Frjáls verslun - 01.02.1997, Blaðsíða 60

hvalveiðar mundu líklega koma til
með að skaða ímynd Islands á alþjóð-
legum mörkuðum. Markhópur ís-
lenskrar ferðaþjónustu er að stórum
hluta fólk úr borgum Evrópu og
Bandaríkjanna og fólk sem á erfitt
með að skilja sjónarmið veiðimanna-
samfélaga og líta jafnvel á hvali og seli
sem hver önnur hús- og gæludýr.
Þessi hópur gæti hreinlega sniðgeng-
ið ferðalög til íslands ef við hefjum aft-
ur hvalveiðar. Einnig er nýr og athyglis-
verður markaður hvalaskoðunarferða
að ryðja sér til rúms á Islandi og hval-
veiðar mundu að öllum líkindum hafa
áhrif á hann. Árið 1994 fóru 4,6 millj-
ónir manna í hvalaskoðunarferðir víðs
vegar um heiminn og þá var talið að
veltan í þessum viðskiptum hefði ver-
ið um $300 milljónir eða um 20 millj-
arðar íslenskra króna. Heildarásókn í
hvalaskoðunarferðir hefur aukist að
meðaltali um 10-20% milli ára og því
áætlað að um 5,5-6 milljónir manna
hafi farið í sbkar ferðir í fyrra. Ef við
berum okkur saman við þróunina í
öðrum löndum, sem hafa boðið upp á
hvalaskoðunarferðir, gæti þessi mark-
aður skilað íslendingum um 2-3 millj-
örðum króna á ári í gjaldeyristekjur.
4. Hvalaafurðamarkaðir - Það
gæti orðið erfitt að finna markaði fyrir
hvalaafurðir erlendis, sérstaklega þeg-
ar Japanir, stærstu kaupendur hval-
kjöts í heimi, mega ekki, samkvæmt
eigin landslögum, flytja inn hvalaaf-
urðir frá ríkjum sem eru ekki aðilar að
Alþjóðahvalveiðiráðinu.
5. Aðrir markaðir - Islensk þjón-
ustufýrirtæki erlendis, eins og t.d.
veitingahúsakeðjur í eigu Islendinga,
gætu einnig orðið lyrir óþægindum af
völdum áróðurs umhverfissamtaka.
Allir ofangreindir þættir gætu orðið
fyrir áhrifum af hugsanlegum hval-
veiðum Islendinga þrátt fyrir að við Is-
lendingar teljum það skýlausan rétt
okkar að nýta allar auðlindir sjávar og
þrátt fyrir að við teljum ákveðnar
hvalategundir ekki vera í útrýmingar-
hættu. Spurningin er hvort við Islend-
ingar viljum taka þá áhættu að útflutn-
ingsmarkaðir okkar hrynji í kjölfar
herferða umhverfisverndarsamtaka
gegn íslandi og íslenskum afurðum.
Er það áhættunnar virði? Er þá ekki
skynsamlegra fyrir okkur að ganga
aftur inn í Alþjóðahvalveiðiráðið og
wmmmmmmmmmmmmmmm
reyna þannig að hafa áhrif á erlenda
sljórnmálamenn og almenning með
því að vekja athygli á þvi að ákveðnir
hvalastofnar séu ekki lengur í útrým-
ingarhættu og að grisja þurfi þessa
stofna því þeir hafi áhrif á langtíma-
afrakstur þorsksins?
HVAÐ ER TIL RÁÐA?
íslendingar verða í framtíðinni að
móta sér skýra stefnu í umhverfismál-
um, hvort sem þau mál tengjast meng-
un eða nýtingu fiskistofna. Spurning-
in er bara hvaða afstöðu við ætlum að
taka í umhverfismálum í framtíðinni?
Samkvæmt nýrri könnun, sem gerð
var meðal erlendra ferðamanna hér á
landi, þá er íslenska náttúran aðal-
ástæðan fyrir því að þeir sækja Island
heim. Islendingar eru einnig í góðri
aðstöðu til að vera fyrirmynd annarra
þjóða í fiskveiðimálum ef þeir einbeita
sér að vísindalegri uppbyggingu fiski-
stofna og freistast ekki til að taka upp
GREENPEACE-SAMTOKIN
YFIRLIT
- Stofhuð 1971 í Kanada. Upphaflega
barátta gegn kjarnorkutilraunum.
