Lesbók Morgunblaðsins - 19.12.1988, Blaðsíða 30

Samúð
með orðum
Á dögunum var drengur nokkur heldur betur
tekinn í karphúsið. Það var móðir hans sem
gerði það.
Þegar drengurinn, sem við skulum nefna
Kalla, var á ellefta ári var hann duglegur
„Nei, mamma, hann er
ókei. Ég meina, þá var
ég ekki í sundi. Það er
ekki hægt að gera allt.
Pabba finnst líka fínt
þegar mér gengur vel í
fótboltanum. Eg meina,
maður þarf að velja.“
SMÁSAGA
eftir JÓN DAN
nemandi. Einkum gekk honum vel að læra
íslenskuna. Sjálfsagt var það mest að þakka
móður hans, við köllum hana Kristínu, og
þó ekki síður kennaranum, Grími Karls-
syni. Þó að Kalli mæti hann mikils var ekki
þar með sagt að Grímur væri besti kennar-
inn í skólanum. Hann var of gæflyndur til
að halda aga í bekknum. Þeir sem nenntu
ekki að læra höfðu boð hans að engu og
komust upp með það. Ástæðan til linkindar
hans gæti verið sú að öðrum þræði þótti
honum dálítið gaman að kjamgóðum slang-
uryrðum.
Á meðan hans naut við fór Kalla vel fram.
Við hann var fræðarinn ómildur og sparaði
ekki leiðréttingamar, þætti honum þörf á
þeim. Stundum fannst Kalla hann ávíta sig
oftar en aðra krakka sem gekk þó verr að
læra. Við það var Kalli ekki sáttur.
Það er af því hann finnur að þú hefur
áhuga á náminu, sagði manna. Þess vegna
þykir honum leiðinlegt að þú skulir láta þér
um munn fara óvandað mál.
Hún tók þetta nærri sér því sjálf hafði
hún gott tungutak og gerði sér far um að
innræta Kalla fallegt málfar.
Grímur var góðkunningi hennar. Þau
voru sveitungar og auk þess frændsystkin.
Hún sagði ekki frá því að Grímur hefði
hvíslað að henni að strákur væri efni í góð-
an íslenskumann. Og hvað var til marks
um það? Jú, Kalli hafði í stíl um sjálfvalið
efni skrifað um strákagengi í hverfínu og
notað sex orð um hópinn. Aldrei endurtekið
sama orðið. Ennfremur verið óspar á sagn-
ir þegar hann sagði frá ráfi þeirra um fjömr
í leit að flöskuskeyti.
En hann slettir, hafði frændi hennar
bætt við og hleypt í brúnir.
Mamma hafði jánkað og viðurkennt að
ef til vill væru þau pabbi hans ekki nógu
iðin við að benda syni sínum á það sem
miður færi.
Eða hvaða slettur notar hann? hafði hún
spurt.
Þessar algengu hjá krökkum núna, svar-
aði kennarinn, fíla og fríka og þess háttar.
Meira að segja kemur fyrir að hann skreyt-
ir ræðu sína með afleitum gömlum syndum
eins og sko og altso. Það er ekki gott. En
hann sér vonandi að sér. Frænka mín góð.
Þegar þú verður þess vör að hann finni til
með íslenskri tungu skaltu vera reiðubúin
að liðsinna honum.
Finni til? spurði húrt. Hvemig á ég að
komast að því hvort hann finni til með
íslenskri tungu? Áttu við hvort hann hafi
málkennd?
Ekki eingöngu. Hvort hann hafi samúð
með orðum.
Hún kinkaði kolli þó hún skildi hann ekki
út í æsar.
Hann sá það og hélt áfram:
Er hann ekki viðkvæmur drengur? Grét
hann ekki yfir hamstrinum sínum sem
drapst? Varð hann ekki óhuggandi þegar
kettlingurinn ykkar týndist? Eg man ekki
betur en hann missti málið í viku eftir að
páfagauksræksnið geispaði golunni. Nei,
frænka góð. Hann á að fínna til með orð-
um. Þá fyrst er honum annt um málið. Og
þú átt að koma því til leiðar.
