Lesbók Morgunblaðsins - 17.12.1990, Blaðsíða 2

Jólahugvekja
eftir BRAGA
FRIÐRIKSSON
„Aðdáun konung-
anna“, málverk
frá 1490-1505 eft-
ir yngri nellikku-
meistarann frá
Ziirich í Sviss,
sem svo er nefnd-
ur vegna þess að
tveir málarar þar,
sem menn vita
ekki um nöfn á,
merktu myndir
sínar ýmist með
rauðum eða
hvítum nellikkum.
Hiðmikla og miðlæga
að er mikilvægt, að gjöra sér í hveiju
máli glögga grein fyrir kjama og mark-
miði hvers málefnis. Við vitum öll tilefni
jólanna, en sú hætta er nálæg, að kunn-
ar frásagnir þessarar hátíðar láti aðeins
þægilega í eyrum og auki á helgi þeirr-
ar stundar, er við loks hvílumst frá ys
og þys hins mikla undirbúnings, en
hverfi síðan huga, er hin daglega lífsbarátta rýfur að nýju
kyrrð jóladaganna.
Á jólum gefstenn tækifæri til að leita kjarnans í jólaguð-
spjallinu og hugleiða markmiðið, sem felst í heilögu orði
Guðs.
Hið mikla og miðlæga eru orð engilsins:
„Yður er í dag frelsari fæddur, sem er Kristur Drott-
inn.“
Kristur kom í heiminn til að frelsa synduga menn. Þetta
boðar Biblían öll. Fæðing Jesú Krists og síný koma hans
inn í mannlegt hjarta hefur ávallt hið sama markmið.
Kristur kemur til að tengja menn Guði og styrkja það
samfélag. Hann kemur til að fyrirgefa og leysa manninn
undan valdi hins illa. Hann kemur til að endumýja og
gefa nýtt líf, eilíft líf með Guði. Þetta er sannleikurinn um
komu Krists í þennan heim. Hann er opinberun Guðs,
kærleika hans. Hann birtir þá miklu staðreynd, að Guð
er faðir og skapari alls og allra og Guð elskar sköpun sína.
„Sjá, ég boða yður mikinn fögnuð.“ Þetta var og er
fagnaðarboðskapurinn, evangelíum jólanna.
Kristin kirkja hefur þetta eitt að boða á jólum. Hún
byggir þá boðun á orði Guðs og engu öðm, hvorki visku
eða vísindum, afrekum eða mannlegum mætti. Sumum
finnst það ef til vill bera vott um veikleika, en ár og aldir
hafa liðið og enn hljómar hinn forni boðskapur, sem styrk-
ur varð í stríði og baráttu kynslóðanna.
„Ljósið skín í myrkrinu," segir Guðs orð. Það Ijós er
Kristur. „Ég er ljós heimsins, hver sem fylgir mér, mun
ekki ganga í myrkrinu, heldur hafa ljós lífsins." Veitum
þessum orðum athygli. Þau geyma mikið fyrirheit, loforð.
Kirkjan vill með boðskap sínum hvetja til fylgdar við Jesú,
því að fýlgd við hann er för frá myrkri til ljóss. Sú stað-
reynd er vottuð í lífi fjölmargra fyrr og síðar. Jesús Krist-
ur hefur ekki og mun ekki bregðast loforði sínu. Á þeirri
vissu hvílir trú okkar öll og engu öðru.
í guðspjalli jólanna er sieginn einn sorgarstrengur. „Ljós-
ið skín í myrkinu og myrkrið hefur ekki tekið á móti því.“
Hér er það augljóst, að kærleikur Guðs í Kristi er ekki
falinn í mýkt hátíðlegra orða. Hér er engin hálfvelgja eða
einhver málamiðlun góðs og ills. Boðskapurinn, sem fæð-
ing, líf, fórn og upprisa Drottins Jesú færir okkur er vissu-
lega sannfæring um elsku Guðs, en hann er iíka þrunginn
alvöru og aðvörun. Við erum kölluð til persónulegrar af-
stöðu og ábyrgðar frammi fyrir augliti Guðs. Jesús segir
glöggt: „Ég er ljós í heiminn komið, svo að enginn, sem
á míg trúir, sé áfram í myrkrinu.“ Markmiðið er líf hvers
manns. Kristur vill leiða alla frá myrkri til ljóss. Hann
vill fyrir heilaga trú gefa lífí okkar þann þrótt siðgæðis
og elsku tii allra, sem samtíð okkar þarfnast svo mikið.
Það væri fals og reyndar brigð við orð Guðs og hveija
mannssálu, ef kirkjan gengi fram hjá þessum miðlæga
kjama í boðskap jólanna og benti ekki stöðugt og sterk-
lega á þetta mikla markmið með allri kristinni -boðun. Við
megum ekki bregða blæju yfir alvömna í boðskap Jesú.
Krafa hans er maðurinn allur, heill og óskiptur. Víst hefur
sú krafa oft hmndið mönnum frá honum. Við viljum gjarn-
an gefa honum eitthvað, en halda hinu sjálf. Þá ber að
muna, að sjálfur gaf hann allt, allan kærleika sinn. Horfum
á krossinn. Þar er staðfesting þeirrar eilífu gjafar.