- Upphafsmaður: David McTaggart
- Núverandi framkvæmdastjóri:
Thilo Bode, doktor í pólitiskri hagfræði
og fyrrverandi framkvæmdastjóri
Greenpeace í Þýskalandi.
- Höfuðstöðvar: Amsterdam, Hollandi.
30 skrifstofur reknar um allan heim en
valdamestu skrifstofurnar eru í
Hollandi, Þýskalandi og á Bretlandi.
- Velta samtakanna: 1995 var veltan
um $136 milljónir eða um 9,1 milljarður
íslenskra króna.
- I'járstuðningur: Fá mestan íjárstuðn-
ing frá Bandaríkjunum, Hollandi, Þýska-
landi, Bretlandi, Kanada og Sviss. Af-
gangurinn af framlögunum, eða um 20%,
kemur frá öðrum löndum.
- Meðlimir: Fastir meðlimir eru um 3
milljónir manna. Stuðningur samtak-
anna er þó víðtækari þvi fjöldi manna
borgar óreglulega til Greenpeace og
enn fleiri sfyðja stefnu samtakanna þótt
sá stuðningur sé ekki líka fjárhagslegur.
- Stuðningsmenn: Aðallega menntuð
millistétt með tekjur yfir meðaltali.
fyrri ósiði og nýta stjórnlaust mikil-
væga auðlind. Islensk stjórnvöld ættu
að horfast í augu við framsýni og
markaðssetningu Greenpeace í um-
hverfismálum og vera á undan sam-
tökunum og benda á að Island hugsi
stöðugt um umhverfið en sé ekki ein-
ungis að bregðast við herferðum um-
hverfissamtaka hverju sinni með að-
gerðum sínum. Islensk sjávarútvegs-
fyrirtæki ættu einnig að hafa þetta
markmið að leiðarljósi með því að
hugsa langt fram í tímann og vera við-
búin herferðum umhverfissinna með
upplýsingum. Með því að tryggja
okkur ákveðið forskot í umræðunni
og með því að hafa hreinan skjöld í
umhverfismálum erum við betur hæf
til þess að mæta óvæntum herferðum
umhverfissamtaka. Gott dæmi er ætl-
un umhverfissamtaka og stórra mat-
vælafyrirtækja, eins og t.d. Unilever,
að stofna eftirlitsráð, Marine
Stewardship Council, sem á að trygg-
ja sjálfbæra nýtingu fiskistofna. Þetta
eru fyrirtæki sem nota mörg þúsund
tonn af lýsi og mjöli á ári í framleiðslu
sína. Marine Stewardship Council
hefur ákveðið að hanna vörumerki
eða vottunarstimpil sem setja má á
pakkningar fyrirtækja sem uppfylla
skilyrði ráðsins og þá geta neytendur
tryggt aðhald á fiskveiðum með þvi að
versla þann fisk sem kemur frá sjálf-
bærum veiðum.
Ætlun ráðsins er að tryggja að frá
og með árinu 2005 selji fyrirtæki eins
og Unilever einungis vörur með þess-
um vottunarstimpli. Þessi aðferð er
dæmigerð leið umhverfissamtaka
eins og Greenpeace til að koma um-
hverfisvandamálum á framfæri, þ.e. í
gegnum markaðinn. Af hverju voru
Islendingar ekki fyrri til og lögðu
áherslu á það í markaðssetningu á
sjávarafurðum okkar að við veiddum
ekki úr fiskistofnum, sem væru í út-
rýmingarhættu, og að fiskveiðistjórn-
un væri ábyrg hér við land? Umhverf-
isvernd þarf að vera forgangsmál því
hún er jú íjárfesting í framtíð mann-
kyns. Þróun, sem byggir á ofveiði eða
veldur mengun og umhverfisspjöll-
um, kann að veita skjótan hagnað, en
þegar til lengri tíma er litið rýrir slík
þróun aíkomumöguleika þjóðarinnar
og dregur úr heilbrigði hennar og vel-
ferð.
■■■■
60