Morgunblaðið - 15.02.2001, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. FEBRÚAR 2001 31
ar þær eru að æfa sig við erfið veðurskilyrði.
Varar hann við lagningu flugvallar í landi
Hvassahrauns.
Leifur Magnússon, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri hjá Flugmálastjórn og Flugleið-
um, segir að á sjöunda áratugnum hafi verið
gerðar athuganir á Reykjavíkurflugvelli og
möguleikum á því að flytja völlinn annað og
gera um leið að millilandaflugvelli. Kapellu-
hraun í landi Hafnarfjarðar hafi komið inn í það
mat. Vegna þess að Flugmálastjórn hafi ítrekað
borist ábendingar um að veðurskilyrði væru
þar miklu lakari til flugs en í Reykjavík, vegna
ókyrrðar í lofti þegar vindur blési af Reykjanes-
fjöllunum, hafi Flugmálastjórn látið fljúga
reglulega út á svæðið til mælinga. Það hafi Sig-
urjón Einarsson flugstjóri gert. Í skýrslu sem
Leifur tók saman um þessar mælingar á árinu
1970 kemur fram, að hans sögn, að líkur eru á
að notagildi flugvallar í Kapelluhrauni væri á
bilinu 4 til 11% lakara en Reykjavíkurflugvall-
ar. Það hafi verið niðurstaða sín að ekki væri
æskilegt að vera með áætlunarflugvöll á þess-
um stað. Segir Leifur að ekkert sé því til fyr-
irstöðu að leggja þarna flugbraut til æfinga- og
kennsluflugs, eins og komið hefur til greina þar
sem flugið sé ekki háð tíma. Allt annað gildi um
reglubundið áætlunarflug innanlands og
sjúkra- og neyðarflug, sem þurfi öruggan flug-
völl. Velja þurfi honum stað þar sem veðurfar er
heppilegast. Leifur vekur athygli á því að áður
en lega og tilhögun flugbrauta nýs flugvallar er
ákveðin þurfi að liggja fyrir niðurstöður reglu-
bundinna vindhraða- og vindáttarmælinga í
fimm ár en ráðgjafar sveitarfélaganna vonast til
þess að hægt sé að stytta þann tíma í þrjú ár
vegna þeirra gagna sem þegar liggja fyrir.
Keflavíkurflugvöllur er í 25 kílómetra fjar-
lægð frá nýja vallarstæðinu og telur Flugmála-
stjórn að viss vandamál geti skapast við blind-
flug vegna nálægðar flugumferðar við
Keflavíkurflugvöll. Ekki er gert ráð fyrir slík-
um vandamálum í áliti ARC en borgarverk-
fræðingur telur að þetta atriði þurfi að skoða
nánar. Þorgeir Pálsson flugmálastjóri segir að
búast megi við takmörkunum á flugi á Hvassa-
hraunsflugvelli vegna umferðar um Keflavík-
urflugvöll þar sem flugferillinn inn á vestur-
braut Keflavíkurflugvallar liggi þarna um.
Hann segir þó ekki útilokað að unnt sé að leysa
þetta vandamál með flugumferðarstjórn. Gert
er ráð fyrir að flugvöllurinn þjóni sem vara-
flugvöllur fyrir millilandaflug um Keflavíkur-
flugvöll eins og Reykjavíkurflugvöllur. Í
skýrslu borgarverkfræðings kemur fram að at-
Þá er gert ráð fyrir vegi eða brú frá Skildinga-
nesi yfir á Löngusker. Þannig yrði aðkoman að
flugvellinum áfram um Miklubraut, Hringbraut
og Suðurgötu eins og nú er, en fyrirhuguð gata
undir Öskjuhlíð, Hlíðarfótur, myndi ekki nýtast
umferð að og frá flugvellinum eins og breyttum
eða óbreyttum velli í Vatnsmýrinni.
Framkvæmdinni fylgir því mikið umhverfis-
rask, mun umfangsmeira en lagning annarrar
brautarinnar út á Litlusker. Í skýrslu sem Gísli
Már Gíslason hefur gert fyrir Reykjavíkurborg
kemur fram að lífríki á botni og í fjörum Skerja-
fjarðar er um margt gróskumikið og eftirsótt
fæðuöflunarsvæði fugla allan ársins hring og
æðarfugl er mjög áberandi. Segir hann að land-
fyllingar undir nýjan flugvöll og granda út í
hann séu búsvæðaskerðing og hafi í för með sér
verulegar breytingar á straumum í Skerjafirði.