Það er mikið myrkur í heimi, þótt eygja megi nýja vonar-
geisla í samskiptum þjóðanna. Þegar við setjumst að nægta-
borðum okkar munu milljónir foreldra spyija: „Hvað getum
við gefið börnum okkar í dag?“ Fjörutíu þúsund börn deyja
daglega vegna næringarskorts og sjúkdóma. Fávísi og
vankunnátta veldur miklu meini. Gjáin milli auðs og alls-
leysis er ægileg. Og ef við lítum okkur nær þá ber fyrir
augu þá staðreynd, að vandi margra er mikill í okkar eig-
in landi. Það kreppir víða að sökum efnahagserfíðleika.
Við heyrum og lesum um gjaldþrot og hrun. Sumir óttast
líka, að ábyrgðarleysi, síngirni og hin gengdarlausa keppni
eftir ytri gæðum muni vega um of að siðgæðismati og
siðferðisþreki þjóðarinnar. Það er söguleg staðreynd, að
þegar siðmenning og siðgæði einstaklinga sem þjóðarheild-
ar dofnar þá er hætta á ferðum. Allt eru þetta staðreynd-
ir um myrkur í samtíð. En sem betur fer vinna fjölmargir
að því að greiða. geislanum braut inn í þetta mannlega
myrkur. Hinir bestu og vitrustu menn segja jafnframt, að
hið mikilvægasta sé, að vekja samvisku manna og vitund
um hvers konar böl og hættu og hvetja fólk til varnar
verðmætum qg tii aðgerða í þágu hins góða. Fæðing Jesú
er hin heilaga hvatning um slíka lífsafstöðu. Allir þeir, sem
eiga þá sannfæringu, að trúin á Guð sé grundvöllur mann-
legrar hamingju og starf í anda Krists leiði til mannhelgi
og mannúðar eigi hér mikið verk að vinna. Biblían hvetur
sterklega. Hún segir: „Hegðið yður eins og börn ljóssins,
því að ávöxtur ijóssins er einskær góðvild, réttlæti og sann-
leikur. Rannsakið, hvað Drottni er þóknanlegt." (Ef. 5,
8nn.) Höldum hátíð með þetta orð í huga. Leyfum Guði
að vekja okkur af öllum doða. Rannsökum það, sem hann
vill með iíf okkar. Verum þakklát og fús til að miðla öðr-
um. Guð gefi þér, gleðileg jól, lesandi minn. Guð gefi' okk-
ur öllum hátíð, sem veitir lífí okkar nýja gleði, dýpra þakk-
læti og sannari löngun til að líf okkar verði fúsari fylgd
við Drottin Jesúm Krist.
Gleðileg jól í Jesú nafni. Amen.
Höfundur er sóknarprestur í Garðabæ.
Efnií
jólablaði
Forsíðan. Myndin er eftir Feneyjamál-
arann Tizian, sem kallaður var til Rómar
af hinni voldugu Farnese fjölskyldu og
málaði þá þessa mynd af Páli páfa III og
frændum hans, Alessandro og Ottavio
Farnese. í myndinni koma fram hin sterku
og dramatísku einkenni Tizian sem mál-
ara og yfir allri myndinni er óræð sálræn
spenna. Myndin er vel byggð upp og litirn-
ir djúpir og dularfullir og það er næstum
eins og einhver óheillavænlegur feigðar-
bjarmi lýsi upp sviðið. Málverkið er á Þjóð-
listasafninu í Napoli, birt hér í tilefni
umfjöllunar um Tizian!
Jólahugvekjá eftir séra Braga Frið-
riksson.
Grettisskyrta - Nýtt ijóð eftir
Hannes Pétursson.
Styr um kirkjulist í Sagrada
Família í Barcelona.
Þeir sáu Ágústus keisara
endurborinn. Gunnlaugur A. Jóns-
son skrifar um Eggert Stefánsson söngv-
ara í tilefni 100 ára fæðingarafmælis
hans 1. des. sl.
Dagstund í Skálholti með Sig-
urbirni Einarssyni. Gísii Sigurðs-
son ræðir við Sigurbjömtiiskup á staðnum
um söguna, fornar minjar og endurreisn-
ina.
Minnisstæðir marzdagar í
Leipzig. Grein eftir Inga Boga Boga-
son.
Brennandi heit jólafasta. Saga
frá Ástralíu eftir Sólveigu Einarsdóttur.
Langbarðar — örlagavaldar
um SÖgU Islendinga. Grein eftir
Björn Jakobsson.
Fyrsti augnlæknir á íslandi.
Grein um Bjöm Ólafsson lækni eftir Guð-
mund Björnsson.
Krýndu mig með rósum. Grein
um portúgalska skáldið Pessoa eftir Þor-
varð Hjálmarsson. Einnig þýðingar á
nokkrum ijóðum Pessoa.
Feneyjamálarinn Tizian. Grein
eftir Braga Ásgeirsson í tilefni 500 ára
afmælis þessa fræga málara.
Til sauðnautalandsins. Ari
Trausti Guðmundsson hefur tekið saman
eftir dagbókum Guðmundar frá Miðdal
úr Grænlandsleiðangri.
Jólasveinn með sjálfsvirðingu.
Smásaga eftir Odd Björnsson.
Óbirtar myndir af Kjarval.
Úr safni Ólafs K. Magnússonar. •
Steiner-skólinn í Járna. Grein
eftir Óla Hilmar Jónsson, arkitekt.
Sendiboði frá ríki dauðra.
Smásaga eftir Knut Hamsun í þýðingu
Sigurðar Gunnarssonar.
Á slóðum górilla í Rúanda.
Grein eftir Terry G. Lacy.
Tíu sjúkraviljanir. Ljóð eftir
Charley Causley í þýðingu Árna Ibsen.
V erðlaunamyndagáta
og verðlaunakrossgáta.
Ferðablað, samtals 8 síður.