Hún fómaði höndum.
Frændi minn, hrópaði hún í algerri upp-
gjöf. Ég sendi hann til þín.
Nú leið hálft annað ár.
Kalli var orðinn tólf ára.
Kristín fylgdist vel með syni sínum. Eink-
um gaf hún gætur að hvort þess sæist nokk-
urt merki að hann fyndi ti! með íslenskri
tungu. En það var síður en svo. Hann tók
að sér vegvilltan kettling og hlúði að hund-
kvikindi sem lék lausum hala í nokkra daga,
gaf snjótittlingum korn um veturinn óg
hafði um vorið gát á hreiðri undir þakskegg-
inu svo að ungamir færu sér ekki að voða.
Hann mátti í rauninni ekkert aumt sjá. En
það var sama hvemig níðst var á íslenskri
tungu að honum áheyrandi, henni misþyrmt
viljandi eða óviljandi í fíölmiðlum eða — já,
á heimilinu, Kalli sýndi engin viðbrögð.
Það var ekki heldur von. Hann virtist
hafa gleymt því sem Grímur kenndi h’onum.
Námið varð út undan og þess í stað stund-
aði hann íþróttir af kappi. Hann lék í þriðju
deild í fótboltaliðinu í hverfinu og æfði sund
fjórum sinnum í viku. Auk þess átti hann
til að hanga í sjoppum og spila á Rauða
krosskassana. Hann var innsti koppur í búri
í ærslafullum strákaskara. Súð tíð var liðin
að hann fengi góðan vitnisburð. Það mátti
heita þakkarvert ef hann náði meðalein-
kunn. Og þegar að því er gáð að hann var
potturinn og pannan í ótal samtökum og
félögum innan skóla og utan þá er það
hreint ekki svo lítið afrek að sækja líka tíma
í skólanum.
Pabbi hans var hreykinn af frammistöðu
Kalla í íþróttum. En. Kristínu fannst grát-
legt að heyra hve málfari drengsins fór
hrakandi. Þar dró hann dám af félögum
sínum.
Hún var í standandi vandræðum en hugs-
aði mál sitt og.beið eftir hentugum tíma.
Svo var það einu sinni eftir jól að Kalli
kom heim með einkunnirnar. Hann dauð-
kveið fýrir að sýna mömmu sinni þær. Pabbi
var ekki eins vandlátur, sjálfur íþróttagarp-
ur á yngri árum og skildi því hve mikill tími
fer í æfíngar. Auk þess hafði hann ekki
eins næmt eyra og mamma.
Mér ferst ekki að krítisera málfar, sagði
hann oft og endurtók það hvað eftir annað
þó brúnin þyngdist á mömmu.
En þegar kemur að íþróttum, bætti hann
við, þá getur strákur sko ekki reddað sér á
neinu hundasundi.
Þegar Kalli kom með einkunnimar til
mömmu sinnar var hún að elda, nýkomin .
úr vinnu. Hún lagði frá sér koppa og kimur
og leit á blaðið.
Kalla sýndist hún ekki taka eftir góðu
einkunnunum sem voru þó til. Það var engu
líkara en hún heðfí ratsjáraugu sem leituðu
uppi lægstu töluna: Fjóra í íslensku.
Hún varð dimm sem þrumuský í framan
og spurði byrst:
Hvemig stendur á þessari slæmu einkunn
í íslensku?
Sko, sagði Kalli og var óstyrkur, ég hafði
aldrei tíma til að lesa. Ég meina, ég gat
það ekki fyrir sundæfingunum. Og fótbolt-
anum.
Meðan Grímur kenndi þér fékkstu alltaf
hærri einkunnir. Hefurðu lélegri kennara
núna?
Nei, mamma, hann er ókei. Ég meina,
þá var ég ekki í sundi. Það er ekki hægt
að gera allt. Pabba finnst líka fínt þegar
mér gengur vel í fótboltanum. Ég meina,
maður þarf að velja.