Morgunblaðið - 03.06.2001, Blaðsíða 11

viss býli í Fljótshlíð sem áttu land þar
innfrá. Þar eru til bæði Múlatungur og
Teigstungur. Það bendir til þess að
þessi býli hafi átt þar land. Þeir voru
þarna með fé á útigangi. Svo komust
þeir upp á að fara á haustin og taka
hrútana. Fara svo með þá aftur um
áramót og fá þannig meiri afurðir af
fénu. Ærnar fengu því ekki fyrr en á
eðlilegum tíma. Menn fóru þetta ríð-
andi, hér yfir fljótið. En hvernig þeir
komu hrútunum veit ég ekki. Kannski
haft þá í bandi og dregið þá yfir. Þetta
gerðu þeir fram undir lok 19. aldar að
mér er sagt.“
Rændi konunni
Gamall bær stendur enn í brekk-
unni vestan við hús Runólfs. Á bænum
er torfþak og afgirtur trjágarður ofan
við bæinn. Þarna hefur verið rekið far-
fuglaheimili á sumrin um árabil.
Breskur maður er þar með aðstöðu og
skipuleggur gönguferðir, aðallega um
Syðri-Fjallabaksleið og Hornstrandir.
„Það er enskt fólk þarna öll sumur,
það var byrjað að koma áður en ég
kom hingað. Það er sérstakast við þau
samskipti að ég rændi frá honum kon-
unni,“ segir Runólfur.
– Þú segir það án þess að blikna?
„Þetta eru bara staðreyndir,“ segir
Runólfur. „Það þýðir ekki að spá í
annað en að segja satt.“
– Var Bretinn sáttur við það?
„Það hef ég ekki hugmynd um,“
svarar Runólfur kíminn. „Þau voru
búin að vera þarna allavega einhver
ár, kannski tíu, en voru barnlaus. Ég
hef eignast með henni tvö börn sem
eru komin yfir tvítugt núna og farin að
heiman.“
Kona Runólfs heitir Margrét og er
frá London. Hún starfar hjá Slátur-
félagi Suðurlands á Hvolsvelli og ekur
daglega til vinnu innan úr Fljótsdal.
Runólfur segir að þessi viðskipti hans
og Bretans hafi engu breytt um leig-
una á farfuglaheimilinu.
„Það hafa verið þarna í nokkuð
mörg ár hjón sem hafa séð um þetta
fyrir hann. Konan er bústýra og hugs-
ar um að gefa fólkinu að borða áður en
það leggur af stað í hópferðirnar og
eins þegar það kemur. Maðurinn er
aftur fylgdarmaður með hópunum.“
Runólfur segir að hóparnir miðist við
16 manns og þeir gangi á einni viku úr
Fljótsdal austur Syðri-Fjallabaksleið
í Skaftártungu. Svo er komið með
annan hóp til baka, þannig að fylgd-
armaðurinn er hálfan mánuð í ferð-
inni.
Einu sinni fór Runólfur með fólki
þessa leið austur og var þá farið á
hestum. „Við vorum tvo daga og ég
held að við höfum gist í Hvanngili.
Fórum á miðjum degi héðan og kom-
umst inn í Hvanngil. Fórum svo seinni
daginn austur að Snæbýli.“ Runólfur
segir að göngufólkið gisti mest í skál-
um á leiðinni. „Íslendingar taka lítið
eða ekkert þátt í þessu. Þeir vilja bara
hafa þægindin og bílinn.“ Runólfur
segir að ferðaþjónustan sé smábúsílag
fyrir búið. Honum sýnist að hún hafi
ekkert breyst frá því hann kom í
Fljótsdal.
Appelsínutré í uppvexti
Við gengum í gamla bæinn þar sem
farfuglaheimilið er. Leiðin liggur yfir
litla trébrú sem lögð er yfir lækjargil.
Hestar hafa komist inn í húsgarðinn
eins og sjá má af nokkrum taðhrauk-
um. Runólfur býður okkur inn í borð-
stofuna og við skrifum í gestabókina.
