Frjáls verslun - 01.09.1995, Qupperneq 5

RITSTJORNARGREIN
OF STOR SKAMMTUR!
Flestir líta svo á að íslendingar hafi dottið í lukkupott-
inn þegar Finnur Ingólfsson, iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra, skrifaði undir samning við stórfyrirtækið Alusu-
isse-Lonza um stækkun álversins í Straumsvík. Það var
enda rík ástæða fyrir íslendinga til að gleðjast; kyrrst-
aða var rofin og langþráðri smurolíu var loks úðað yfir
hjól atvinnulífsins.
Margir eiga þá ósk heitasta að þetta sé aðeins fyrsti
vinningurinn og að sjálfur gullpotturinn falli innan
skamms; smíði tveggja álvera til viðbótar á næstu fimm
árum. Annað yrði hjá Atlantsálshópnum og hitt hjá Col-
umbia álfyrirtækinu. Og kannski er þetta ekki svo fjar-
læg ósk. Columbia fyrirtækið hefur þegar sótt um leyfi
til að starfrækja álver hér á landi.
Það er hins vegar ástæða til að staldra við þennan
draum margra og minnast máltækisins að allt sé best í
hófi. Gullpotturinn; stækkunin í Straumsvík og tvö ný
álver ásamt tilheyrandi virkjunar- og hafnarfram-
kvæmdum, gæti reynst of stór skammtur í einu - of mikil
inngjöf beint í æð efnahagslífsins. Ofneysla álvera, ef
svo má að orði komast, er ekkert betri en ofneysla ann-
arra gleðigjafa.
í stuttri og fróðlegri grein í þessu tölublaði Frjálsrar
verslunar metur Magnús Ámi Skúlason hagfræðingur
þau áhrif á efnahagslífið ef íslendingar ynnu gullpottinn
í állottóinu eins og flesta dreymir um, ekki síst stjórn-
málamenn. Greinin ber yfirskriftina: Ef draumarnir
rættust. Ljóst er að gullpottinum fylgdi mikil þensla
þannig að stjórnmálamenn yrðu að stíga á bremsur sem
þeim reynist jafnan erfitt að gera.
Að mati Magnúsar yrði hagvöxtur að minnsta kosti 5
til 6% á ári á næstu fimm ámm. Heildarfjárfestingin
næmi um 154 milljörðum og verðbólga færi upp nema til
kæmi hörð peningastefna Seðlabanka, þ.e. vaxtahækk-
un, samhliða vemlegum niðurskurði í útgjöldum hins
opinbera. Raungengi myndi hafa tilhneigingu til að
hækka, og skerða þar með samkeppnisstöðu annarra
útflutningsatvinnuvega, nema til kæmi hörð peningast-
efna Seðlabanka í formi vaxtahækkunar. Skuldir þjóðar-
innar myndu sömuleiðis vaxa.
En það góða við gullpottinn væri auðvitað að atvinnu-
leysi myndi þurrkast út. Raunar væm miklar líkur á að
um umfram eftirspurn eftir vinnuafli yrði að ræða. Laun
myndu þá hækka umfram framleiðni vinnuaflsins og
jafnvel þyrfti að flytja inn erlent vinnuafl til að mæta
þörfinni. Jafnframt vænkaðist rekstur ríkissjóðs og
flestra sveitarfélaga vemlega.
Þessi niðurstaða er auðvitað sláandi. Það væri ekki
aðeins að með gullpottinum væm íslendingar komnir
með nánast öll eggin í stóriðju í sömu körfu, en það em
upptök skjálfta, stórra hagsveiflna, heldur myndu fram-
kvæmdirnar, einar og sér, búa til flóðbylgju sem erfitt
yrði að verjast.
Það er betra að fá vinninga í állottóum í smærri
skömmtum og á lengri tíma en að hljóta gullpottinn.
Glóandi gullpottar geta verið of heitir.

ISSN 1017-3544
Stofnuð 1939
Sérrit um viðskipta-, efnahags- og atvinnumál — 56. árgangur
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Jón G. Hauksson — AUGLÝSINGASTJÓRI: Sjöfn Sigurgeirsdóttir —
LJÓSMYNDARI: Bragi Þ. Jósefsson - ÚTGEFANDI: Fróði hf.-SKRIFSTOFA OG AFGREIÐSLA: Seljavegur 2,101 Reykjavík,
sími 515-5500 - RITSTJÓRN: Sími 515-5616. - AUGLÝSINGAR: Sími 515-5618 - STJÓRNARFORMAÐUR: Magnús Hreggviðsson -
AÐALRITSTJÓRI: Steinar J. Lúðvíksson — FRAMKVÆMDASTJÓRI: Halldóra Viktorsdóttir — ÁSKRIFTARVERÐ: 3.315 kr. fyrir
6.-10. tbl. eða 521 kr. á blað nema bókin 100 stærstu er á 999 kr. — 10% lægra áskriftarverð, 2.984 kr. ef greitt er með greiðslukorti.
LAUSASÖLUVERÐ: 699 kr. -
SETNING, GRAFÍK, TÖLVUUMBROT, PRENTUN OG BÓKBAND: G. Ben. - Edda prentstofa hf. - LITGREININGAR:
Prentmyndastofan hf. — Öll réttindi áskilin varðandi efni og myndir.
5