Lesbók Morgunblaðsins - 17.12.1990, Blaðsíða 44

vinnuaðstaða, kjör og aðbúnaður
verkafólks - einkaheilsugæslu-
stöð, lúxus starfsmannaíbúðir o.fl.
Förum í svifkláf upp í 149 þúsund
tonna skip sem verið er að ljúka
við smíði á. Aðeins 17 manna
áhöfn mun sinna öllu um borð í
þessu risaskipi, slíkur er tækni-
búnaður þess. Frá skipsdekki er
gott útsýni yfir höfnina. Sjó er
dælt inn og út úr skipasmíðahólf-
um líkt og í risavöxnum skipa-
skurði. Og íslendingar verða smá-
ir í þessu ótrúlega stóra, full-
komna og vel rekna fyrirtæki.
Sólhlífafrúr í
yndisfögrum görðum
í hádegisverði er m.a. rætt um
útflutning á hreinu vatni í milljón
tonna tankskipum - kínverska
vatnskjallara í stað vínkjallara -
allt í slíkum stærðargráðum að
íslendingar sitja stjarfir. Síðdegis-
ganga á sunnudegi um yndisfagra
garða, þar sem vel kiæddar konur
svífa um með sólhlífar og minna
á sveitalífsmyndir af breskum
hefðarkonum fyrri tíma. Og
Búddha situr í turnum og úti á
tjörnum. „Við eigum bæði glaða
og hrygga Búddha,“ segir Chu
vinur okkar. Göngum fram á bý-
flugnabú sem margir stoppa við
til að kaupa hunang. Og skyndi-
lega 9 hæða musteristurn eins og
fílabeins-Ieikfangaturn keisarans
í Þjóðminjasafninu.
Taroko-gljúfrið og
búddhamunkarnir
Ennþá fljúgum við til að spara
tíma. Vegakerfi Taiwan er ofsetið
af bíium og ekki búið að byggja
upp fulikomið lestarkerfi. Hualien
er fallegur smábær á austur-
ströndinni. Þaðan er ekið upp að
Taroko-gljúfri - oggengið í gegn-
um stórbrotna náttúrusmíð, eina
af mörgum á eyjunni fögru. Frum-
byggjar Taiwan, „aborigínar“,
búa í fjallaþorpum, en sýna sig í
þjóðbúningum á ferðamannastöð-
um - og biðja um peninga fyrir
myndatökur. Smávaxið, fremur
ófrítt fólk, sem hefur orðið undir
í nútímáþjóðfélagi og minnir um
margt á indíána Norður-Ameríku.
Hádegisverður á. ævintýralegu
brúðhjónahóteli í Tienhsiang við
gljúfurenda. Hengibrú fyrir
göngufólk yfir árgljúfrið. Brattur
göngustígur upp að búddhamust-
eri í hæðunum. Það reynir á þolið
í sólarhitanum, en alltaf eitthvað
nýtt að sjá: Fjölskyldur við máls-
verð undir skuggsælum tijám.
Börn í flugdrekaleik. Og friður
stafar frá búddhamunkum í app-
elsínugulum kyrtlum, sem sitja
við bænagjörð í litlum turnum við
veginn.
Taiwan sýnir fagi-a
aldagamla menningu
Heimsókn til Taiwan er
ógleymanleg og gefur góða mynd
af kínverskri menningu eins og
hún sýnir sig best. Taipei er erfið
eins og margar stórborgir. Nátt-
úrufegurð er víða rnikil. Siðvenjur
og mannlíf framandi. Urval frá-
bærra veitingahúsa og ferðaþjón-
usta til fyrirmyndar. Margir telja
þjóðveginn yfir eyjuna einn feg-
ursta í Asíu, sem Kínveijar nefna
„regnboga yfir ijársjóðaeyju“! Og
margir vilja dvelja í fögru fjalla-
umhverfi við „vatn sólar og
tungls“ (740 m). Átján tinda há-
sléttan, Alishan (2.190 m) þykir
með fegurri útsýnisstöðum, eink-
um við sólarupprás. Heimsóknir í
frumbyggjaþorp, þjóðgarða og
„Kína-gluggann“ (útisafn smárra
eftirmynda frægra kínverskra
bygginga og náttúruundra) eru í
boði. I suðurhluta Taiwan eru
góðar baðstrendur og ferða-
mannaaðstaða. Taiwan-búar eru
að byija að byggja upp ferða-
mannaparadísir á hinum 64 eyjum
í eyjaklasanum sem tilheyrir
kínverska eyríkinu. Strendur þar
eru sagðar jafnvel fegurri eri á
«- Hawaii. En Taiwan er fyrst og
fremst lykill að mikilvægum við-
skiptasamböndum og þangað
flykkjast menn í viðskiptaerindum
allsstaðar að úr heiminum.
