Frjáls verslun - 01.06.1976, Blaðsíða 23

ill, sérstaklega í sveitahéruð-
um Ameríku, þangað sem hann
átti sjálfur rætur að rekja. Ár-
ið 1908 kom T-módelið frá
Henry Ford fram á sjónarsvið-
ið. Bíllinn var ódýr á þeirra
tíma mælikvarða, bjó yfir
nokkrum afbragðs nýjungum,
var sterkbyggður og svo ein-
faldur að gerð, að ihver eigandi
með lágmarksþekkingu á tækni-
sviðinu, gat gert við bilanir.
T-módelið, sem aðeins fékkst í
svörtum lit og var óbreytt ár-
um saman, réði markaðnum
gjörsamlega. Bíllinn var aðeins
seldur gegn staðgreiðslu og
hann var „þarfasti þjónninn“ í
flutningamálum Bandaríkja-
manna í 15 ár enda þótt ótald-
ar aðrar gerðir bifreiða hafi séð
dagsins ljós á þessu tímabili en
horfið jafnskjótt sem dögg fyrir
sólu. En á sama tíma hagnaðist
Ford á fjöldaframleiðslu sinni
og skjótvirkum samsetningar-
aðferðum. Það var hægt að
lækka verðið á bílunum og að
sama skapi stækkaði markað-
urinn fyrir þá.
En að því kom eftir fyrri
heimsstyrjöldina, að almenn-
ingur vildi eitthvað nýtt. Vél-
fræðingur frá M.I.T.-háskólan-
um, Alfred P. Sloan, Jr. áttaði
sig á nýjum tækifærum eftir
að hann tók við forystu í
General Motors. í hans stjórn-
artíð voru teknar upp nýjar að-
ferðir í markaðsöflun fyrir bíla.
GM bauð fram breytilegar
gerðir bíla á mismunandi verði.
Það var örlítið höfðað til stöðu-
tilfinningar og GM varð fyrst
bílafyrirtækjanna til að bjóða
nýjar gerðir á hverju ári, þó að
það hefði vissulega aukinn
kostnað í för með sér. Bílar
voru nú fáanlegir af ólíkum
tegundum, í mismunandi litum
og með aukabúnaði eftir óskum
hvers og eins. Einnig var hægt
að eignast þá með lánsviðskipt-
um. Með þessum markaðsað-
ferðum varð bíllinn enn fastari
í sessi sem stöðutákn og enn-
fremur sem samgöngutæki. Nú
gátu efnaminni kaupendur orð-
ið þátttakendur í „neyzlubram-
boltinu". Árangursrík markaðs-
uppbygging af þessu tagi á-
samt geysilegri auglýsingaher-
ferð gerði General Motors
fært að gera fyrirfram áætlan-
ir um ráðstöfun á afrakstri fjár-
festingar sinnar. Chrysler-fyrir-
tækið, sem stofnað var á miðj-
um áratugnum 1920—1930,
beitti sömu aðferðum, sem
kröfðust mikilla fjárfestinga í
framleiðslu og markaðsöflun
en sem útilokuðu nýja sam-
keppnisaðila.
# Ríkjandi
vörumerki
Ýmsar neyzluvörur aðrar
voru verðlagðar með svipuðum
hætti og markaða fyrir þær afl-
að með líkum aðferðum. Vind-
lingar voru búnir til í milljóna-
tali í vélum. Þeir voru seldir
um allt land fyrir aldamót. í
auglýsingum voru vindlinga-
í’eykingar gerðar aðlaðandi
tízka og á köflum að vitnis-
burði um sanna föðurlandsást
eins og þegar mælt var með
þeim í stað sælgætisáts,
þegar sykur var af skornum
skammti í fyrra stríði. Eins og í
bílaiðnaðinum náðu fá fyrir-
tæki algjörum tökum á vind-
lingamarkaðinum. Með feiki-
miklum auglýsingum til allrar
þjóðarinnar tókst að skapa
mjög ákveðið val milli tegunda,
þó að tóbakið væri nokkurn
veginn það sama. Sams konar
auglýsingaflóð átti eftir að
tryggja nokkrum gosdrykkja-
tegundum eins og Coca Cola
varanlega markaðsstöðu. Kyn-
slóð eftir kynslóð í Bandaríkj-
unum vandist því að kaupa að-
eins eitt vörumerki af ákveð-
inni tegund vegna þess að það
var auglýst um allt landið og
fékkst alls staðar.
Tilkoma útvarpstækisins á
svo til hverju einasta heimili á
árunum upp úr 1920 og sjón-
varpstækja þrjátíu árum síðar
breytti fullkomlega öllum við-
horfum í öflun fjöldamarkaðar.
Þótt alríkisstjórnin hefði eftir-
lit með útvarpsstöðvum var
samt um einkarekstur að ræða,
sem byggðist á auglýsingatekj-
um. Skemmtidagskrár voru
rofnar með auglýsingum, þar
sem lofi var hlaðið á hinn marg-
víslegasta varning, allt frá svita-
lyktareyði til nýrra bílgerða.
Auglýsingastofur spruttu upp
eins og gorkúlur og gerðu aug-
lýsingaáætlanir á breiðum
grundvelli fyrir alla fjölmiðla,
Verzlanir af þessu tagi voru algengar í Ameríku áður en kjör-
búðir og markaðsverzlanir komu til sögunnar. I þessum búðum
gátu menn keypt allt milli himins og jarðar — frá matvælum til
skótaus og járnvöru.
FV 6 1976
23