Frjáls verslun - 01.06.1993, Blaðsíða 18

FORSÍÐUGREIN
atvinnuleysið stefndi í tveggja stafa
tölu ef ekki yrði gripið til aðgerða.
Sem betur fer hefur það svartnætti
ekki orðið.
Verðmætasköpun í atvinnulífinu
hefur ekki aukist vegna aflasamdrátt-
ar. Hins vegar er líklegt að í ýmsum
fyrirtækjum hafi náðst aukin verð-
mætasköpun á hvern starfsmann
vegna hagræðingar og færri starfs-
manna en áður var hjá fyrirtækjum.
Lífskjör, mæld í auknum hagvexti,
hafa því ekki batnað á hinum tveimur
árum stjórnarinnar.
Markmið 2:
STÖÐUGLEIKI
OG
SÁTTARGJÖRÐ
- NÁÐSTAÐ HLUTA
Annað markmið stjómarinnar
í stefnuyfirlýsingunni hljóðar
svo: „Ríkisstjómin vill tryggja
stöðugleika í efnahagslífinu og
sáttargjörð um sanngjöm kjör,
meðal annars með aðgerðum í
skatta- og félagsmálum."
Segja má að ríkisstjórnin hafi náð
þessu markmiði að hluta. Þótt ekki
hafi verið gerð formleg þjóðarsátt
hefur ríkt friður á vinnumarkaði frá
því stjórnin tók við völdum. Það má
túlka sem stöðugleika þrátt fyrir að
efnahagslífið hafi ekki verið stöðugt í
þeim skilningi að um samdrátt lands-
framleiðslu hefur verið að ræða.
Raunar hafa sumir kallað nýgerða
kjarasamninga þjóðarsátt.
Þetta með „sanngjöm kjör“ er auð-
vitað loðið. Hvað eru sanngjöm kjör?
Ef átt er við tekjuskiptinguna íþjóðfé-
laginu má segja að ýmsar aðgerðir
stjórnarinnar hafi verið í átt til tekju-
jöfnunar. Það má auðvitað líka segja
að það geti verið „sanngjöm kjör“ að
hafa atvinnu á tímum vaxandi atvinnu-
leysis, altént út frá sjónarmiði þess
sem gengur um atvinnulaus.
Mörgum launþegum finnst í fljótu
bragði það hins vegar ekki vera
„sanngjörn kjör“ að sköttum skuli
hafa verið létt að hluta af fyrirtækjum
og byrðin sett yfir á einstaklinga sem
þurfa eftir aðgerðirnar síðastliðið
haust að greiða hærri skatta af tekjum
sínum. Við það hafa ráðstöfunartekj-
ur heimila skerst.
Ef litið er betur á dæmið voru rökin
fyrir þessari aðgerð þau að létta þyrfti
byrðum af fyrirtækjum til að þau
stöðvuðust ekki og margir misstu
vinnuna. Það að létta byrðum af fyrir-
tækjum var liður í að auka verðmæta-
sköpun innan þeirra og styrkja þau í
sessi þannig að þau þyrftu ekki að
segja upp fólki og að þau gætu svo
með tímanum bætt við sig mannskap í
vinnu.
Markmið 3:
LÖGGJÖF GEGN
HRINGA-
MYNDUN
-NÁÐST
Þriðja markmið ríkisstjómar-
innar í stefnuyfirlýsingunni
hljóðar svo : „Ríkisstjómin stefn-
ir að opnun og eflingu íslensks
samfélags, meðal annars með af-
námi einokunar og hafta í at-
vinnulífinu og viðskiptum, með
aukinni samkeppni á markaði í
þágu neytenda og löggjöf gegn
einokun og hringamyndun.“
Þetta markmið ríkisstjórnarinnar
má segja að hafi náðst. Búið er að
semja um Evrópska efnahagssvæðið
sem þýðir aukinn aðgang íslendinga
að mörkuðum í Evrópu gegn því að
veita sams konar aðgang að mörkuð-
um hér á landi. Samþykkt var á Al-
þingi síðastliðið vor Samkeppnislög-
gjöf sem vinnur gegn einokun og
hringamyndun. í EES-samningnum
sjálfum kveður einnig á um að einok-
un og hringamyndun megi ekki eiga
sér stað innan svæðisins.
Hægt hefði verið að teygja sig mun
lengra í að opna landið með því að gefa
útlendingum færi á að fjárfesta í sjáv-
arútvegi, bújörðum, orkulindum og
gefa innflutning á landbúnaðarvörum
frjálsan. Hér er þó gengið út frá því að
það hafi ekki verið markmið ríkis-
stjórnarinnar.
Loks má nefna að í GATT-viðræð-
um undanfarinna ára, en GATT geng-
ur út á að auka hagvöxt í heiminum
með afnámi tolla og hafta og stuðla að
nánast takmarkalausu viðskiptafrelsi
á milli landa, hafa íslendingar sýnt
mikla tregðu við að gefa frjálsan inn-
flutning á landbúnaðarvörum. Halda
má því fram að GATT-samkomulag
um brotthvarf allra múra í viðskiptum
á milli landa sé þjóðum heims — og
íslendingum líka — mun mikilvægara
mál en Evrópska efnahagssvæðið.
Markmið 4:
FRAMFARIR ÁN
VERÐBÓLGU
- NÁÐST AÐ HLUTA
Fjórða markmið ríkisstjómar-
innar var þetta: „Besta leiðin til
að varðveita sjálfstæði þjóðar-
innar er að örva efnahagslegar
framfarir, án verðbólgu og án of-
nýtingar náttúmauðlinda. Setja
þarf almennar leikreglur um
samskipti fólks og fýrirtækja og
ryðja mismunun úr vegi.“
í þessu markmiði er raunar fullyrð-
ing. „Besta leiðin til að varðveita sjálf-
stæði þjóðarinnar ...“ Hvað um það.
Þetta markmið hefur náðst að hluta.
Verðbólga hefur verið mjög lítil á
valdatíma þessarar ríkisstjórnar en
framfarir, mælt í hagvexti, engar.
Það hefur verið samdráttur undanfar-
in tvö ár. Hins vegar hefur þessi ríkis-
stjórn, eins og hinar fyrri, gengið
meira á auðlind hafsins en fiskifræð-
ingar hafa lagt til.
Fiskifræðingar hafa lagt til að ekki
verði veitt meira en 150 þúsund tonn
af þorski á næsta fiskveiðiári sem
hefst 1. september næstkomandi.
Ríkisstjórnin leggur til að leyfð verði
veiði á 165 þúsund tonnum. Það er á
margan hátt „töff ákvörðun", að
minnsta kosti hefur ekki áður verið
farið jafnnálægt tillögum fiskifræð-
inga. A vissan hátt má því segja að
stjórnin sé farin að nálgast betur
markmið sitt gegn ofnýtingu náttúru-
auðlinda.
Hvað landið sjálft áhrærir er enn
ofbeit á nokkrum beitarhögum og
betur mætti gera í baráttunni við
landeyðingu. Orkulindir landsins eru
hins vegar stórlega vannýttar.
18