Gæti það haft áhrif á botngerð grunnsævis og
leira í öllum vogum Skerjafjarðar vegna land-
fyllinganna sjálfra og breyttra strauma og set-
flutninga. Telur hann að helstu mótvægisað-
gerðir gætu verið brú í stað granda út á
flugvöllinn. Stefán Hermannsson borgarverk-
fræðingur segir að mikill innsjór myndist innan
við flugvöllinn og yrði að meta það hvað gerðist í
honum og hvaða áhrif framkvæmdin hefði á
strauma. Telur hann unnt að fá strauma gegn-
um rör undir vegfyllingunni.
Ef flutningur AV-brautarinnar út á Litlusker
truflar íbúa Skerjafjarðar má ímynda sér að
lagning heils flugvallar með 10–15 metra háum
byggingum þar ofan á, skammt utan við íbúða-
byggðina í Skerjafirði og á Ægissíðu, myndi
vekja hörð viðbrögð. Ljóst er að einhverjir
myndu missa útsýni, fyrir utan það að fá þetta
mikla mannvirki svona skammt innan sjón-
deildarhringsins. Sama gildir um fólk sem fer
fjölförnustu gönguleið landsins, stíginn um Æg-
issíðuna. Þessi þáttur umhverfismálanna er þó
auðvitað alltaf háður mati, eins og við aðrar
framkvæmdir. Gísli Már Gíslason vekur athygli
á útivistargildi Skerjafjarðar sem Reykvíking-
ar njóti allt árið. Einnig segir hann að fræðslu-
og rannsóknagildi svæðisins sé nokkurt og
nefnir þjálfun nema í náttúrufræði á flestum
skólastigum.
Hreppsnefnd Bessastaðahrepps hefur í
ályktun vakið athygli á að flugvöllur í Skerja-
firði myndi að hluta til lenda innan sveitar-
félagsins og hann myndi hafa afgerandi áhrif á
byggð í nálægum sveitarfélögum. Nefndin hef-
ur farið þess á leit við þá sem vinna að svæða-
skipulaginu að tekin verði saman greinargerð
um hugmyndina og afleiðingar hennar.
Skiptar skoðanir um öryggi
og nýtingu á Hvassahrauni
Hugmyndir hafa komið fram um byggingu
flugvallar í hraununum sunnan Hafnarfjarðar.
Þau svæði sem áður voru nefnd eru nú á fyr-
irhuguðu byggingarsvæði Hafnfirðinga. Sam-
vinnunefnd um svæðisskipulag höfuðborgar-
svæðisins fékk verkfræðistofuna Línuhönnun
hf. og þýska ráðgjafarfyrirtækið Airport Re-
search Center til þess að gera úttekt á mögu-
leikum á byggingu nýs flugvallar sunnan við
höfuðborgarsvæðið, vallar sem fullnægði þeim
skilyrðum að vera fullnýtanlegur fyrir áætlun-
arflug innanlands og sem rækist ekki á fyrir-
ætlanir Hafnarfjarðarbæjar um frekari þróun
bæjarbyggðarinnar til suðurs. Athuguð voru
ýmis hugsanleg vallarstæði og niðurstaða er-
lendu ráðgjafanna var staður í landi eyðibýlis-
ins Hvassahrauns í Vatnsleysustrandarhreppi,
alveg við landamerkin við Hafnarfjarðarkaup-
stað. Sá staður var talinn mögulegur og að hann
uppfyllti best sett skilyrði, sem voru meðal ann-
ars þau að finna sem öruggastan stað með tilliti
til veðurs og hindrana í aðflugi. Tekið er fram að
um frumkönnun er að ræða og gera þarf nánari
athuganir á staðháttum og veðurfari til þess að
meta með nákvæmni nothæfisstuðul vallarhug-
myndarinnar.
Fram hafa komið efasemdir um öryggi flug-
vallar á þessum stað vegna veðurskilyrða. Í
greinargerð Línuhönnunar um vindafar á
svæðinu kemur fram að engin gögn um veð-
urfar eru fyrir hendi á nákvæmlega þeim stað
sem rætt er um fyrir völlinn. Aflað var upplýs-
inga um mælingar í nágrenninu og heildstæð-
ust vindgögn reyndust vera frá mæli Vegagerð-
arinnar við Reykjanesbraut, vestan Kúagerðis.
