Frjáls verslun - 01.04.1976, Side 29

Stjórnmál í Svíþjóð
Skattpíningin verður aðalmál
kosninganna í haust
—segja andstæðingar jafnaðarmanna. Litlar líkur þó taldar
á myndun nýrrar stjórnar
„Ef eg vissi um hvaö þessar þingWosningar eiga að snúast myndi
ég láta forsætisráðherrann vita“, sagði einn af embættismönnun-
'um í sænska utanríkisráðuneytinu um væntanlegar þingkosning-
ar í Svíþjóð, sem fram eiga að fara í landinu hinn 19. september
n.k., en þá verður einnig kosið til sveitarstjórna.
Olaf Palme og stjórn hans ríkir með stuðningi kommúnista. Falli
þeir út af þingi er samstarf jafnaðarmanna og Folkpartiet líklegt.
Eins og oft áður við þing-
kosningar í Svíþjóð velta kjós-
endur því aðallega fyrir sér,
hvort einhverjar horfur séu á
að endi verði bundinn á 40 ára
stjórnarferil jafnaðarmanna-
flokksins og hvort borgara-
flokkarnir myndi stjórn saman.
Ekkert þykir benda til þess, að
Olaf Palme og stjórn hans
standi verr að vígi fyrir þessar
kosningar en fyrri ríkisstjórnir
jafnaðarmanna og það virðist
eiga nokkuð langt í land, að
borgaraflokkarnir sameinist
um stefnuskrá, sem líkleg sé til
að falla kjósendum í geð.
0 Stöðugleiki flokka-
kerfisins
í Svíþjóð hefur lengi ríkt
fimm flokka kerfi á iþingi með
einni lítilli undantekningu.
Þessi þróun hófst á árunum
milli 1930 og 1940 og var end-
anlega innsigluð 1941 og hefur
sama og ekkert breytzt síðan.
Af þessum fimm flokkum eru
þrír borgaralegir en tveir sósíal-
ískir. Borgaraflokkarnir eru:
Moderata samlingspartiet, sem
er haegri flokkur, Folkpartiet,
sem er frjálslyndur flokkur, og
Centerpartiet en það er mið-
flokkur, fyrrum bændaflokkur.
Á vinstri væng er síðan Jafn-
aðarmannaflokkurinn og
Vinstri flokkurinn — kommún-
istarnir. Kristilegi lýðræðis-
flokkurinn var stofnaður til að
brjóta þessa fimm flokka hefð
og tók hann þátt í fyrstu kosn-
ingunum 1964 en hefur aldrei
komið manni á þing. Hann á
þó nokkra fulltrúa í sveitar-
stjórnum. Til vinstri við komm-
únista hafa skotið upp kollin-
um nýir flokkar eins og Marx-
istar-Leninistarnir, sem buðu
fram í þingkosningum 1970.
Gerðist það í kjölfar mikilla
hræringa innan kommúnista-
hreyfingarinnar þar sem menn
greindi á um þátttöku í lýð-
ræðislegum athöfnum og af-
stöðuna til þingræðisstjórnar.
Tvö önnur kommúnistasamtök
voru mynduð fyrir kosningarn-
ar 1973 en hvorug komu manni
að.
# Sameining reynd
Meðal borgaraflokkanna hafa
líka farið fram tilraunir til að
breyta flokkamyndinni nokkuð.
Þannig hefur verið reynt að
stofna til samtaka borgaraflokk-
anna gegn jafnaðarmönnum,
fyrst og fremst með það fyrir
augúm að koma þeim úr ríkis-
stjórn. Þessar fyrirætlanir hafa
þó að engu orðið. Folkpartiet
og Centerpartiet tóku upp all-
nána samvinnu á sjöunda ára-
tugnum og var búizt við sam-
einingu flokkanna en af henni
varð ekki. Horfurnar á samein-
ingu borgaraflokkanna virðast
lí'ka ' hafa farið dvínandi eftir
kosningarnar 1973, þegar Folk-
partiet beið mikið afhroð. Hef-
ur flokkurinn fjarlægzt Center-
partiet meir en áður og telur
FV 4 1976
29