Frjáls verslun - 01.08.1977, Qupperneq 43

efnið, ull og gærur. eru sérstæð
hráefni en launin hérlendis eru
há miðað við það sem gerist víð-
ast í þessum iðnaði og hráefnið
dýrt, svo ekki má mikið út af
bera til að óvissa skapist.
Aðbúnaður iðnaðar á
Islandi
Nú á þessu iðnkynningarári
hefur verið mikið rætt og ritað
um hag islensks iðnaðar og að-
búnað og er staða ullai- og
skinnaiðnaðai' í sjálfu sér svip-
uð því sem gerist hjá hinum al-
menna framleiðsluiðnaði.
Sérstaða þessa iðnaðar liggur
í því að hann er útflutningsiðn-
aður sem grundvallaður er á
íslenskum hráefnum. Auk þess
að hafa þýðingu fyrir íslenskan
landbúnað hafa skapast at-
vinnutækifæri víðs vegar um
landsbyggðina og samdráttur í
ullar- og skinnaiðnaði myndi
vafalaust hafa óhagstæð áhrif
á jafnvægið i byggð landsins.
Aðstaða íslensks iðnaðar hef-
ur á allra síðustu árum verið
færð mjög til jafnréttis við aðr-
ar atvinnugreinar, en ýmislegt
vantar þó enn á að þar sé full-
komið jafnræði.
Af þeim fjölda mörgu hags-
munamálum er máli skipta fyr-
ir samkeppnisaðstöðu íslensks
útflutningsiðnaðar vil ég þó
sérstaklega nefna uppsafnaðan
söluskatt. í nágrannalöndum
okkar er yfirleitt um virðis-
aukaskatt að ræða en ekki sölu-
skatt á aðföngum likt og hér
er, en hann er talinn nema2,9
til 3,5% af rekstrargjöldum í
framleiðsluiðnaði.
Útflutningsiðnaðurinn hefur
ekki fengið þennan uppsafnaða
söluskatt endurgreiddan fyrir
árið 1976, eða það sem af er
þessu ári, en nú er orðið mjög
brýnt að þessi mismunur verði
leiðréttur. Það er ekki hægt að
íþyngja iðngrein sem stendur
í samkeppni við niðurgreiddan
iðnað með slíkum álögum.
Annað stórmál sem snertir
ullar- og skinnaiðnaðinn sér-
staklega er það verðmyndunar-
kerfi sem hann býr við.
Verðmyndunarkerfi ullar-
og skinnaiðnaðar
Núgildandi lög um verðlagn-
ingu búvara eru frá 1966, en að
stofni til frá 1947. Samkvæmt
þeim á sexmannaneíndin, sem
skipuð er 3 fulltrúum frá bænd-
um og þrem íulltrúum frá sam-
tökum launþega, að verðleggja
búvörur til bænda og ákvarða
vinnslu- og dreiíingarkostnað
og smásöluálagningu sem næst
kostnaðarverði.
Verðákvörðun á búvörum er
við það miðuð að þeir sem land-
búnað stunda fái greiddan út-
lagðan kostnað við framleiðsl-
una og hafi af vinnu sinni sam-
bærilegar tekjur við ákveðnar
aðrar stéttir í þjóðfélaginu. Eitt
af loforðum ríkisstjórnarinnar
við inngöngu íslands í EFTA
var að framleiðendur skyldu fá
innlend hráefni á eigi hærra
verði en ríkjandi sé á heims-
markaði á hverjum tíma.
í skýrslu Þjóðhagsstofnunar
„Hagur iðnaðar" kemur fram að
nokkur vandkvæði hafi orðið
síðustu árin vegna vaxandi mik-
ilvægis innlendrar ullar- og
skinnavinnslu og örrar verð-
bólgu innanlands og að e.t.v. sé
þörf skipulagsbreytinga við
verðákvörðun þannig að iðnað-
arhagsmuna sé gætt.
Ríkisvaldið hefur þannig á-
byrgst bændum ákveðin laun
fyrir framleiðslu sína — og iðn-
aðinum framleiðsluvörur þeirra
á eigi hærra verði en ríkjandi
er á heimsmarkaði hvort sem
framleiðsluvei'ð er hærra en
heimsmarkaðsverð. eða ekki.
Við ríkjandi verðlagskerfi jafn-
gildir þetta því. að ríkið skuld-
bindi sig til að brúa það bil
sem kann að myndast t.d. með
niðurgreiðslum til landbúnaðar
eða styrkjum til iðnaðar.
Fram til ársins 1976 hefur
verð til bænda á ull og gærum
ráðist af heimsmarkaðsverði á
þessum afurðum en síðan hefur
komið til flutningur á niður-
greiðslum frá kjöti yfir á ull.
Þetta var nauðsynlegt þar sem
bændum þótti verðlag orðið
það óhagstætt að ull af hverri
kind hefur minnkað og verð
ullar farið versnandi og svip-
uðu máli gegnir raunar um
gærur. Að mati þeirra sem í
iðnaði starfa hefur verð-
ákvörðunarkerfið gengið sér til
húðar og væri eðlilegast að
verðákvarðanir á ull og gærum
færu fram líkt og fiskverðlags-
ákvarðanir þar sem kaupendur
og seljendur reyna að nálgast
heimsmarkaðsverð ásamt hlut-
lausum aðila t.d. frá Þjóðhags-
stofnun sem oddamanni. í því
verðlagskerfi sem í dag er við
lýði hafa kaupendur ekkert
tækifæri til að semja við selj-
endur hráefnisins.
Þeir sem í dag framleiða iðn-
varning úr íslenskum landbún-
aðarvörum hljóta að skilja og
viðurkenna vandamál landbún-
aðar hér á landi þar sem frá
þjóðhagslegu sjónarmiði er ull-
ar- og skinnaiðnaður og land-
búnaður svipað settur og út-
gerð og sjávarútvegur að vera
óaðskiljanleg heild. Tekjuskipt-
ing verður þó að vera sanngjörn
þarna á milli og hafa verður í
huga að efling úrvinnslugrein-
anna kemur framleiðanda hrá-
efnisins til góða.
ÍÞRÓTTABLAÐIÐ
er vettvangur
57 þúsund
meðiima
íþrótta- og
ungmennafélaga
víðs vegar um
landið.
IÞRÓTTABLAÐIÐ
ÁRMÚLA 18.
SÍMI 82300.
FV 8 1977
43