Morgunblaðið - 30.01.2001, Síða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 30. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
FRAMMÁMENN í breskaVerkamannaflokknumhafa blásið til sóknargegn Peter Mandelson
sem sagði af sér embætti ráðherra
Norður-Írlandsmála á miðviku-
daginn var vegna meintra afskipta
hans af umsókn indversks auðkýf-
ings um breskan ríkisborgararétt.
Fyrrverandi samstarfsmenn
Mandelsons hafa sakað hann um
ósannsögli og jafnvel ýjað að því að
hann sé ekki með réttu ráði.
Vonir Tonys Blairs forsætisráð-
herra um að fjaðrafokinu vegna
hneykslismálsins lyki með afsögn
Mandelsons urðu að engu um
helgina þegar ráðherrann fyrrver-
andi gaf til kynna að hann hygðist
ekki draga sig í hlé þegjandi og
hljóðalaust. The Sunday Times
birti grein eftir Mandelson þar sem
hann neitar því að hann hafi logið
um meint afskipti sín af umsókn-
inni og heldur því fram að hann
hafi verið neyddur til að segja af
sér „á grundvelli ófullnægjandi
sannana“.
Sagður hafa sagt ósatt
Jack Straw innanríkisráðherra
vísaði þessu hins vegar á bug í út-
varpsviðtali um helgina og sagði að
Mandelson hefði sagt „ósatt“ með
því að neita því að hafa hringt í
Mike O’Brien, sem fór með málefni
innflytjenda í stjórninni, til að
spyrjast fyrir um vegabréfsum-
sókn indverska auðkýfingsins
Srichand Hinduja.
Straw kveðst hafa hringt í
Mandelson 17. janúar til að skýra
honum frá því að gögn innanrík-
isráðuneytisins sýndu að hann
hefði hringt í O’Brien í júní 1998 til
að spyrjast fyrir um umsóknina.
Mandelson hélt því þó fram þrem-
ur dögum síðar, í viðtali við blaða-
mann Observer, að aðstoðarmenn
hans hefðu hringt í O’Brien en
sjálfur hefði hann ekki haft afskipti
af umsókninni.
Embættismenn forsætisráðu-
neytisins studdu Mandelson í
fyrstu en urðu að viðurkenna að
þeir hefðu haft rangt fyrir sér eftir
að O’Brien staðfesti að Mandelson
hefði hringt til að ræða umsóknina.
Embættismenn Blairs fullyrtu þá
að Mandelson hefði gleymt því að
hann hefði hringt í O’Brien.
Afskipti Straws sögð
hafa ráðið úrslitum
Straw skýrði ennfremur frá því á
sunnudag að hann hefði haft sam-
band við Blair skömmu fyrir af-
sögnina og bent honum á ósam-
ræmið í fullyrðingum Mandelsons.
Straw skýrði forsætisráðherranum
frá því að hann hefði rætt við
Mandelson nokkrum dögum áður
og minnt hann á að hann hefði
sjálfur hringt í O’Brien.
Þessar upplýsingar innanríkis-
ráðherrans eru taldar hafa ráðið
úrslitum um að Blair sneri baki við
Mandelson. Talsmenn forsætisráð-
herrans höfðu þá tvisvar sinnum á
tveimur dögum veitt rangar upplýs-
ingar um þátt Mandelsons í málinu
vegna missagna hans. Blair kvaddi
því Mandelson á sinn fund á mið-
vikudaginn var til að krefjast „nán-
ari útskýringa“. Nokkrum klukku-
stundum síðar tilkynnti Mandelson
afsögn sína eftir að hafa viðurkennt
að hafa veitt „rangar upplýsingar“
um þátt sinn í málinu.
