Frjáls verslun - 01.06.1976, Síða 13

arkostnaðar, einkum launa,
hafa rekstrarskilyrði frysting-
ar tvímælalaust batnað á síð-
ustu mánuðum, en afkoman er
þó mun lakari en hún var árin
1969 til 1973. Sem fyrr virðist
afkoma saltfiskverkunar góð
og i skreiðarverkun, sem nú fer
vaxandi, er afkoman mjög góð.
í fiskmjölsvinnslu og loðnu-
bræðslu hefur afkoma verið
slök að undanförnu, en hins
vegar gæti orðið þar einhver
bót á, ef hækkuo mjölverðs að
undanförnu helzt. Fiskveiðarn-
ar berjast í bökkurn, enda mun
það mála sannast, að við ríkj-
andi ástand fiskstofna geti
ekki verið um arðsaman rekst-
ur að ræða fyrir allan okkar
stóra fiskiflota. Breyting á sjóð-
um sjávarútvegs, einkum af-
nám Olíusjóðs fiskiskipa, gæti
reyndar valdið því, að afla-
lægstu skipin heltust úr lest-
inni.
VERÐMÆTI AFLANS
Verðmæti sjávarafla á föstu
verðlagi hefur minn.kað um
5 V2 % frá fyrra ári, um 3 % ef
loðnan er talin frá. Þessi niður-
staða er nálægt mati á breyt-
ingum framleiðslunnar janúar
—apríl 1976, er sýnir um 7%
minni framleiðslu á þessu tíma-
bili, 3% ef loðnuafurðir eru
undanskildar. Samdrátturinn
varð rnestur í framleiðslu
loðnumjöls og lýsis, en eintnig
minnkaði saltfiskframleiðsla
verulega. Freðfiskframleiðslan
var sem næst óbreytt að frátal-
inni loðnufrystingu, sem jókst
úr 1.150 tonnum 1975 í 4.900
tonn 1976. (Sbr. töflur 1. og 2.).
Upplýsingar frá sölusamtökum
útflytjenda staðfesta þessar
tölur í öllum meginatriðum.
ÁHRIF FRIÐUNARAÐGERÐA
ÓVISS
Að undanförnu hafa orðið
miklar umræður um afleiðing-
ar ofveiði íslenzkra fiskstofna
og er þorskstofninn einkum tal-
inn hætt kominn. Hafa nú þeg-
ar verið gerðar ýmsar friðun-
arráðstafanir og er útfærsla
fiskveiðilögsögunnar vitaskuld
þeirra mikilvægust. Þá hafa á-
kvæði um gerð og magn veið-
arfæra verið hert, friðunar-
svæðum fjölgað og þau stækk-
uð. Áhrif þessara aðgerða á ár-
inu 1976 eru um margt óviss,
þar sem ekki hefur verið á-
kveðið að draga úr þorskveið-
um með ákvæðum um hámarks-
afla eða stöðvun veiða á vissum
tímabilum. Miðað við þorskafla
Islendinga á tímabilinu maí-—-
desember 1975 og sókn og afla-
brögð það sem af er þessu ári
gæti þorskaflinn á síðari hluta
ái's orðið svipaðui- og á sama
tima i fyrra. Þar með yrði árs-
aflinn 250 til 260 þúsund tonn
samanborið við um 267 þúsund
tonn 1975. Þótt áhrifa friðunar-
aðgerða kunni að gæta á næstu
mámuðum í ríkara mæli en til
þessa, er ólíklegt, að þorskafli
minnki um meira en 20-—25
þúsund tonn á þessu ári, nema
veiðar verði stöðvaðar um tíma
eða aflamörk sett. Veldur hér
mestu um, hve sóknarþunginn
er mikill. Því verður að telja
líklegast, að þorskafli íslend-
inga á árinu 1976 verði á bil-
inu 240—260 þúsund tonn.
