Vísir - 16.06.1979, Blaðsíða 25

vísm
Laugardagur
16. júnl 1979
r
Snjórinn féll i stórum flyksum ofan á kolla barn-
anna sem léku sér á götunni. Þau skriktu af kæti.
Trén breyttust í snjókellingar og húsin í hlíðinni
liktust risastórum sveppum og gorkúlum.
En út um gluggana horfði fullorðna fóJkið kvíða-
fullt á snjóinn hlaðast upp við vegbrúnirnar og snjó-
koman var rétt að byrja.
Þeir sem búa afskekkt hafa oft rika tilfinningu
fyrir öflum náttúrunnar og mörgum í Blons leist
ógæfulega á alla þessa snjókomu.
Blons er afskekkt þorp i
austurrisku ölpunum og þaö
hafði sjö sinnum oröiö fyrir
snjóflóöi á siöustu 250 árum.
Þorpið var byggt á eins hættu-
legum stað og hugsast gat.
Fyrir ofan það risu tindar Calv
og Montcalv hlið við hlið og
mynduðu eins konar rennibraut
á milli sin fyrir snjóskriöurnar.
Blons var ekki ferðamanna-
staður. Þarna stóðu 90 hús i ein-
um hnapp i fjallshliðinni og ein-
ungis brattur fjallavegur lá upp
að þorpinu.
Oft snjóaði mikið. Þá gat
simasamband rofnað/ raf-
magnið farið, vegurinn lokast
og þorpið orðið jafn einangrað
og það stæði á Suðurpólnum.
Slikt gat komið sér illa þvi eng-
inn læknir var meðal 367 ibúa
þorpsins.
Snjókoman jókst,sunnudaginn
8. janúar voru skaflarnir orðnir
fimm metra háir og krakkarnir
hættir að leika sér úti. Fyrst
slitnuðu simalinurnar, svo raf-
Bóndi sem var að moka snjó
af þakinu hjá sér heyrði trén
brotna uppi i brekkunni leit upp
og sá þau öll koma beint á sig.
Einn drengjanna i bænum sá
næsta hús kastast i loft upp. Vir
lenti á öðrum dreng og kastaði
honum 300 metra yfir dalinn en
hann slapp ómeiddur.
Eystri hluti þorpsins leit út
eins og eftir sprengingu. Fólk lá
eins og hráviði um allt innan um
tré snjó, bjálka og múrsteina.
Frá heimili sinu uppi i brekk-
unni haföi Erika Krebs gott út-
sýni yfir slysstaðinn.
„Allt virtist gerast mjög
hægt”, sagði hún. „Hús hurfu,
tré rifnuðu upp með rötum.
Fólkið sem ég var að horfa á
niöri i bænum hvarf á einu
augnabliki. Það var eins og
risastór snjóplógur hefði keyrt
yfir plássið. Ég kvaddi þorpiö i
huganum
Undir forustu skólastjórans
héldu björgunarmennirnir yfir i
eystri hluta þorpsins. Ástandið
Fullorðin kona heldur á barnabarni sinu I fanginu. Þeim var bjargað úr gröfinni hvitu eftir að hafa verið
innilokuð i tiu klukkustundir.
DAUÐINN
linan og þögnin lagðist yfir
Blons. Mánudaginn 11. janúar
1954 var þorpið algjörlega ein-
angrað og klukkan 9:36 féll
snjóflóðið.
í miðju þorpinu var skýli yfir
drifið fyrir dráttarbrautina sem
liggur yfir Blons. Dráttarbraut-
in var ekki i notkun. Fyrir utan
skýlið var Eugene Dobler skóla-
stjóri aö bera á skiöi sin þegar
hann heyrði ókennilegan hvin og
leit inn fyrir. Hann sá stálvirinn
renna út af spilinu fyrst hægt,
siðan með vaxandi hraöa.
Bremsurnar höfðu ekkert að
segja. Núningurinn var svo
mikill að spilið logaöi. Virinn
hvarf á einni sekúndu. Dobler
fannst eins og einhver ógnar-
kraftur uppi I fjallinu hefði
hrifsað til sin virinn.
Þá féll skriöan á bæinn.
Areksturinn var eins og
sprenging og jarðskjálfti i einu
lagi og hávaðinn sem fylgdi var
eins og heimurinn væri að far-
ast. Skriðan skall á þorpinu með
500 kilómetra hraða á klukku-
stund, einn risastór snjóbolti.
Þeir sem lifðu af hafa hver sina
sögu aö segja af þessu augna-
bliki.
Kastaðist 300 metra
Kona sem stóö i eldhúsinu sá
loftið allt i einu hrynja ofan á
sig.
var verra en þeir höfðu búist
við. Engin leið var að sjá hvar
húsin höfðu staðiö. Þeir byrjuðu
aö moka snjónum eins og óðir
væru og fljótlega komu þeir
niður á fólk. Flest var það á lifi.
Menn voru bornir i teppum yfir i
kirkjuna. Þegar hún var orðin
full voru þeir fluttir i óskemmd
hús i nágrenninu.
Um kvöldið var ógerningur aö
giska á hve margir höfðu farist
en presturinn hélt samt
minningarathöfn við kertaljós.
Þeir sem komist höfðu af þökk-
uðu skapara sinum fyrir björg-
unina en þaö var fullsnemmt,
þaö versta var enn ókomið.
