Frjáls verslun - 01.08.1989, Blaðsíða 38

ERLENT
ELDRIBORGARAR í BANDARÍKIUNUM:
FIMM SINNUM RÍKARIEN
FÓLK Á ALDRINUM 24-42 ÁRA
í Bandaríkjunum hefur það verið
gert heyrinkunnugt, að sú kynslóð
fólks, sem hóf starfsævi sína á fyrstu
tveimur áratugunum eftir síðari
heimsstyrjöldina, sé auðugasta kyns-
lóðin, sem þar hefur lifað.
Vinnulaun, sem fóru alltaf hækk-
andi meðan þetta fólk sinnti fullum
störfum, veðlán sem báru vexti, sem
nú þykja hlægilegir og stofnun eftir-
launasjóða, hafa ásamt nægjusemi
skapað þeim árgöngum Bandaríkja-
manna, sem nú hafa náð 55-60 ára
aldri fimmfalt meiri auð samtals en
fólk sem er 35 ára og yngra er skráð
fyrir. Þessar upplýsingar eru sagðar
komnar frá Seðlabanka Bandaríkj-
anna.
Svipaðar staðreyndir hafa einnig
verið settar upp á annan hátt, þannig
að fólk sem náð hefur 65 ára aldri og
skráð er fyrir 20% eða fimmtungi allra
heimila í Bandaríkjunum, eigi 40% af
öllum einkaeignum í landinu.
Um 75% af þessum hópi — eða um
15 milljónir fjölskyldna — eiga eigið
húsnæði og skuldlaust í flestum tilfell-
um.
í nýlegri könnun, sem fjárveitinga-
nefnd Bandaríkjaþings lét gera, kom í
ljós að meðaltekjur eldri borgara
höfðu meira en tvöfaldast á tímabilinu
frá 1970-1986 þegar tillit var tekið til
áhrifa verðbólgu á tekjur þeirra af
fasteignum. Tekjur eldri borgara
hækkuðu á þessu tímabili helmingi
hraðar en meðaltekjur allra þegna
Bandaríkjanna.
Það hefur mikið verið þráttað og
þrefað um það í Bandaríkjunum eins
og víðar, m.a. á Islandi, að yngri
kynslóðir þurfi að vinna tvöfalda vinnu
til að geta eignast þak yfir hörfuðið og
verði að takmarka bameignir sínar og
þrengja lífstíl sinn vegna hárra vaxta
og ört hækkandi framfærslukostnað-
ar. Sums staðar er látið í það skína, að
eldri kynslóðin hafi ekki þurft að
leggja hart að sér, heldur fengið auð
sinn á silfurfati.
Um leið og bandarísk yfirvöld vekja
athygli á auðæfum eldri kynslóðarinn-
ar benda þau þeim 62 milljónum
Bandaríkjamanna, sem nú eru á aldr-
inum 24 til 42 ára, á þá staðreynd, að
þeir muni innan skamms erfa hinn
mikla ríkidóm hinna eldri.
Það kann að vera rétt, en ýmsir
vilja ekki kokgleypa slíkar staðreynd-
ir og telja þær í ætt við óskhyggju og
tálvonir. Spurt er t.d.:
* Hversu mikið af hinum uppsafn-
aða auði sínum þarf eldri kynslóðin að
nota til heilsugæslu sinnar og og ann-
ara nauðsynlegra útgjalda á þeim tíma
sem hún á eftir ólifað, en vegna batn-
andi skilyrða lengist mannsævin stöð-
ugt?
* Hvers virði verða húseignir
þessa fólks — sem nú nema samtals
40% af öllum eignum þeirra sem náð
hafa 55 ára aldri — t.d. eftir 20 ár og
þegar óskir fólks varðandi íbúðarhús-
næði hafa breyst?
* Munu ríkisstjómir, sem barist
hafa árum saman við fjárlagahalla og
aðra erfiðleika, leggja aukna skatta á
þessi „auðævi“ eldri kynslóðarinnar
og þannig rýra þau enn frekar?
* Og það er fleira sem þarf að taka
tillit til áður en reiknað er með arfin-
um mikla. Eldri kynslóðin átti yfirleitt
fleiri börn en sú yngri og vegna þessa
mun „arfurinrí' skiptast í fleiri staði
og minna koma í hlut hvers og eins.
„Arfurinn“ mun því ekki skapa ríki-
dæmi hjá öllu yngra fólki.
* Ég las um þessar staðreyndir í
bandarísku efnahagslífi í bandarískum
blöðum, sem fjölluðu um þær eftir að
fyrrnefndar tölur höfðu verið birtar.
Ég minntist þess ekki, að hafa séð
svipaða greinargerð um „auðævi“
þeirra íslendinga, sem nú eru ýmist
komnir, eða um það bil að komast, á
eftirlaunaaldurinn. Það væri hins veg-
ar mjög lærdómsríkt að sjá í stórum
dráttum, hvemig auðævi eða eignir
íslendinga skiptast eftir aldurshópn-
um, hverjir hafa grætt mest á verð-
bólgunni og hverjir hafa greitt mest í
vaxtagjöld og síðast en ekki síst hvers
virði eignir yngri kynslóðarinnar
verða, þegar hún nálgast eftirlauna-
aldurinn.
* Kannski ríður Seðlabankinn eða
fjárveitinganefnd Alþingis á vaðið
með slíka könnun — eða einhver
framtakssamur „rannsóknablaða-
maður“.
Atli Steinarsson Denver, Colorado
38