Mandelson kúvendir
Mandelson hefur nú enn einu
sinni kúvent í málinu að því er fram
kemur í grein hans í The Sunday
Times og hann kveðst nú ekki hafa
rætt málið við O’Brien. Hann segist
hafa rætt við fyrrverandi einkarit-
ara sinn á föstudaginn var og hann
hafi þá staðfest fyrri fullyrðingar
hans um að „mikilvægustu fyrir-
spurnirnar“ hefðu komið frá aðstoð-
armönnum hans. Mandelson kveðst
þá hafa ákveðið að snúast til varnar
og hreinsa sig af ásökunum um að
hann hafi logið.
Mandelson segir að hann hafi
verið talinn á að segja af sér á
grundvelli „skyndikönnunar“ á
þeim fáu upplýsingum sem legið
hafi fyrir og hann sjái nú eftir því.
„Ég féllst á að segja af mér og for-
sætisráðherrann reyndi ekki að
telja mig af því, enda er það skilj-
anlegt í ljósi þess hvernig málið var
kynnt. Ég hefði átt að reyna að
vinna tíma til að hægt yrði að rann-
saka staðreyndir málsins betur.“
„Smávægileg mistök – sem fólust
í því að ég einbeitti mér ekki að
smámáli – höfðu orðið að stórslysi,“
heldur Mandelson áfram. „Ég er
ekki lygari. Ég laug ekki.“
Talsmaður Blairs
veitist að Mandelson
Málið hefur leitt til harkalegrar
deilu milli Blairs og Mandelsons ef
marka má frásagnir breskra sunnu-
dagsblaða af ummælum Alastairs
Campells, talsmanns forsætisráð-
herrans, á blaðamannafundi sem
haldinn var á föstudaginn var.
Campell er sagður hafa látið þau
orð falla að Mandelson hefði verið
„örlítið fjarlægur“ og misst tökin á
atburðarásinni. Campell virtist vé-
fengja pólitíska hæfileika og geð-
heilsu Mandelsons og sagði að hann
hefði ekki hagað sér eins og hann
átti að sér síðustu vikurnar áður en
hneykslismálið komst í hámæli.
Campbell var spurður hvort líkja
mætti andlegu ástandi Mandelsons
við „stundarbrjálæði“ Ron Davies
sem sagði af sér sem ráðherra mál-
efna Wales árið 1998 vegna „alvar-
legs dómgreindarbrests“. „Ég tel
það,“ svaraði Campbell.
Sunnudagsblöðin lýstu þessum
ummælum sem „rýtingsstungu“ í
bakið á Mandelson en embættis-
menn forsætisráðuneytisins sökuðu
þau um „afkáralegar rangfærslur“.
„Ég neita því ekki að ég sagði það
sem haft var eftir mér, en það hefur
ekki hindrað rangfærslu
Campell í yfirlýsingu á sun
Blaðamenn sögðust þó s
frásagnir sínar af ummælu
bells og skoruðu á hann að
fjölmiðlunum upptöku sem
armenn hans gerðu á fundi
„Mandelson er búinn a
Nokkrir aðrir framm
Verkamannaflokknum
harkalega að Mandels
helgina og gerðu lítið úr t
hans til að bjarga pólitísk
sínum. Hattersley lávarð
verandi varaleiðtogi f
sagði að „eitthvað skrýtið
gerast í höfði Mandelsons.
„Peter Mandelson sagð
miðvikudaginn var og ha
það vegna þess að hann
ræðum með sannleikann
Clare Short, sem fer með
þróunarmál í bresku s
„Hann var ekki nákvæm
ekki satt, brást sjálfum
stjórninni. Peter Mandels
inn að vera.“
Íhaldsmenn notfærðu sé
Hart tekist á í flokki Blairs eftir að fyrrv
Flokksforyst
sóknar gegn
Fyrrverandi samstarfsmenn Peters
Mandelsons í bresku stjórninni hafa veist
harkalega að honum eftir að hann svaraði
fyrir sig og sakaði þá um að hafa stillt sér
upp við vegg og knúið sig til afsagnar.
Bogi Þór Arason segir að forysta Verka-
mannaflokksins hafi sakað Mandelson um
ósannsögli og jafnvel dregið í efa að hann
sé heill á geðsmunum.
