Lesbók Morgunblaðsins - 17.12.1990, Blaðsíða 34

Höggmyndir unmir við Steiner-skólann prýða umhverfið.
Leikfimi-og líkamsþjálfunarhús Steiner-skólans.
„Hausinn" á „orminum langa."
Sendiboði frá
ríkidauðra
æsku var ég mörg ár hjá frænda mínum á prests-
setri nokkru í Norðurlandi. Þetta var erfiður tími
fyrir mig, ég var látinn vinna mikið, var oft hýddur
og fékk næstum aldrei neinn tíma til leikja eða
skemmtana. Þar sem frændi minn var svona strang
„Hann hafði aldrei verið
eins nærri mér og í þetta
sinn. Ég horfði beint
framan í hann. Augnaráð
hans var tómlátlegt og
lokað. Hann horfði á mig
en þó eins og fram hjá
mér — langt, langt inn í
annan heim.“
SMASAGA
Eftir KNUT HAMSUN
ur við mig, varð það smám saman eina gleði
mín og huggun að laumast burt og vera einn.
Þá sjaldan ég átti frí fór ég annað hvort inn
í skóg eða upp í kirkjugarð og reikaði þar
um milli krossa og grafarsteina, dreymdi,
hugsaði og talaði hátt við sjálfan mig.
Prestssetrið var í einkar fögru umhverfi,
rétt við hafstrauminn, Glaum, mikinn og
þungan straum, og hávær niður barst þaðan
allan sólarhringinn. Vissan hluta dagsins rann
Glaumur ýmist í suður eða norður, allt eftir
því hvernig stóð á flóði og fjöru. En ávallt
var strumþungi hans og niður samur og jafn
árið um kring hvora leið sem hann fór.
Kirkjan og kirkjugarðurinn voru uppi á hæð
nokkurri. Kirkjan var gömul krosskirkja úr
timbri. í kirkjugarðinum var engin tijágróð-
ur, og blóm höfðu ekki heldur verið gróður-
sett á gröfunum. En meðfram kirkjugarðs-
veggnum, sem var úr steinum, uxu þroskam-
iklir berjarunnar, sem fengu safaríka næringu
frá leiðum hinna látnu. Ég þekkti hveija gröf
og hveija áletrun og mér varð ljóst, að nýir
kransar, sem settir voru upp, tóku að hallast
þegar tímar liðu og fuku síðan um koll ein-
hveija stormnóttina.
En þótt blóm væru ekki gróðursett á gröf-
unum, þá óx á sumrin feikimikið gras í öllum
kirkjugarðinum. Það var hátt og stinnt, og
ég sat þar oft og hlustaði á vindinn, er suðaði
í þessu grófgerða grasi, sem náði mér alveg
upp í mitti. Vindhaninn í kirkjuturninum sner-
ist þá ætíð hratt, og ískrandi hljóð hans barst
út yfir umhverfið.
Þegar grafarinn var við vinnu sína ræddi
ég oft við hann. Hann var alvörugefinn mað7
ur og brosti sjaldan, en var mjög vingjarnleg-
ur við mig. Og þegar hann var að moka
mold upp úr gröfinni lét hann mig alltaf vita,
ef á rekuna kom lærbein eða höfuðkúpa, því
að þá var vissara að ég færði mig til.
A gröfunum fann ég oft kjúkur og hár-
flyksur af líkum, sem ég gróf þá strax niður
að nýju, eins og grafarinn hafði kennt mér.
Ég var orðinn svo vanur þessu, að ég fann
ekki til neins óhugnaðar, þó að ég rækist á
þessar leifar af látnum mönnum.
Undir öðrum enda kirkjunnar var líkhús,
þar sem mörg mannabein voru hér og þar. I
líkhúsinu undi ég oft við ýmiss konar föndur
og meðal annars að móta/ á gólfið margvísleg-
ar myndir úr hinum fúnandi beinum.
Og dag einn fann ég tönn í kirkjugarðinum.
Þetta var framtönn, skjannahvít og sterk.
An þess að hugsa nánar um það stakk ég
henni í vasa minn. Seinna datt mér í hug að
nota hana til einhvers, sverfa úr henni og
móta einhveija mynd, sem ég gæti fellt inn
í einhvern af þeim mörgu hlutum mínum, sem
ég tálgaði úr tré. Ég fór með tönnina heim.
Það var haust og rökkrið færðist snemma
yfir. Ég þurfti fyrst að sinna ýmsu öðru og
það hafa líklega liðið tvær klukkustundir
jiangað .til ég var kominn inn í herbergi til
þess að vinna við tönnina. Á meðan hafði
tunglið, hálfur máni, korhið upp.
Það var ekkert ljós í herberginu og ég var
þar aleinn.
Ég þorði ekki að kveikja á lampanum fyrr
en vinnumennirnir kæmu, en ég gat látið
mér nægja logann frá vindauganu í ofninum,
ef það væri nægur eldur. Ég gekk því út í
eldiviðargeymsluna til þess að sækja meiri við.
Það var dimmt í geymslunni.
Um leið og ég þreifa fyrir mér eftir eldiviðn-
um finn ég, að það er sem fingri sé drepið á
höfuð mér.
Ég sneri mér snöggt við en sá engan.
Ég þreifaði í kringum mig með höndunum
en yarð ekki var við neinn.
Ég spurði hvort einhver væri þarna, en
fékk ekkert svar.
Ég var berhöfðaður, og nú teygði ég hönd-
ina að staðnum á höfðinú þar sem snertingin
var og greip þá um eitthvað ískalt, sem ég
sleppti strax aftur. Þetta var í meira lagi
furðulegt, hugsaði ég. Ég þreifaði aftur á
hvirflinum, en þá var ekkert að finna.
Ég hugsaði:
Hvað gat þetta kalda verið, sem féll niður
úr þakinu og hitti mig í höfuðið?