Í skýrslu erlendu ráðgjafanna er vakin athygli á
ákveðnum hindrunum í aðflugi og lausn á þeim
og þess látið getið að með tveimur brautum
fæst 94% nothæfishlutfall. Í alþjóðlegum við-
miðunum er oft krafist 95% nothæfisstuðuls
fyrir áætlunarflugvelli, að lágmarki.
Í skýrslu ráðgjafanna er birt greinargerð
Leifs Magnússonar verkfræðings og Sigurjóns
Einarssonar flugmanns á flugskilyrðum í Kap-
elluhrauni sem er þarna í nágrenninu. Einnig
álit Steinars Steinarssonar flugstjóra sem telur
að flugtæknilega sé unnt að byggja flugvöll á
umræddum stað en umhverfið muni setja hon-
um viss takmörk varðandi aðflug og veðurfar. Í
nýlegri Morgunblaðsgrein Jakobs Ólafssonar,
þyrluflugstjóra hjá Landhelgisgæslunni, kem-
ur fram að þyrluáhafnirnar fara þarna um þeg-
huga þarf hversu vel völlur í hrauninu þjóni sem
varaflugvöllur, vegna nálægðar við Keflavíkur-
flugvöll.
Ódýrari kostur en talið var
Flugvallarstæðið er alveg við mörk Hafnar-
fjarðarbæjar enda gáfu erlendu ráðgjafarnir
sér þá forsendu að halda hæfilegri fjarlægð við
bæinn en fara um leið eins nálægt honum og
ýtrustu uppbyggingaráform og skipulag bæj-
arins leyfir. Þó var reynt að snúa flugbrautum
þannig að flugumferð væri beint frá Hafnar-
firði. Þótt Hvassahraun sé töluvert sunnan nú-
verandi byggðar í Hafnarfirði gerir skipulag
ráð fyrir að byggðin færist í suður í framtíðinni
og að lokum suður undir þennan flugvöll. Sig-
urður Einarsson, formaður skipulagsnefndar í
Hafnarfirði, er í hópi sem vinnur sérstaklega að
athugunum á flugvallarmálum og hefur látið
vinna tillögur að umræddum velli sunnan Hafn-
arfjarðar. Því kom það kannski á óvart þegar
Magnús Gunnarsson bæjarstjóri hafnaði alger-
lega flugvelli á þessum stað á þeim forsendum
að byggðin myndi teygja sig í suðurátt og þarna
væri verðmætt byggingarland. Aftur á móti
voru fyrstu viðbrögð Þóru Bragadóttur, oddvita
Vatnsleysustrandarhrepps, fremur jákvæð og
hreppsnefndin hefur nú samþykkt að heimila að
Hvassahraun verði með sem einn af undirkost-
um í atkvæðagreiðslunni í Reykjavík eins og
borgarstjóri óskaði eftir.
Umrætt flugvallarstæði er á láglendu hrauni
og ætti jarðvinna því að vera í lágmarki. Að vísu
liggur háspennulína um mitt flugvallarstæðið
og verður hún grafin í jörðu, ef til kemur. ARC
telur unnt að byggja flugvöllinn upp í þremur
áföngum og þannig að hver áfangi nýtist að
fullu fyrir þann næsta. Í fyrsta áfanga yrði
byggð ein 1.100 metra flugbraut til snertilend-
inga í æfinga- og kennsluflugi. Það hefur ein-
mitt verið á dagskrá Flugmálastjórnar að finna
nýjan völl til þessara nota og svæðið sunnan
Hafnarfjarðar meðal annars komið til athug-
unar í því efni. Í öðrum áfanga kæmi önnur
1.100 metra braut með tilsvarandi akbrautum,
flughlaði, húsum, vegi og bílastæðum og yrði þá
einkaflugið flutt á völlinn. Þriðji áfangi yrði full-
gildur innanlandsflugvöllur með því að flug-
brautir yrðu lengdar í 1.600 metra og akbrautir
stækkaðar. Rétt er að geta þess að samgöngu-
ráðuneytið hefur ekki á neinn hátt gefið undir
fótinn með það að flugvöllur til snertilendinga
gæti orðið upphafið að byggingu flugvallar fyrir
innanlandsflugið enda ráðherra mótfallinn