Peter Mandelson svarar
Tony Blair og talsmaður
bres
HAMFARIR Á INDLANDI
EINKAVÆÐING SÍMANS
Einkavæðing Landssíma Íslandshf. verður sú umfangsmesta,sem ráðizt hefur verið í hér á
landi. Hún er eðlilegt framhald af
þeirri miklu breytingu, sem varð þeg-
ar einkaréttur ríkisins til fjarskipta-
rekstrar var endanlega afnuminn í
ársbyrjun 1998. Síðan hafa sprottið
upp öflug einkafyrirtæki á fjarskipta-
markaðnum og þeim hefur sumum
hverjum vaxið fiskur um hrygg, þann-
ig að þau veita nú Símanum verðuga
samkeppni á flestum sviðum fjar-
skipta.
Slík samkeppni á fjarskiptamark-
aðnum er að sumu leyti forsenda fyrir
einkavæðingu Landssímans; það hef-
ur alla jafna ekki gefizt vel að einka-
væða fyrirtæki, sem hafa í raun notið
einokunaraðstöðu á markaðnum. En
um leið liggur í augum uppi að það er
óþolandi fyrir einkafyrirtækin á
markaðnum að stærsti keppinautur
þeirra sé í eigu ríkisins. Samgöngu-
ráðherra hefur farið með eigandavald
í Símanum, verið yfirmaður eftirlits-
stofnunar þeirrar, sem á að fylgjast
með því að leikreglur á fjarskipta-
markaðnum séu haldnar, og jafnframt
sinnt almennri stefnumótun í fjar-
skiptamálum. Við þær aðstæður er
ekki óeðlilegt að tortryggni vakni hjá
einkafyrirtækjum á markaðnum og
spurt sé hvort hætta sé á að ríkið hygli
fyrirtækinu, sem er í eigu þess.
Eignarhald ríkisins takmarkar jafn-
framt svigrúm stjórnenda og starfs-
manna Landssímans til að taka við-
skiptalegar ákvarðanir sem eru til
þess fallnar að tryggja stöðu fyrirtæk-
isins í samkeppni, sem verður í aukn-
um mæli alþjóðleg. Til dæmis er hæpið
að Landssíminn geti haldið áfram að
fjárfesta í fyrirtækjum innanlands
með jafnumfangsmiklum hætti og lýst
var í viðskiptablaði Morgunblaðsins
sl. fimmtudag án þess að einkavæðing
komi til. Þessar fjárfestingar kunna að
vera nauðsynlegar út frá sjónarhóli
fyrirtækisins, en bjóða augljóslega
heim þeirri gagnrýni að ríkið sé að
auka mjög umsvif sín á fjarskipta-
markaðnum.
Af þessum sökum er mikið fagnað-
arefni að tillögur framkvæmdanefnd-
ar um einkavæðingu um sölu á hluta-
bréfum ríkisins í Símanum skuli nú
komnar fram. Sturla Böðvarsson sam-
gönguráðherra hyggst leggja fram
frumvarp um sölu 49% hlutar í fyrir-
tækinu á vorþinginu og áformað er að
allur sá hlutur verði seldur í árslok.
Strax í vor verður almenningi og
starfsmönnum fyrirtækisins boðinn
14% hlutur til kaups, nái frumvarpið
fram að ganga. Slíkt er eðlilegt, enda
eykur það líkurnar á að vel takist til
um einkavæðingu Landssímans ef
stór hópur viðskiptavina og starfs-
fólks hans er í hópi eigenda og ber hag
fyrirtækisins fyrir brjósti. Síðan verða
10% til viðbótar seld meðalstórum
fjárfestum, sem eflaust geta bæði orð-
ið erlendir og innlendir, því að skrán-
ing hlutabréfa í Símanum á Verð-
bréfaþingi Íslands gefur möguleika á
skráningu á hlutabréfamörkuðum
hinna norrænu ríkjanna vegna
NOREX-samstarfsins.
