Frjáls verslun - 01.12.1980, Side 35

Það eru engin formleg tengsl
milli samvinnuhreyfingarinnar og
Framsóknarflokksins, en þaö er
hins vegar ekkert launungarmál,
að Framsóknarmenn hafa öðrum
fremur sýnt samvinnuhreyfingunni
áhuga og skilning. Við, sem störf-
um í samvinnuhreyfingunni, ósk-
um þess mjög eindregið, að hin
þýöingarmikli og þjóðholli rekstur
samvinnufélaganna megi njóta
skilnings og stuðnings sem flestra
stjórnmálaafla í landinu og það er
alveg Ijóst, að þeim mun víðtækari
skilnings og stuðnings sem sam-
vinnuhreyfingin nýtur, þeim mun
minna verður hún háð stuðningi
einstaks stjórnmálaflokks.
Ljóst er, að vaxtarmöguleikar
eru litlir í tveimur helstu starfs-
greinum Sambandsins og kaup-
félaganna, landbúnaði og sjávar-
útvegi. Hvar sér stjórn Sam-
bandsins helstu vaxtarmöguleika
á næstu árum?
Við teljum reyndar, að enn séu
ýmsir vaxtarmöguleikar í sam-
bandi við úrvinnslu landbúnaðar-
og sjávarafurða og við munum
leggja áherslu á þessa þætti í
framtíðinni sem hingað til. Það er
hins vegar Ijóst, að landbúnaðar-
framleiðslan mun ekki aukast svo
neinu nemur á næstu árum frá því
sem nú er og fiskistofnarnir eru
fullnýttir íbili. Vaxtarmöguleikarnir
á þessum sviðum eru því að sjálf-
sögðu takmarkaðir. Við teljum því,
að vaxtarmöguleikar nú séu mestir
á iðnaðarsviðinu. Iðnreksturinn er
að vísu mjög erfiður í bili vegna
hins mjög slæma efnahags-
ástands, en íslendingum hlýtur
fyrr eða síðar að takast að koma
viðunandi skipulagi á efnahags-
mál sín. Við stefnum því að nýju
átaki og mikilli uppbyggingu á
iðnaðarsviðinu um leið og eðlileg
rekstrarskilyrði skapast. í þessu
sambandi vil ég m.a. láta koma
fram þá persónulegu skoðun
mína, að mér finnst vel koma til
greina að samvinnuhreyfingin taki
höndum saman við ríkisvaldið og
fleiri aðila í þjóðfélaginu um upp-
byggingu á nýrri stóriðju, sem
skapað gæti atvinnutækifæri fyrir
vaxandi fjölda ungs fólks, sem
bætast mun á vinnumarkaðinn á
næstu árum. íslendingar eiga
mikla ónýtta möguleika í orkulind-
um sínum og þessar orkulindir er
sjálfsagt að nýta til atvinnusköp-
unar og aukningar á þjóðartekj-
unum í framtíðinni. Það þarf varla
að taka það fram, að nýting orku-
lindanna og uppbygging stóriðju
þarf að framkvæmast á þann hátt,
aö náttúru landsins verði ekki spillt
og að íslendingar verða sjálfir að
ráða öllum meginþáttum í at-
vinnustarfsemi sinni.
Hyggst Sambandið eða sam-
vinnuhreyfingin auka umsvif sín í
höfuðborginni, t.d. í smásölu-
verslun?
Það er skoðun samvinnuhreyf-
ingarinnar og þá einnig okkar í
stjórn Sambandsins, að hlutdeild
samvinnuhreyfingarinnar í smá-
söludreifingu í Reykjavík sé of lítil.
Sambandið vill því gjarnan stuðla
að samstarfi kaupfélaganna á
Faxaflóasvæðinu um nýtt átak í
smásöludreifingu á höfuðborgar-
svæðinu. Við teljum alveg hiklaust,
að aukin þátttaka samvinnumanna
í smásöludreifingunni á þessu
svæði myndi leiða til lækkunar á
vöruverði og betri þjónustu við al-
menning.
Nú hefur Sambandið sitt vinnu-
málasamband og kemur með því
fram sem sjálfstæður samnings-
aðili gagnvart launþegum. Sam-
bandið hefur nokkrum sinnum
skorið sig frá Vinnuveitendasam-
bandinu í samningum, e.t.v. þó
meira í orði en á borði. Er ekki
reyndin sú, að hagsmunir Sam-
bandsins í kjarasamningum eru
þeir sömu og annarra vinnuveit-
enda og að nánast full samstaða
sé um Vinnuveitendasamband-
inu?
Ég tel aö það sé jafn eðlilegt að
samvinnuhreyfingin hafi sérstakt
vinnumálasamband eins og að
opinberir aðilar semji sjálfir fyrir
sig. í kjarasamningum erum við í
flestum tilfellum að semja við fólk,
sem er félagsfólk í kaupfélögunum
og þar með eigendur þeirra. Það
er því mjög eðlilegt, að hjá okkur
komi upp önnur sjónarmið en hjá
öðrum vinnuveitendum og áhersl-
urnar hjá okkur á einstök atriði
verða aðrar en hjá þeim.
Við reynum að leggja sjálfstætt
mat á aðstæður í þjóðfélaginu til
þess að veita raunhæfar kjara-
bætur til almennings og það virð-
ist sem okkar mat fari ekki alltaf
saman við mat annarra vinnuveit-
enda. Það er t.d. ekkert launung-
armál. að við töldum á s.l. sumri
mjög takmarkað svigrúm til þess
að semja um grunnkaupshækk-
anir en vorum þó nánast komnir á
lokastig í samningum um ca. 5%
grunnkaupshækkun. Þá komu
aðrir vinnuveitendur inn í myndina
og tóku við samningamálunum,
sem leiddu svo að lokum til
9—11% grunnkaupshækkana. Éq
verð að segja það hreinskilnis-
lega, að þessa samninga tel ég
hreina verðbólgusamninga og að
þeir leiði ekki til raunhæfra kjara-
bóta fyrir almenning. Þvert á móti
rýra þessir kjarasamningar at-
vinnuöryggi launþega. Af framan-
sögðu vona ég að það sé
Ijóst, að ég tel mjög eðlilegt fyrir
samvinnuhreyfinguna að hafa
sérstakt vinnumálasamband þótt
það sé augljóst, að
samvinnuhreyfingin getur ekki aö
jafnaði borgað hærri laun en ann-
ar atvinnurekstur, enda er rekstur
samvinnufélaganna ekki arðbær-
ari en annar rekstur i landinu.
Nýlega voru kynnt drög að nýrri
stefnuskrá samvinnuhreyfingar-
„Mérfinnst koma
til greina að sam-
vin nuh reyfi ngin,
ríkið og fleiri
aðilar taki hönd-
um saman um
uppbyggingu stór-
iöjir
innar. Hvaða nýmæli felast aðal-
lega í þessari stefnuskrá?
Stefnuskráin sem slík er algjört
nýmæli innan samvinnuhreyfing-
arinnar, því hún hefur aldrei áður
gefið út samræmda stefnuskrá
fyrir rekstur sinn. Kaupfélögin og
Sambandið settu sér að sjálfsögðu
markmið í upphafi, sem þau síðan
hafa starfað eftir. Frumkvöðlar
35