HEILDARÞORSKAFLI Á
ISLANDSMIÐUM 290—320
ÞUS TONN
Örðugt er að áætla heildar-
þorskafla útlendinga á íslands-
miðum á árinu 1976, en líkur
benda til, að hann; verði ná-
lægt 60 þúsund tonnum. Áætl-
un þessi er meðal annars byggð
á nýgerðum samningum við
Bieta og aðrar þjóðir um veið-
ar innan íslenzku fiskveiðilög-
sögunnar.
Samkvæmt framansögðu
virðist heildarþorskaflinn á ís-
landsmiðum að öllu óbreyttu
muinu verða á bilinu 290—320
þúsund tonn á þessu ári, sam-
anborið við 370'—380 þúsund
tonn síðastliðin þrjú ár. Þótt
þannig séu ‘horfur á verulegri
minnkun þorskaflans í heild,
sýnist eigi að síður stefna yfir
það hámark, sem fiskifræðing-
ar hafa talið ráðlegt.
ÁÆTLUN UM AFLA-
MÖGULEIKA NAUÐSYNLEG
Með þessum dæmum um
þorskafla 1976 er einungis
reynt að ráða í framvinduna í
ár, eftir því sem séð verður að
svo stöddu, en ekki lagður dóm-
ur á, hvaða aflamagn sé skyn-
samlegt eða æskilegt með tilliti
til veiðiþols þorskstofnsins í
framtíðinni. Hins vegar ber nú
brýna nauðsyn til að semja á-
ætlun um aflamöguleika okk-
ar til nokkurra ára, meðal ann-
ars á grundvelli aflans í ár, en
könnun á aflamöguleikum og
efnahagslegum afleiðingum
mismunandi fiskverndarleiða
er i senn undirstaða skynsam-
legrar stjórnunai' á fiskveiðum
og þjóðhagsáætlunar fyrir
næstu ár. Verk þetta þarf því
að vinna í sameiningu af fiski-
fræðingum og hagfræðingum í
samráði við aðila innan sjávar-
útvegsins og á næstu mánuðum
verður lögð sérstök áherzla á
þetta verkefni.
Dæmin tvö ‘hér að framan
um þorskafla íslendinga 1976
eru meðal mikilvægustu for-
sendna áætlunar um útflutn-
ingsframleiðslu sjávarafurða
fyrir árið 1976. Að öðru leyti er
byggt á vitneskju um aílabrögð
að undanförnu og veiðikvóta á
rækju-, humar- og síldveiðum
og á fyrirætlunum um veiðar á
bræðslufiski í sumar, einkum
spærlingi, loðnu og kolmunna.
Nokkur óvissa hefui' ríkt um
karfaveiðai' togaranna i sumar,
vegna þess hve verð á karfa
hefur verið lágt. Nú liefur verð-
ið hins vegar verið hækkað um
46% á ábyrgð Verðjöfnunar-
sjóðs til þess að beina sókn tog-
skipa frá þorskveiðum að karfa-
veiðum. Af þessum sökum sýn-
ist óhætt að reikna með sama
eða nokkru meiri karfaafla og í
fyrra, eins og gert er í lægra
þorskafladæminu.
Heildarframleiðsla sjávaraf-
urða á árinu 1976 er þannig
tahn minnka um 1—1%% frá
fyrra ári, jafnvel þótt þorskafli
á síðari hluta ársins verði svip-
aður og í fyrra. Sé hins vegar
reiknað með 29—25 þúsund
tonna minni þorskafla íslend-
inga á síðari hluta ársins 1976,
eru horfur á 4—-5% samdrætti.
ÚTFLUTNINGSVERÐLAG
Verð útfluttra sjávarafui'ða
hefur farið hækkandi að undan-
förnu og var í maílok 34—35%
hærra í íslenzkum krónum en
að meðaltali 1975. í dollurum
reiknuð nemur hækkunin 18—
19%. Verðhækkunarinnar hef-
ur einkum gætt síðustu vikurn-
FV 6 1976
13