Frjáls verslun - 01.12.1979, Side 36

skodun
Samhent þjóð getur lifað
kóngalífi á íslandi
Vonandi fara stjórnmálamennirnir
okkar að gera sér grein fyrir því að
íslendingar eru ekki mikið öðruvísi
en annað fólk, og að svipað lögmál
gildir um viðskipti á íslandi og í
öðrum löndum þar sem frelsið og
ákvörðunarréttur einstaklingsins
fær enn að njóta sín.
Ég get ekki stillt mig um að rifja
upþ eitt mál sem matvörukaup-
menn um land allt börðust fyrir í
mörg ár, með stuöningi margra
góðra manna, en gegn þröngsýni,
afturhaldssemi og tortryggni ótrú-
lega margra. Þar á ég við breyt-
ingu á mjólkursölulögunum.
Reynslan hefur sýnt að það var rétt
sem kaupmenn héldu fram, að
breytingin yrði til hagsbóta og
aukinna þæginda fyrir húsmæður,
og eflaust hefði skaði mjólkur-
samsölunnar í Reykjavík orðið
meiri í mjólkurverkfallinu í vor, ef
launagreiðslur til 40 eða 50 mjólk-
urbúða hefðu bæst við.
Verzlunin afkastamesti
rukkarinn
Auðvitað kostar mikið fé að
starfrækja jafn viðamikil umsvif og
verzlunarrekstur er. Sá kostnaður
Óskar Jóhannsson, kaupmaður, fjallar í
þessari grein um stöðu einkaframtaks-
ins í verzlun á íslandi og kjarna vanda-
málanna í efnahagslífi þjóðarinnar
Óvinir einkaframtaksins hafa reynt að telja fólki trú um að
heildsalar og kaupmenn séu óþarfa milliliðir sem geri vör-
una miklu dýrari en hún þurfi að vera. Samvinnuhreyflngin
hefur komið sér upp sterku kerfi þar sem oft eru allir þættir
framleiðslu, flutninga og verzlunar á sömu hendi. Hag-
kvæmnin ætti því að vera í hámarki.
Ef einkaframtakið getur þrátt fyrir það boðið viðskipta-
vininum sambærilega vöru á lægra verði, þá er það hagur
neytandans. Hafi heildsalinn og kaupmaðurinn hagnast á
viðskiptunum, þá er það engin dauðasynd, heldur hvatning
til að auka umsvifin og bjóða enn betur næst.
hlýtur að bætast við verö vörunnar
á leið hennar frá framleiðandanum
til neytenda, sem oft liggur um
hálfan hnöttinn. Auk þess leggur
ríkið skatta á hana, sem nefndir
eru ýmsum nöfnum og eru mis-
háir. Þess vegna greiðir neytand-
inn oft hærri upphæð til sameigin-
legra þarfa þjóðfélagsins, en verð
vörunnar er, sem hann er að
kaupa.
Við skulum taka sem dæmi bíl
sem kæmi til landsins í dag. Þegar
skipið leggst að hafnarbakkanum
kostar bíllinn kr. 1.312 þúsund
krónur. Þá er búið að borga
skipafélaginu flutningsgjaldið.
Með því greiðir það starfsmönnum
sínum laun, auk skattanna, sem
lagðir eru á reksturinn. Starfs-
mennirnir greiða skatta af launum
sínum, og söluskatt af vörunum
sem þeir kaupa fyrir afganginn.
Við skulum nú fylgja þessum
ódýra, nýja bíl upp á hafnarbakk-
ann og í hendur eigandans. Bein
gjöld til ríkisins af þessum þrettán
hundruð þúsund króna bíl eru
2.390 þúsund krónur. Þar við
bætist uppskipunarkostnaður,
vaxtakostnaður, ryðvörn, þrif,
skrásetning og frágangur, ásamt
álagningu bifreiðaumboösins,
sem auðvitað greiðir aðstöðugjald
og aðra skatta af sínum rekstri.
Þegar bifreiðin hefur fariö í gegn
um dýrasta spottann á leið sinni og
hinn hamingjusami eigandi tekur
við lyklinum er verðið komið yfir
fjórar milljónir. Verzlunin er af-
kastamesti og örugglega launa-
lægsti rukkarinn hjá ríkinu.
Hvað er óþarfi og hvað
ekki?
Stundum heyrast raddir sem
segja að banna ætti allan óþarfa
innflutning, án þess þó að skil-
greina hvað sé óþarfi og hvað
ekki, og án þess að íhuga hver
tekjumissir ríkisins yrði af því. Þeir
sem þekkja höft og bönn, eru ekki
hrifnir af þeirri skipan mála. Ef-
laust muna margir eftir blómatíma
hafta og skömmtunar, fyrstu árin
eftir stríðiö. Bannaö var að flytja
inn nylonsokka og þess vegna
fengust þeir ekki í verzlunum. En
varla gat nokkur ung stúlka látið
36