Lesbók Morgunblaðsins - 17.12.1990, Blaðsíða 39

Valtýr Guðmundsson
Erá
meðan er
— Nú líður mér vel
þótt vindurinn blási
og vök árinnar
berjist fyrir lífi sínu,
þar sem veiðimaðurinn
dró laxinn
síðastliðið sumar,
meðan sólin skein
og suðlægur andvari
bar ilm fyrir vit.
Ungur barmur þinn hefst
— eins og lítil alda
á Iognkyrrum sjávarfleti
um lágnætti hljótt.
Auðvitað veit ég ekki
hvað ókomnir dagar
— né ár, bera í skauti sínu,
en er á meðan er.
Þú saklausa barn,
er sefur draumlausum svefni
við hlið mér —
og veist ekki
hvað veröldin getur orðið
hræðilega köld og myrk,
en líka yndislega bjöif
og hlý — eins og í nótt.
Aftanskin
Ef ég væri vængjum á
verða myndi feginn —
flygi yfir fjöllin há
og fyndi hinum megin
— aftanskinið auðnuríkt
undir brúnum nátta,
dulbúið og Ijóða Iíkt
léttra bragar-hátta,
við tæra lind og lygnan vog
það leikur sér að vanda,
þar sem örfá áratog
eru á milli stranda.
Dumbrauð skýin doka við,
deila þessu og hinu
— láta eftir litla bið
lokið málverkinu.
Höfundur er bóndi á Sandi í Aðaldal.
GEIR G.
GUNNLAUGSSON
Tvennir
tímar
Til hvers er lífinu lifað?
langferðamaður spyr,
sem sigldi með seglið rifað
í sólskini og glampandi byr.
Til hvers er lífinu lifað?
langferðamaður spyr,
margt sem er skrafað og skrifað
eru skáldleg sjónarmið.
Til hvers er lífinu lifað?
langferðamaður spyr,
hann hefur svo lengi lifað
en langaði að deyja fyrr.
Til hvers er lífinu lifað?
langferðamaður spyr,
sem gat ekki björgunum bifað
né brotið upp læstar dyr.
Til hvers er lífinu Hfað?
langferðamaður spyr,
sem hafði langað að lifa
lífinu áður fyrr.
Forseti íslands, biskup og fleiri gestir skoða Bjarnarlaug.
Gvendarlaug
í Bjarnarfirði
Höfundur býr í Lundi í Fossvogi.
H
ið upphaflega nafn bað-
laugarinnar að húsa-
baki, við Laugarhól í
Bjarnarfirði, er Klúku-
laug. Klúkubærinn
stóð áður á hóln- um.
Nafnið Gvendarlaug
fær hún fyrst löngu
eftir að Guðmundur Arason biskup vígði
hana. í Ferðabók E.Ó. er hennar minnst,
bls. 386, en þar er hún raunar nefnd Klunke-
laug. K. Kaalund segir: „í Bjarnarfirði eru
nokkrar heitar uppsprettur. Meðal þeirra
eru merkust Klúkulaug sem hefir verið útbú-
in til baðs.“ í Jarðabók Árna og Páls, segir
um jörðina Klúku, þann 20. sept. 1706.
„Hætt fyrir fénað á vor og haust af dýjum,
foröðum og afætuhveralækjum. Þannig hafa
verið frásagnir af lauginni svo lengi sem
byggt hefir verið í Bjarnarfirði. Notagildi
fór eftir mati manna á hveijum tíma.
Sagnir um Guðmund biskup góða, segja
að ein þeirra uppspretta er hann vígði, sé
Gvendarlaug/Klúkulaug í Bjarnarfirði á
Ströndum. Guðmundur biskup dvaldi oft í
Strandasýslu og á að hafa vígt þar marga
staði. Sat hann bæði á Kirkjubóli og á Stað
í Steingrímsfirði, til dæmis 1210—1211.
Þegar svo helgi hans var upptekin, fóru
menn að nefna laugina Gvendarlaug, eins
og ýmsa brunna er hann vígði. Nafn þetta
festist þó ekki við laugina strax í rituðu
máli, þótt hún væri alltaf kölluð Gvendar-
laug af heimamönnum.
Nokkur helgi myndast þannig snemma
um laugina og sagnir um hve heilnæmt sé
að baða sig í henni. Auk þess sem Bjarnfirð-
ingar sóttu í hana til baðs á eigin líkama,
allt fram undir miðja þessa öld, var oft tek-
ið úr henni vatn ti! að þvo sjúkum og er
svo enn, jafnvel til drykkjar fyrir þá. Vatn-
ið er sérstaklega hreint og heilnæmt. Kaal-
und segir hana útbúna til baðs og þýðir það
að hún er upphlaðin er hann kemur þar.
Hún mun hafa verið upphlaðin þegar á þrett-
ándu öld er Guðmundur góði er þar á ferð.