Oddný Sv. Björgvins
Hvort sem um er að ræða hátíðlegan málsverð í fínu veitingahúsi éða hina frægu kín-
versku smárétti, hsiao chih, hjá götusala, er maturinn alltaf fagurlega skreyttur.
Kínverskir siðir
kristallast í borðhaldi
- og Kínveijar kunna þá list að hlæja innilega - að sjálfum sér!
Hefur þú nokkru sinni verið
boðinn í hátíðlega kínverska
máltíð? Ef ekki, þá áttu mikið
óreynt. Kínverskt orðatiltæki
segir: „Við leysum deilur yfir
matborði — ekki í réttarsal."
Allir þættir kínverskrar menn-
ingar — persónulegir, þjóðfé-
lagslegir og andlegir — koma
fram í borðhaldi, ekki síst hin
stórkostlega kínverska kurt-
eisi. Ótrúlegt en satt.
Eg lærði meíra um
kínverskan hugsana
gang yfir máltíð með
gestgjöfum mínum en
í öllum skoðunarferðum um Taiw-
an-. Hefðbundnar kínverskar mált-
íðir eru umhverfis kringlótt borð
— pláss fyrir diska og glös á borð-
brún, en upphækkuð hreyfanleg
plata á miðju borði, „lata Susan“,
fer í hríngi, svo að allir geti tekið
sér jafnt. Kínversk veitingahús
skiptast í mörg lítil veitingaher-
bergi þar sem litlir hópar sitja út
af fyrir sig. í fínni slíkum er set-
krókur. Allt er gert til róa hugann
og fá mann til að njóta. Kínversk
málverk, dempuð kínversk tónlist
róar og virkar jafnvel sefjandi.
„Þú mátt ekki setjast að máls-
verði nema hugsun þín sé í jafn-
vægi,“ segja Kínveijar.
Gestgjafinn snýr baki í hurð.
Heiðursgestur andspænis og síðan
eftir virðingarstigum. Gestgjaf-
inn, oft höfuð fjölskyldunnar
(Kínveijar heiðra mjög aldursfor-
seta.), stjórnar umræðum. Það
þykir mjög DÓNALEGT að grípa
fram í fyrir honum eða hefja
umræður sem gestgjafi hefur ekki
sett af stað. En samt er borðhald-
ið svo létt og skemmtilegt.
Kínveijar eru snillingar í að gera
minna úr sjálfum sér en efni
standa til, svo útkoman verður
oft býsna hlægileg. „Þetta er að-
eins léttur undirtónn yfir borð-
um,“ segja þeir og hlæja mikið.
Kínverskt sterkt hrísgijónavín í
litlu staupi er.við hvern disk. En
gættu þín. Hrísgajónavín má ekki
snerta nema gestgjafinn bjóði þér
skál. Og hann gerir það með gam-
ansamri kynningu á hveijum og
einum við borðið — hættir ekki
fyrr en búið er að afgreiða alla.