Á meðan nær hann í vatn og vökvar
plöntur í suðurglugganum, þar sprett-
ur upp af appelsínukjörnum sem hann
stakk í mold. Útsýnið er stórkostlegt
yfir Markarfljótsaurana og upp á
Eyjafjallajökulinn sem baðar sig í vor-
sólinni. Engin furða að fólk verði agn-
dofa á þessum stað.
Runólfur segir að þarna sé skjólsælt
í norðan- og sunnanáttum. Austanátt-
in gat verið stíf. Þá sló niður í skarðið á
milli Þórólfsfells og Tindfjalla. Íbúðar-
húsið nýja lenti í strengnum. Runólfur
segir að undanfarin tvö til þrjú ár hafi
verið samfelld blíða, annað en óveðrin
sem gerði fyrst eftir að hann flutti.
Lækir heita ár
Runólfur segir að það sé ekki snjó-
þyngra í Fljótsdal en annars staðar.
Hann lendir sjaldan í erfiðleikum við
að komast í fjárhúsin út af óveðri. „Það
er lækur hér austan við húsið. Hann
getur orðið ófær. Þetta blæs upp af
frosti, hleður undir sig og krapar og
frýs. Það kom aldrei neitt svoleiðis
fyrir í vetur.“
– Heitir hann eitthvað, þessi lækur?
„Marðará. Vatnsföll af þessari
stærð voru kölluð lækir í minni heima-
byggð í gamla daga. En hér eru það ár,
eins og Marðará og Þórólfsá.“
Runólfur segir að það sé lítið eitt af
fiski í þessum lækjum, en hann ekki
nema einu sinni veitt í matinn.
Sauðburður
Í haust komust lambhrútar í ærnar
og lembdu nokkrar fyrr en til var ætl-
ast. Þær voru bornar þegar við vorum
í heimsókn. Runólfur sýndi okkur eina
ána sem bar lambi um morguninn. Við
röltum út í fjárhús og hundurinn Kol-
ur fylgdi með. Er eitthvað gagn af
honum við féð?
„Þetta er bjáni,“ sagði Runólfur.
„Það er tilviljun að það sé gagn af hon-
um ef maður sendir hann eitthvað.“
Flestar ærnar hans Runólfs eru tví-
lembdar. Þó ekki sú sem bar um morg-
uninn. „Hún var svo ókurteis að koma
bara með eitt,“ sagði bóndinn. „Þetta
er undan einum lambhrútnum.“
Ærin var búin að kara lambið og
kumraði við það í stíunni. Runólfur
tók litlu gimbrina í fangið og sótti
markatöng í traktorinn. Hann settist
undir fjárhúsvegg og markaði fimum
höndum. Tvö stig aftan vinstra. Ærin
fylgdist með áhyggjufull, en Kolur
fullur forvitni. Svo las Runólfur
brennimarkið af horninu á ánni og
sagði að hún væri nokkuð við aldur,
minnsta kosti sex vetra. Hann þreifaði
á júgrinu og sagði allt í stakasta lagi.
„Þetta verður eðlilegur og fínn dilkur í
haust,“ sagði hann og sleppti lambinu
sem hljóp til móður sinnar.
Það er ekki allt sem sýnist. Nokkru
eftir að blaðamenn kvöddu Fljótsdal
bar ærin öðru lambi, gimbur engu
minni en þeirri sem á undan var kom-
in. Runólfi kom þetta á óvart, því þeg-
ar við vorum hjá ánni sýndi hún þess
engin merki að eiga eftir að bera.
Hann sagði að þetta hefði aldrei fyrr
gerst í hans búskap, að tvílembingur
kæmi í heiminn og búið að marka hinn
sem á undan kom.
Hvað framtíðin ber í skauti sér í
Fljótsdal er óvíst líkt og annars stað-
ar. Runólfur segist ekki vita hvort
börnin hafa áhuga á að taka við búinu,
telur þó líkur á því minni en meiri.
Hann unir þó glaður við sitt, vinnur
við það sem honum er kærast, fjárbú-
skap, og býr í umhverfi þar sem feg-
urðin er ólýsanleg.
Morgunblaðið/RAX
fyrir augum alla daga
gudni@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. JÚNÍ 2001 11