Frjáls verslun - 01.08.1989, Síða 54

jKfcawáttreaewji wní/>: j nmili ni»*S>svíí’iSSRS
BWWiiBwwi »muJijiw»MÍEn5iM«ajty^a?Tg
8}™*”»» ■ ----■; ðuam Jiuiu»nívK'.v.vftvvisí;<®
H§B ' ’ 1
I
l^WHk
''/'*'»*» *»•»'» * vívlv
FISKELDI
„Þið eruð samt ekki þjóð ofurmenna og getið ekki skotið reynslunni ref fyrir rass.“
rækja fyrirtækið. Reynslan sýnir að
fá fiskeldisfyrirtæki eru keypt af ný-
græðingum í laxeldi. Almenna reglan
er sú að gjaldþrota fiskeldisfyrirtæki
séu verðlaus. Að sama skapi gegnir
verðmæti tryggingarskírteinis vegna
fisks í eldi einungis hlutverki sínu upp
að því marki að fiskurinn drepist (en
ekki vegna þess að hann verði
einfaldlega ósöluhæfur)
og að hann drepist af
ástæðum og með
þeim hætti að
krafan á trygg-
ingafélagið fáist
greidd. Þetta er
ekki eins auðvelt og
það sýnist — fiskur er
ekki eins og bíll eða flugvél og
oft uppfyUa tryggingakröfur ekki þær
væntingar sem við þær voru bundnar
af góðum og gildum ástæðum.
Notkun tryggingarskírteina til
grundvallar veða er hrein afskræming
á mörgum þáttum í skynsamlegri
uppbyggingu og starfsemi fiskeldis-
fyrirtækja. Þetta fyrirbæri er ekki
einskorðað við ísland en hefur verið
þróað hér langt umfram þau mörk
Þrátt fyrir öll neikvæðu atriðin
sem hér hafa verið týnd til hef ég
trú á því að laxeldi muni þróast á
íslandi.
sem notuð eru annars staðar. Spum-
ing sem vaknar er hvers vegna trygg-
ingafyrirtækin hafa leyft slíkt? Áhrifin
em þó augljós í mynd ofmats á verð-
mæti fisksins, ofmats á stærð eða
lífsmöguleikum og jafiivel því að hald-
ið er eftir einskis nýtum sjúkum eða
veikum fiski, vegna vátryggingar-
verðmætis. Afleiðingin verður
síðan sú að stjómendur
fiskeldisfyrirtækjanna
eiga engra annarra
kosta völ en full-
nægja, undirgefn-
ir, þörfum trygg-
ingaraðilanna/
bankanna — sem er
öruggasta uppskriftin að
tæknilegu skipsbroti.
Laxeldi er ung atvinnugrein á Is-
landi og notar tækni og aðferðafræði
sem lítil reynsla er komin á og er
stödd mjög ofarlega á reynslukúrf-
unni. Lagt hefur verið út í umtals-
verðar fjárfestingar, oft í stómm og
tilkomumiklum fyrirtækjum, en oft-
ast er rekstrargrundvellinum kippt
undan þeim með ónógri eigin fjár-
mögnun sem gerir það að verkum að
fýrirtækin vantar sveigjanleika til að
mæta frávikum frá áætlunum og þau
eru sein til þegar þau þurfa að fást við
eðlilegar sveiflur í framleiðni sem
alltaf verða í landbúnaði og orsakast af
veðurfarinu og umhverfinu.
Hvað verður um þessa upprenn-
andi atvinnugrein? Það er öruggt að
umtalsverð mistök eiga eftir að eiga
sér stað. Átraustur atvinnuvegur eft-
ir að koma fram á sjónarsviðið eða er
laxeldi deyjandi atvinnugrein á ís-
landi? Það er mikil áhætta í því fólgin
að spá um framtíðina en þrátt fyrir öll
neikvæðu atriðin sem hér hafa verið
tínd til hef ég trú á því að laxeldi muni
þróast á íslandi. Það mun þróast
þegar menn gera sér grein fyrir því að
laxeldisfyrirtækin eru mismunandi
með tilliti til þeirrar þekkingar og
færni sem þau búa yfir, sem aftur
réttlætir mismunandi ijármögun.
Laxeldi mun þróast þegar fjármagns-
uppbyggingunni er breytt á þann veg
að hún taki mið af raunverulegum
þörfum fiskeldisfyrirtækjanna, sem
sennilega þýðir í raun að afskrifa þarf í
stórum stíl bókhaldsleg verðmæti í
stað þess að leggja út í nýjar fjárfest-
54