til skamms tíma, en þar hefur
opinber rekstur — ríkisrekstur — verið að mestu eiinn
um atvinnu- og verðmætasköpun. Hvergi á landinu hefur
atvinnuleysið kreppt eins að og þar.
Ilin kröppu kjör, sem einkarekstrinum liafa verið búin
af liálfu hins opinbera, hafa verið og eru enn mesti drag-
])ítur efnahagslegra framfara í landinu.
Við þetta getur ekki staðið lengur. Islenzkur atvinnu-
rekslur er nú kominn í æ harðnandi samkeppni á alþjóð-
legan mælikvarða, og þjóðinni er lífsnauðsyn að efla stór-
lega í náinni framtíð livers konar iðnað og jafnframt
stóriðju, bæði til að skapa öruggari afkomu þjóðarhúsins,
tryggja sem bezt atvinnuöryggi og næg tækifæri við hæfi
tugþúsunda ungs fólks, sem bætist á vinnumarkaðinn.
Traust efnahagsupphygging og stöðugt aukin velmegun
eru keppikeflin.
Það er grundvallaratriði, að stokkað verði upp af opin-
herri hálfu, og íslenzkum atvinnurekstri verði sköpuð full-
nægjandi skilyrði til að gegna sínu hlutverki. Á því hygg-
ist til langframa hætt afkoma þjóðarhúsins og hvers borg-
ara.