Á síðari hluta ársins á svo að bjóða
kjölfestufjárfestum, sem miklar líkur
eru á að verði erlend fjarskiptafyrir-
tæki, að keppa um 25% hlut í fyrirtæk-
inu. Mikilvægt er að vel takist til með
þann þátt í sölunni því að einkavæðing
Símans býður upp á einstakt tækifæri
til að auka verulega erlenda fjárfest-
ingu í íslenzku efnahagslífi. Síminn er
að mörgu leyti áhugaverður fjárfest-
ingarkostur fyrir erlend fjarskiptafyr-
irtæki, ekki sízt vegna þess hversu
þróaður íslenzki fjarskiptamarkaður-
inn er og notkun fyrirtækja og al-
mennings á nýjustu fjarskiptatækni
mikil. Erlend fyrirtæki geta því séð
sér hag í að þróa hér nýja tækni á sviði
fjarskipta. Aukinheldur má ætla að
sala á hlutabréfum í Símanum á al-
þjóðlegum markaði beini sjónum fjár-
festa að fjárfestingartækifærum á Ís-
landi yfirleitt, ekki sízt í hinum
sívaxandi hátæknigeira.
Einkavæðingarnefndin telur að sala
á afganginum af hlutabréfum ríkisins
geti hafizt á næsta ári. Samgönguráð-
herra segir þó framhaldið algerlega
háð markaðsaðstæðum og horfum.
Meðal annars hlýtur að koma til skoð-
unar, þegar framhaldið verður ákveð-
ið, hvort þær forsendur standast, sem
einkavæðingarnefndin gefur sér í
skýrslu sinni. Þær eru annars vegar að
samkeppni á fjarskiptamarkaðnum sé
tryggð í núverandi lagalegu umhverfi,
ásamt þeim breytingum sem nefndin
leggur til, og hins vegar að aðgangur
allra landsmanna að fjarskiptaþjón-
ustu á sanngjörnu verði sé tryggður.
Gangi þetta eftir er full ástæða til að
hraða því að ríkið losi endanlega tök
sín á Landssíma Íslands hf.
Fréttir af náttúruhamförunum ívesturhluta Indlands verða
skuggalegri með hverjum deginum.
Nú er talið liggja fyrir að á þriðja
tug þúsunda hafi látið lífið í jarð-
skjálftanum í síðustu viku. Ef það
er raunin er þetta mun mannskæð-
ari skjálfti en sá í Tyrklandi árið
1999 þar sem átján þúsund létu lífið.
Tugir þúsunda til viðbótar eru
særðir og mikill fjöldi hefur misst
heimili sitt og lífsviðurværi.
Í gær var fólk enn að finnast á lífi
í rústunum en líkurnar á að sú verði
áfram raunin dvína með hverri
klukkustundinni.
Ríki um allan heim hafa brugðist
skjótt við og sent hjálparsveitir,
búnað og neyðaraðstoð til hamfara-
svæðanna. Ahal Betari Vajpayee,
forsætisráðherra Indlands, hefur
farið fram á aðstoð sem nemur ein-
um og hálfum milljarði dollara.
Við Íslendingar þekkjum það af
eigin raun hversu mikilvægt það er
að fá stuðning frá öðrum þjóðum
þegar náttúran ræðst gegn mann-
inum, hvort sem er með eldgosum,
snjóflóðum eða jarðskjálftum. Því
eigum við nú að gera það sem við
getum til að styðja við bakið á Ind-
verjum í erfiðleikum þeirra. Rauði
kross Íslands hefur þegar gefið
tvær milljónir króna til hjálpar-
starfsins og jafnframt hafið söfnun
meðal íslensku þjóðarinnar. Von-
andi mun þjóðin bregðast skjótt og
vel við hjálparbeiðni indversku
þjóðarinnar og aðstoða þannig við
að lina þjáningar fórnarlambanna
og stuðla að uppbyggingu eftir ham-
farirnar.