Lesbók Morgunblaðsins - 19.12.1988, Blaðsíða 24
Fæðing Jesú séð
með augum listamanna
Fæðing Jesú var algengt
og vinsælt myndefni fyrr
á öldum og túlkun
listamanna varð með
tímanum mjö;g
hefðbundin. A þessari
öld hefur þjáning Jesú
haldið áfram að vera
yrkisefni listamanna, en
í samtímalist eru
hinsvegar fá dæmi um
fæðingaratburðinn sem
myndefni.
Eftir ÞORGEIR
ÓLAFSSON
N
ú á dögum eru jólamyndir listmálara ákaf-
lega fjölbreyttar og reynt á ýmsa vegu að
finna myndefni sem tengist jólunum. Jóla-
myndir af sveitabæjum sem fennt hefur yfir
eða af börnum með kerti o.s.frv. eru tiltölu-
sjá má lýsa fyrir ofan jötuna í flestum fæð-
ingarmyndum af Jesú. Frásögnina af stjörn-
unni er hinsvegar að finna hjá Matteusi,
Jjegar hann greinir frá vitringunum þremur.
Á tímum frumkristninnar þegar fæðing Jesú
varð til sem myndeftii þurftu listamennimir
ekki að leita í hinum ýmsu textum Biblíunn-
lega nýleg fyrirbæri. Allt fram á miðja
síðustu öld má segja að allar jólamyndir
listamanna frá ýmsum löndum hafi ein-
skorðast við fæðingu Jesú. Þessi atburður
hefur þó verið túlkaður á mjög mismunandi
hátt í aldanna rás. í frumkristninni var ferð
Jósefs og Maríu til Betlehem aðalmyndefn-
ið. Það var sett upp svipað og í myndum
af flóttanum til Egyptalands, nema hvað
Jesúbamið var að sjálfsögðu ekki með.
Annars voru myndir af för Maríu og Jósefs
gjaman sviðsettar í heimabyggð málarans.
I mynd eftir flæmska málarann Pieter Bru-
egel, sem uppi var á fyrrihluta 16. aldar,
má sjá ekta hollenskan smábæ um miðjan
vetur. Þar koma María og Jósef til manntals-
skrifarans á asnanum og með í förinni er
uxi. Þessi tvö dýr finnum við síðan við vöggu
Jesúbamsins í nær öllum þeim myndum sem
greina frá þessum atburði. Sænska abbadís-
in Heilög Birgitta, sem uppi var á þrettándu
öld, greinir frá þessum dýrum í sínum rit-
um, sem byggðust á vitrunum hennar.
Biblíufróðu fólki er kunnugt að hvergi er
minnst á þessi dýr í guðspjöllum Lúkasar.
Hann nefnir heldur hvergi stjömuna sem
„Fæðing“, 1910. Málverk eíti Marc Chagall.
24