Umsögnin um hana í Jarðabókinni bendir
til að fé hafi getað farið sér að voða í
henni. Olli þetta því að rétt fyrir miðja
þesssa öld, var hleðslunni umhverfis hana
hrint ofaní laugina og henni lokað með því
að setja timbur yfir hana. Ekki voru allir
ánægðir með þessar tiltektir. Bjarni Jónsson
í Skarði vildi koma í veg fyrir frekari
skemmdir á henni. Leitar hann til Her-
manns Jónassonar, þingmanns Stranda-
manna og biður hann ásjár um að laugin
verði friðuð. Hermann snéri sér til Kristjáns
Eldjárn, þjóðminjavarðar, og skrifar hann
Bjarna bréf um málið, árið 1948 og tekur
málaleitaninni, sem komið hafi frá þing-
manninúm, vel. Ekkert varð þó af friðun
þá. Þegar svo undirritaður kemur sem skóla-
stjóri að Klúku, sumarið 1985, ræddu þau
Þórdís Loftsdóttir í Odda og Ingimundur
Ingimundarson á Svanshóli, málið við mig
og báðu um að það yrði tekið upp að nýju.
Þórdís afhenti mér bréf Kristjáns til Bjarna
heitins, ef það gæti einhveiju um þokað.
Steingrímur Hermannsson, þá forsætisráð-
herra, tók einnig málinu vel og studdi að-
gerðir mínar. Árangurinn varð síðan sá, að
með bréfi Þórs Magnússonar, þjóðminja-
varðar, þann 30. desember 1988 er laugin
friðuð. Friðlýsingin er svo þinglýst sem skjal
nr. 1, þann 10. janúar 1989, hjá Ríkarði
Mássyni, sýslumanni á Hólmavík.
Þjóðminjavörður benti síðan á Svein Ein-
arsson frá Hnjóti, sem nú er búsettur á
Egilsstöðum, sem hæfastan mann til að
endurhlaða laugina. Lionsklúbbur
Hólmavíkur hafði tekið að sér að sjá um
framkvæmd verksins en kaþólska kirkjan á
íslandi lagði fram fé það er þurfti. Kom svo
Sveinn að Klúku þann 11. september 1990
og tók til starfa. Hann hafði þau fyrirmæli
að engu mætti breyta frá upprunalegu
formi. Við leit að fyrstu gerð,- fannst strax
þrep sem slitnað hafði í móbergið innan við
hleðsluna, var hún því skýrt afmörkuð. Sýn-
ir það auk þess hina miklu notkun laugarinn-
ar gegnum aldirnar. Hæð hleðslunnar varð
ekki séð, nema frá einum punkti og var
henni haldið þannig. Þessu verki lauk svo
að kvöldi þess 14. sama mánaðar. Ilöfðu
Lions- og heimamenn aðstoðað Svein við
verkið. Er þá aðeins eftir að girða umhverf-
is laugina og setja niður göngubraut að
henni.
Þann 30. septémber var svo forseti Is-
lands, biskupinn yfir íslandi ásamt kirkju-
málaráðherra, eiginkonum þeirra og fleirum
hér á ferð og komu þá á Laugarhól og skoð-
uðu hina fornu laug. Bar öllum saman um
að þetta væri að allri gerð síst ómerkari
baðlaug en sú er nefnd er Snorralaug í
Reykholti. Verður hún vonandi orðið gestum
og gangandi aðgengileg ti! skoðunar, strax
á næsta sumri.
Sigurður H. Þorsteinsson
JENS ELÍASSON
Fiðluarmur
þinn
Þínir töfrandi
tónar
tifa ætíð
innra með mér
ef rykkorn
félli
á þína strengi
það dytti ekki af
við spil þitt
þínar fögru
hendur
þá umfara
strengina svo blítt
svo hlýtt svo hlýtt
er það mér að sjá
þínar hendur
bara hreyfast
strengirnir
bylgjast blíðlega
er þú
þá mjúklega strýkur
Ó hve ég vildi
við fiðluna skipta
og fá að vera
/, örmum þínum
í hennar stað.
Flækings-
strá
Eins og flöktandi strá
ég flækist um
fór þér að eilífu frá
hvergi ég get
fest rætur
flækist um
á milli
staða
og hvergi
ég finn
mitt gamla
aftur
en hvar ■
ert þú
er áður gafst mér
daga glaða
þú sem varst
minn eini sanni
sálarkraftur
og enn flækist
ég um
víða velli
veraldarinnar
enn finn ég ekki
mína rót
er mig festir
alla ævi
bara ef ég
það vissi
hvar þín
rótfesta er
ég vildi
að eilífu
vera hjá þér.
Höfundur starfar á dekkjaverkstæði
f Reykjavík.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 17. DESEMBER 1990 39