Frjáls verslun - 01.02.1977, Síða 23

er ráð fyrir minna bili milli
lægstu og hæstu launa en nú
gildir. (Hvað á að gera við yf-
irborganir og fríðindi er ó-
ljóst). Það virðist hafa gleymst
að spyrja i þessum umræðum
af hverju dýrir menn séu eftir-
sóttir!
Því ber ekki að rugla saman,
að launamismunur þarf ekki að
vera of mikill, þótt þeir lægst
launuðu ættu að bera meira úr
býtum. Reyndar efast ég um að
jafnlítill munur og hér tíðkast
á launum, t.d. hjá opinberum
starfsmönnum, þekkist hjá
löndum á svipuðu efnahags-
stigi. Það bendir einnig til
þess að svigrúmið sé í reynd
lítið til að þrengja launabilið,
að fyrir kemur að sami skatt-
aðili fái í senin láglaunabætur
og greiði skyldusparnað (þann
sem reiknaður er af 'hátekjum).
# Skattar og sam-
komulag við
ríkisvaldið
Athygli Aiþýðusambandsins
og fleiri aðilja hefur allra síð-
ustu árin beinst að skattamál-
um í sambandi við kjarasamn-
inga. Hefur verið gert sam-
komulag við ríkisvaidið um
skattbreytingar af tilteknu
tagi. Þessar breytingar hafa að
sínu leyti orðið til tekjujöfnun-
ar og þýtt minni verðhækkanir
en ella í bráð, þótt þær hafi
verið ærnar eigi að síður.
Langtímaá'hrif slíkra samninga
eru hins vegar óvissari og geta
jafnvel orðið til þess að kynda
undir hærri launakröfum og
meiri verðbólgu þegar til lengd-
ar iætur. Þó verður að telja að
tekjujöfnunaráihrif tekjuskatts
séu ekki nægileg eins og hann
er nú úr garði gerður. Gallar í
tekjuskattskerfinu eiga áreið-
anlega sinrn iþátt í því að óbein-
ir skattar hafi verið hækkaðir
undanfarin ár en beinir skatt-
ar lækkaðir að tiltölu.
í tekjuskattsfrumvarpi því
sem nú er til meðferðar á Al-
þingi er einmitt leitast við að
útrýma eða draga úr ívilnun-
um þeim sem nú gilda í formi
margvíslegs frádráttar frá tekj-
um til skatts. Eins og vænta
mátti, telja ýmsir hópar að þeir
missi spón úr aski sínum ef
frumvarpið verðui- samþykkt.
Hver sem niðurstaðan verður
er gagnllegt að Aiþingi fari yfir
og endurmeti eða staðfesti
„réttmæti“ ýmis konar íviln-
ana sem nú gilda.
9 Tryggingamálin
Sem kunnugt er var lögð
meiri áhersla á lifeyrisgreiðsl-
ur í síðustu kjarasamningum
en skattamálin, sennilega bæði
vegna þess að verkalýðsforyst-
an gerði sér grein fyrir að vart
væri að sækja meiri hagsbætur
með skattabreytingum að sinni
og vegna þess hve verðbólgan
hefur leikið lifeyrissjóðina
grátt, þá sem óverðti'yggðm
eru. Öðrum þræði var verið að
semja við ríkisvaldið um lág-
marksgreiðslur en á hinn bóg-
inn var einnig samið um að-
stöðujöfnun milli sjóða ýmissa
aðildarfélaga Alþýðusambands-
ins innbyrðis. Þetta er athygl-
isvert nýmæli, því að með því
er verið að jafna aðstöðu milli
félagsmanna innbyrðis, sem
reynst hefur erfitt í fram-
kvæmd, sbr. launasamningana
1973.
Reyndar má með nokkurri
kaldhæðni segja að með verð-
bólgusamningnum 1973 hafi
launþegar verið að skerða sinn
eigin 'lífeyri þegar þar að
kæmi. Síðan var lögð áhersla á
að koma í veg fyrir þetta i
næstu samningum þar á eftir.
Krafan um verðtryggðan líf-
eyrissjóð öllum til handa er
eðlileg og skiljanleg í Ijósi
þeirrar verðbólgu sem geysað
hefur. Það er hins vegar hæpið
að slík verðtrygging verði al-
menn kjarabót ef litið er á
ævitekjur, því að launþegar
hljóta að verða að borga verð-
trygginguna að mestu leyti
sjálfir með einum eða öðrum
hætti.
Hin svonefnda tekjutrygging
almannatrygginga er ekki ýkja-
gömul. Sniðndr hafa verið af
henni ýmsir gallar, en samtím-
is hefur önnur aðstöðujöfnun
verið hengd aftan í hana. Þetta
hefur þá hættu í för með sér,
að það hætti að borga sig að
vinna þegar tilteknu tekju-
marki er náð og jafnvel að það
borgi sig fyrir launþegann að
fara til vinnuveitandans og
biðja hann um að hækka ekki
launin svo að 'hann missi ekki
af þeim réttindum sem tekju-
tryggingunni fylgja.
Samspil tryggingakerfis,
skattkerfis og lífeyrissjóða eru
nú í gagngerri athugun og ekki
ólíklegt að meiri samhæfing á
þessu sviði sé í vændum.
9 Réttlæting aðstöðu-
jöfnunar
Mismunur í neyslumynstri
fólks getur bæði átt rót sína að
rekja til mismunandi tekna og
mismunandi viðhorfa.
Þegar talað er um tekjujöfn-
un er venjulega gert ráð fyrir
að það séu lág laun sem standi
velferð og neysluvali fyrir þrif-
um. Hins vegar geta viðhorf
fó'lks verið afar mismunandi til
lífsins gæða og jöfnun tekna
veldur því minni hagsbót fyrir
heildina sem þessi munur á
gildismati er meiri. Einmitt
þegar þannig háttar verður að
telja að markaðskerfi eða eftir-
líking þess fremur en kvóta-
kerfi eða ókeypis þjóinusta eigi
rétt á sér. Þegar leitast er við
að jafna aðstöðu á einstökum
sviðum fremur en tekjur er oft
e.rfitt að finna þau einkenni
sem aðstöðujöfnunin á að mið-
ast við án þess að hún missi
marks að einhverju leyti. Ný-
legt dæmi af þessu tagi er um-
ræðurnar um aðstoð Reykja-
víkurborgar við heilsurækt
aldraðra, þar sem aldurinn
þarf ekiki aiHtaf að vera einn til
marks um mikilvægi þarfar-
innar.
FV 2 1977
25