Frjáls verslun - 01.11.1976, Síða 29

borgun í staðinn. Tekjujöfnun-
aráhrif þessara breytinga voru
því veruleg og hafa reynst vel
að flestu leyti. Rétt er að benda
á að með þessari tilhögun var
nánast verið að útfæra svo-
nefndan „neikvæðan tekju-
skatt“ eða „skattafsláttarkerfi",
þar sem ónýttur persónuafslátt-
ur gengur til greiðslu annars
gjalds, þ. e. útsvars, auk þess
sem þær eftirstöðvar, sem þá
eru eftir hjá lífeyrisþegum, eru
greiddar út sem hærri tekju-
trygging.
Veigamikill liður fyrirhug-
aðra breytinga á næstunni er
að útvíkka afsláttarhugmynd-
ina enn frekar. í sjálfu sér er
ekki um annað að ræða, ef
álagning útsvars og tekjuskatts
á áfram að verða sitt í hvoru
lagi. Er ekki ólíklegt að síðar
meir verði álagning þessara
gjalda alveg sameinuð og sveit-
arfélögin fái ákveðið hlutfall
skattteknanna. En sé um sinn
reiknað með gildandi tilhögun
að þessu leyti er unnt með af-
sláttunum að koma í veg fyrir
að ívilnanirnar komi misjafn-
lega við sveitarfélögin með því
að láta afslættina koma til frá-
dráttar tekjuskattinum ein-
göngu, þ. e. hluta ríkissjóðs.
Einnig hafa afslættirnir þann
líost, að ívilnunin verður óháð
því, hvaða tekjur viðkomandi
hefur, þ. e. ekki skiptir máli í
hvoru skattþrepinu hann er
(20% eða 40%), og hefur því
tekjujöfnun í för með sér.
• Skattlagning
hjóna
Ekki hefur verið minnst á
50% frádrátt vegna tekna eig-
inkonu í gildandi lögum, ein-
faldlega vegna þess að gert er
ráð fyrir að fella hann niður
og gera þar með álagningarregl-
ur óháðar því hvernig hjón
skipta með sér verkum. Sömu-
leiðis er ekki lengur þörf fyrir
sérreglu um tekjur konu af at-
vinnurekstri hjóna. Niðurfell-
ing þessa frádráttar hefði í för
með sér verulega íþyngingu
skattbyrði hjá útivinnandi hjón-
um, ef ekki kæmi annað til. Á
móti þessu vegur, að tekin yrðu
um tekjuhelmingaskipti hjóna
til útreiknings á tekjuskatti og
fyrirhugað er að veita afslátt
frá skatti í hlutfalli við úti-
vinnu hjóna umfram 12 mán-
uði, annars vegar óháð barna-
fjölda, en hins vegar í hlutfalli
við barnafjölda og kæmi sá af-
sláttur sem viðbót við barna-
bætur. Tekjuhelmingaskiptin
þýða, að hvort hjóna fengi
skattstiga einhleypings, þ. e.
20% þrepið teygðist upp í 1500
þús. kr. í stað 1082 þús. kr. við
álagningu 1976. Hjón, sem bæði
vinna úti allt árið og hafa tvö
börn á framfæri, fengju auk
þess um tvöfaldan persónuaf-
slátt einhleypings í stað hálfs-
annars nú. Það yrðu því aðeins
tekjuhæstu útivinnandi konur,
sem findu til íþyngingar í skatti
við hina breyttu tilhögun.
Þess má geta til fróðleiks að
telijuhelmingaskipti hjóna gilda
í Bandaríkjunum og Vestur-
Þýskalandi — og það sam-
kvæmt haestaréttardómi í síðar-
nefnda landinu.
# Húsnæði og
vextir
Einhverjir munu sakna við-
halds- og fasteignagjalda, en á
þessa liði hefur ekki verið
minnst né heldur eigin húsa-
leigu. f reynd hafa þessir liðir
vegið nokkurn veginn salt,
þannig að ekki hefur skipt meg-
inmáli fyrir framteljanda hvort
þeir væru með eða ekki yfir
lengri tíma litið. En umrædd
gjöld eru fyrirferðarmikil hjá
skattstofum, bæði vegna fjölda
tilvika og nær ógernings að
skera úr um hvort um raun-
verulegt viðhald eða endurbæt-
ur sé að ræða. Fyrirhugað er
að fella umrædda húsnæðisliði
niður bæði teknamegin og
gjaldamegin. Sem kunnugt er
hefur verið hringl með við-
haldskostnaðinn. Hann hefur
ýmist verið sem hlutfallstala
af fasteignamati eða samkvæmt
reikningi. Síðari tilhögunin,
sem gilti við álagningu í ár,
hefur ekki gefið þá raun varð-
andi betra framtal viðhalds-
vinnu, sem vænst var og kær-
um til skattyfirvalda mun stór-
fjölga. Einnig má á það benda
að sú ívilnun, sem veitt er í
skatti vegna viðhalds (ef íviln-
un skal kalla, þar sem eigin
húsaleiga kemur á móti) kem-
ur á röngu ári, því að hún
fæst ekki fyrr en árið eftir.
Einnig eykst viðhaldskostnaður
með aldri húsnæðis og vaxta-
gjöld eru meiri meðan það er
nýtt og verið er að eignast það.
Vaxtagjöld yrðu áfram að fullu
frádráttarbær og þau væru far-
in að minnka þegar viðhald
eykst. Auk þess mætti telja
þennan kostnað hluta einka-
neyslunnar. Að minnsta kosti
er bágt að sjá, að ekki mætti
færa sömu rök fyrir viðgerðar-
kostnaði bíla og fasteigna. Síð-
ast en ekki sízt er vart unnt að
finna betri leið til einföldunar
á álagningu tekjuskatts á ein-
staklingum en einmitt af þessu
tagi.
Um vextina er það helst að
segja, að gert er ráð fyrir að
allir fái tiltekinn vaxtagjalda-
afslátt. Með þessu móti er unnt
að einfalda framtal skulda og
vaxta hjá meirihluta framtelj-
enda, auk þess sem nokkurs
réttlætis er gætt gagnvart þeim
sem búa í leiguhúsnæði og fá
leiguna ekki frádráttarbæra frá
tekjum til skatts, þar sem þeir
mundu einnig fá þennan afslátt.
Geti menn sýnt fram á hærri
vaxtagjöld en lágmarksafslætti
nemur verða þeir að tíunda þau
skilmerkilega og fá afslátt frá
skatti í tilteknu hlutfalli.
# Að vilja
„Stjórnmál ganga fyrir vilja“
er haft eftir þekktum stjórn-
málamanni á Norðurlöndum.
Skattarnir koma við hvern og
einn og hagsmunir hljóta að
vera margvíslegir og skoðanir
skiptar. Þess vegna er erfitt
fyrir stjórnmálamenn að finna
samnefnara fyrir almennings-
álitið í þessum efnum. Sérstak-
lega mun reyna á, hvort þeir
vilja sýna í verki að þeir vilji
vinna til þeirrar einföldunar,
sem svo mikið hefur verið tal-
að um að undanförnu.
FV 11 1976
27