Frjáls verslun - 01.05.1976, Side 26

Greinar og viilBI
Dýrasta orka
í heimi?
Grein eftir Leó IVI. Jónsson, tæknifræðing
Okkur íslendingum hefur löngum verið talin trú um að ódýr orka
væri ein af okkar stærstu náttúruauðlindum. Stóriðjudraumar
hafa fram til þessa byggst á þessari gefnu forsendu. Sífelldar
hækkanir á raforkuverði til heimilisnota virðast nú hafa orðið til
þess, að hinum almenna borgara sé farið að blöskra og brátt muni
mælirinn fullur.
Samtímis því sem hækkanir
á raforku til heimilisnota eru
okkar daglega vandamál, er
rætt um ævintýralegt afsláttar-
verð á raforku til væntanlegr-
ar stóriðju. Þrátt fyrir karp á
alþingi um það hvaða formúlu
skuli beitt þegar meta á hvort
verð til stóriðju sé hagkvæmt
eða ekki og fyrir hvern, eru
landsmenn að sjá betur og bet-
ur þá staðreynd, að það eru
heimilin í landinu sem eru og
verða látin greiða niður raf-
orkuverð til stóriðju.
# Orkubúskapur í
ólestri
Það kemur manni óneitan-
lega spánskt fyrir sjónir, að
raforka framleidd með diesel-
stöðvum t.d. í Kanada er allt
að 40% ódýrari til heimilis-
nota en á íslandi. í Nova
Scotia sem er helmingi minna
en ísland með 750 þúsund íbúa
er rafmagn framleitt með dies-
elstöðvum, og er raforka til
heimilisnota um 40% ódýrari
en hér í Reykjavík. Auk þess
er iðnaðarrafmagn og rafmagn
til annars atvinnurekstrar ó-
dýrara þar, en hér er slíkt raf-
magn mun dýrara en til heim-
ilanna. Þar eru lægstu verka-
mannalaun rúmlega helmingi
hærri en hér og gefur það
nokkra vísbendingu um hvað
felst í hugtakinu „ódýr íslensk
orka“.
Það er orðið meira en tíma-
bært, að íslendingar geri sér
grein fyrir því, að þeir eru
komnir á villigötur í raforku-
málum. Þetta vandamál er ekki
hægt að fela lengur. Yfirstjórn
raforkumála ætti að sýna þann
manndóm að viðurkenna þessa
staðreynd. Það er forsenda þess
að hægt sé að taka þessi mál
til meðferðar af alvöru og
festu.
Menn sem þekkja vel til
þessara mála telja að íslensk
raforka sé ein sú dýrasta, ef
ekki aldýrasta orka í heimi.
Nú skal hitaveita hækka um
27% og er það rétt ein hækk-
unin í viðbót. Ef aðflutnings-
gjöld væru felld niður af gas-
olíu til húshitunar myndi brátt
koma að því að hitaveitan gæti
ekki lengur keppt við olíu-
kyndingu til húshitunar, þrátt
fyrir orkukreppu og olíuverð-
hækkanir.
Þá er ekki úr vegi að benda
á að rafmagnsverð hefur hækk-
að meira en verkamannakaup
á undanförnum árum hér-
lendis.
# Eru virkjanir arðbær
f jarfesting ?
Menn velta því nú fyrir sér,
hvort virkjanir inni á hálend-
inu séu ekki orðnar það dýrar
í framkvæmd, að þær sé ekki
lengur hægt að réttlæta nema
sem neyðarúrræði vegna raf-
orkuskorts, enda séu þær ekki
arðbærar í nokkru öðru tilliti.
Þessar virkjanir eru fyrst og
fremst til komnar vegna skipu-
lagsgalla í orkubúskapi þjóðar-
innar.
Það væri eflaust mjög gagn-
legt og ekki síður fróðlegt ef
einhver reiknisglöggur sér-
fræðingur á þessu sviði tæki
sig til og reiknaði út hvað mik-
ið rafmagn til heimilisnota
myndi þurfa að hækka, ef 10
málmblendiverksmiðjur væru
byggðar ásamt tilheyrandi
24
FV 5 1976