Annað flóð
1 matvöruversluninni lá 19
ára stúlka, Siegfried Jenny, fót-
brotin ásamt með fleirum sem
hafði veriö bjargað. Þau voru aö
biðjast fyrir þegar þakið hrundi
ofan á þau. Það var annað snjó-
flóð. „Allt varð dimmt og
hljótt”. sagði Jenny. „Ég vissi
að ég var föst. Ég fann aftur til i
fætinum, höfðinu og bakinu. Ég
lá ofan á einhverjum kössum og
gat ekki hreyft mig. Ég kallaði á
hjálp. Ég heyrði fleiri kalla en
þeir virtust vera langt I burtu.
Svona tiu minútum seinna
heyrði ég i mönnunum sem
grófu mig upp. Ég held við höf-
um verið tólf i búðinni þegar
skriðan féll en það voru ekki
margir sem komust af”. Aöeins
þrem var bjargað.
Björgunarmennirnir voru
þrjá tima að grafa upp konu
sem sifellt kallaði á hjálp. Þeg-
ar þeir fóru aö nálgast hana bað
hún guð að blessa þá. „Ég hélt
þið ætluðuð aldrei að koma”,
sagöi hún. „Hafiö þið fundiö
barnið mitt?”. Þegar þeir grófu
niður á hana var hún látin,
barnið fannst aldrei.
Fleiri hús lentu undir
skriðunni og nú lágu fórnarlömb
fyrstu skriðunnar undir tonnum
af snjó. Þorpið var algjörlega
einangraö. Enga læknishjálp
var að fá. Engar umbúðir voru
til handa þeim slösuðu, engin
deyfilyf og enginn möguleiki á
skurðaðgerð til að bjarga brotn-
um limum. Fyrstu læknarnir
komu ekki fyrr en á fimmtu-
dagskvöldið, fjórum dögum
eftir fyrsta snjóflóöið. Tveir
ungir skiðamenn höfðu farið
niður hlíbina til Thuringen að
sækja hjálp.
„Það gerðust mörg krafta-
verk þessa daga” sagöi gamall
þorpsbúi. „Sumir sluppu á ótrú-
legan hátt og það gaf fólki von.
Enginn gaf upp vonina. Menn
reiknuðu alltaf með að ættingjar
og vinir væru á lifi þangað til
svart og limlest likið var grafið
upp úr fönninni”.
Sá hluti Blons, sem að mestu slapp við snjóflóðið. Þyrla er lent til að sækja þá, sem slösuðust mest.
HVITI
Skriðan skiidi eftir sig gifurlega eyðileggingu. Af 367 þorpsbúum
fórust 45 i flóðunum.
Hundurinn bjargaði þeim
Arsgömlum dreng var
bjargað eftir fjögurra daga vist
i kaldri vöggu sinni. Björgunar-
mennirnir fundu tvær stúlkur 15
og 17 ára eftir tilvisun hundsins
þeirra. Þær höfðu hirst i snjón-
um i 55 klukkustundir. Þegar
þær vöknuðu tjl meðvitundar
föömuðu þær hundinn að sér.
Hann hafði bjargað lifi þeirra.
Kona sem lenti undir borði var
heppnust.hún hafði nóg rúm til
að anda. Hún var á lifi eftir þrjá
daga i kaldri gröf sinni. Matvæl-
um og lyfjum var kastað niður
úr þyrlum. Heimilisfólkið á ein-
um bæjanna skrifaði „bjúgu” i
snjóinn. Þyrluflugmaðurinn
kastaði niður 2ja metra lengju
af bjúgum.
„1 seinni heimstyrjöldinni
kom ég oft til bæja sem höfðu
orðið fyrir loftárás”, sagði einn
læknanna. „Þetta var öðruvisi,
sömu skemmdirnar, sömu slys-
in, þjáningarnar og ringulreiöin
að visu,en allt var huliö þessum
mjúka snjó. Allt svona friðsælt
og þögult en undir yfirborðinu
var sami hryllingurinn”.
Dauðsföllin voru tilkynnt tveim
vikum eftir skriðuföllin. Snjór-
inn hafði oröiö 45 að bana 90
höfðu slasast og 8 var saknað.
Búa á sama stað
Nú búa flestir þeirra sem
sluppu lifandi i öruggari hluta
þorpsins. En sumir þeirra eldri
byggöu aftur þar sem gömlu
húsin þeirra stóöu. Einmitt þar
sem liklegast er að flóð falli á
nýjan leik. „Hvað annað gátum
við gert?” sögöu þeir. „Við er-
um of gömul til að flytja úr
þorpinu eða i hinn hluta þess.
Feður okkar og afar bjuggu i
þessum húsum,ekki voru þeir
neitt hræddir við snjóinn. Viö
höfum lært að lifa viö hann.
Hann fer eftir guðs vilja”.
Síðan þetta varð hefur Blons
verið hlift við snjóflóðum. En
þegar snjóar minnast sumir i
Blons janúarmánaðar 1954. Þeir
vita hversu mikil orka býr i
snjódyngjunum efst i hliðum
Calv og Montcalv. Það er orka
sem getur undið ofan af dráttar-
brautarspilinu eins og það væri'
tvinnakefli/kastaö húsum til og
molað þorpið eins og þegar barn
stigur á eldspýtnastokk. Þús-
undir ferðamanna koma til
Austurrikis á hverjum vetri til
vetrariþrótta og heillast af hvit-
um sakleysislegum hliðunum.
En fólkið i Blons veit mætavel
aö þó snjórinn falli hvitur og
sakleysislegur er hann engu að
siður lifshættulegur.