Gestgjafinn sér um að engum
leiðist — hann stjórnar skemmt-
uninni undir borðum og dregur
Gestgjafar mínir í Taipei voru m.a. Richard Zi og frú, forstjórar
og eigendur stórrar ferðaskrifstofu í Taiwan, „Overseas Travel
Services", sem sendir Kínverja til Islands og er umboðsaðili Flug-
leiða og Finnair á ”

Heiðurs-
gestur
Hjá Kínverjum er gestum skip-
að í hefðbundnar raðir um-
hverfis kringlótt matborð.
alla jafnt inn í samræður. Hlut-
verk hans er vandasamt — eðli-
legt að þeim eldri og reyndari sé
trúað fyrir því. Kínveijar drekka
mikið léttan bjór með mat (3%)
eða létt borðvín. „Við drekkum
ef við drekkum, bara ekki of mik-
ið,“ segja þeir, samkvæmt
kínverskri hefð — að gera allt í
hófi. Tvö höjfl á drykkjarkeri gefa
tvöfalda áminningu: „Gættu þín
að drekka ekki of mikið.“ Annars
eru allskonar drykkjuleikir í gangi
við kínverskt borðhald — allt í
gamni. „Lífið er svo stutt. Njóttu
Það þarf sérstaka tækni við að
beita kínverskum matarpijón-
þess á meðan þú getur,“ segja
þeir.
Máltíðin hefst venjulega með 4
heitum eða mörgum köldum for-
réttum. 6 eða fleiri heitir aðalrétt-
ir koma í kjölfarið. Og inn á milli
2 sætir smáréttir, hrísgijón eða
núðlur. Súpa í eftirrétt, en ávext-
ir alltaf síðast. — Eins gott að
fylgja kínverskum siðum og borða
í , hófi, annars getur farið illa.
ÓKURTEISI að smakka ekki á
öllum réttum.
„Bestu hlutar dýrsins eru þeir
hreyfanlegu,“ segja Kínveijar og
nefna fiskugga, kjúklingamjaðmir
o.fl. Hákarlauggasúpa er með því
dýrasta á kínverskum matseðli.
„Hákarlauggar endurnýja súr-
efnið í líkamanum." Kínveijar eru
mjög meðvitaðir um hollustu í
fæðu. „Munnsalvi" svölunnar,
sem fuglinn spýtir úr sér við hreið-
urgerð er góður í bakstur. Sagó-
gijón auðvelda meltingu og köld'
sagósúpa er oft borin fram á eft-
ir tedrykkju að lokinni máltíð —
trúlega hollt en fremur ólystugt.
— En ekki er allt jafn trúverðugt
— ég á t.d. erfitt með að trúa því
að perluduft yngi þá sem þess
neyta.
Kannski eru kínverskir mat-
pijónar einmitt til þess gerðir að
fólk taki ekki of stóra munnbita.
Gott að æfa sig í handfimi með
því að taka upp hnetur með pijón-
unum. Þeir eru ýmist úr bambus,
tré eða plasti á ódýrari veitinga-
stöðum en fílabeini og silfri á
þeim fínni. En auðvitað má alltaf
biðja um hníf og gaffal.
En það sem kemur kannski
mest á óvart við kínverskt borð-
hald, er hvílíkir snillingar Kínveij-
ar eru í skreytingum. Fuglar,
drekar eða búddhalíkneski tróna
á matarbökkum — allt útskorið
úr allavega litum ávöxtum —
hreinasta augnayndi, svo að ekki
sé talað um hvað þetta fallega
fæðuskraut er lystaukandi. —
Borðbæn og blessun fæðunnar er
áhrifarík hjá þjóð sem um aldir
hefur dregið fram lífið í skugga
hungurvofunnar, þó þeir dagar
sýnist fjarlægir, þegar er gengið
um stræti Taipei.
Hinn geysilegi íbúafjöldi
Stóra-Kína dreifist yfir víðáttu-
mikið landsvæði sem skiptist af
fljótum og fjallakeðjum. Hvert
hérað hefur þróað sitt mataræði
eftir ólíkum fæðutegundum í nátt-
úru. Kínverskum mat er gjarnan
skipt í 3 meginflokka eftir land-
svæðum: Shantung, Kiangsu og
Kwangtung — eða eftir Gula fljót-
inu, Yangtze, og Perlufljótinu.
Taiwanbúar, sem flúðu frá Stóra-
Kína um 1949, voru fljótir að
skynja nauðsyn þess að viðhalda
þjóðlegum matarvenjum og hefð-
um. Og óvíða er að’ finna fjöl-
breyttara úrval í veitingahúsum
en í Taipei.
Oddný Sv. Björgvins
44