Morgunblaðið - 25.07.2001, Qupperneq 46

FÓLK Í FRÉTTUM
46 MIÐVIKUDAGUR 25. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Á FJÓRÐA og síðasta degi Hróars-
kelduhátíðarinnar, nánar tiltekið á
sunnudeginum klukkan þrjú í bláa
tjaldinu, myndaðist í um klukkustund
lítið íslenskt samfélag. Þar var örugg-
lega að finna flesta þá Íslendinga sem
mættu á hátíðina í ár, þar sem Org-
elkvartettinn Apparat var nú eina
hljómsveitin sem hélt uppi fána þjóð-
ar okkar þetta árið. Það ber þó ekki
að skilja það þannig að meirihluti
þeirra sem mættir voru á tónleikana
hafi verið Íslendingar. Fjölmargir
tónlistaráhugamenn, af öllum mögu-
legum þjóðernum, voru nefnilega þar
á meðal, komnir til að fylgjast með
nýjasta undrinu frá Íslandi. Reyndar
held ég nú að Íslendingarnir hafi ver-
ið alveg jafnforvitnir.
Dönsum „Appa“-dansinn
Tónleikarnir heppnuðust ótrúlega
vel. Tónlistin kom flestum í opna
skjöldu og sviðsframkoma þeirra
félaga var stórskemmtileg. Eftir að
Apparatið hafði lokið spilamennsku
sinni voru áhorfendur ekkert alveg
tilbúnir að sætta sig við að svo væri.
Eftir hávært uppklapp mættu þeir
félagar á sviðið og tóku nokkur æfð
dansspor fyrir áhorfendur. Fljótlega
voru allir í tjaldinu búnir að læra
dansinn og hreyfðu sig sem ein mask-
ína, eitt apparat, undir stjórn þeirra
Orgel-manna. Þessar undarlegu sam-
æfðu hreyfingar kjósa þeir að kalla
Appa-dansinn. Á meðan sporin eru
tekin er svo kyrjað undir; „Alpha,
partí, partí, alpha, radíó, alpha,
tangó.“ Eins konar kóði fyrir hljóm-
sveitarnafnið, býst ég við.
„Við erum með formlega og óform-
lega kveðju, formlegan og óformleg-
an dans og margt margt fleira,“ segir
Sighvatur orgelleikari sem gengur
undir nafninu Músíkvatur, í ölæði
adrenalíns baksviðs að tónleikum
loknum.
– Það var gaman að sjá hvað var
auðvelt fyrir ykkur að fá fólk til þess
að dansa dansinn.
„Já, þegar fólk er búið að vera í
svona tónleikahátíðarpakka í fimm
daga skilur það alveg fullkomlega
hvað við erum að gera,“ segir Úlfur
Eldjárn orgelleikari og hópurinn
skellir upp úr. Það var því greinilegt
strax hér í upphafi að viðtalið myndi
ekki vera á alvarlegu nótunum.
„Ég hugsa að fyrir mörgum hafi
appa-dansinn verið hápunktur hátíð-
arinnar,“ bætir Hörður Bragason
orgelleikari við (hmmm...) og ekki
linnir hlátrasköllunum við það.
– Er þetta ykkar leið til þess að
stjórna áhorfendum.
„Já, já, þetta er „crowd-control“,“
svarar Jóhann Jóhannsson, ehh...
orgelleikari.
Ævintýri í Amsterdam
Orgelkvartettinn Apparat kom
beint á Hróarskeldu frá Amsterdam
þar sem sveitin lék á séríslensku
kvöldi á einum virtasta tónleikastað
borgarinnar, Paradiso.
– Hvernig gekk í Amsterdam?
„Það var bara frábært. Þetta var
Tilraunaeldhússkvöld og við skemmt-
um okkur mjög vel,“ svarar Jóhann.
„Það voru styttri tónleikar af okkar
hálfu en hér. Þarna voru líka Big
band Brútal, múm, Stilluppsteypa,
bassasinfónía undir stjórn Skúla
Sverrissonar og síðan lék Skúli með
Hilmari Jenssyni. Þar notuðum við
„Appa“-dansinn í fyrsta skipti,“ segir
Hörður.
– Var hann sérstaklega æfður fyrir
þá tónleika?
„Hann var aldrei beint æfður, held-
ur bara tekinn. Við vorum klappaðir
upp í Paradísó og við þurftum að gera
eitthvað þannig að í staðinn fyrir að
taka annað lag dönsuðum við bara
Appa-dansinn. Það var bara frá-
bært,“ segir Sighvatur.
– Þið voruð sáttir við tónleikana í
dag, er það ekki?
„Jú, þetta gekk alveg vonum fram-
ar,“ segir Úlfur.
„Ég meina, það komust ekki fleiri
fyrir í þessu tjaldi,“ ýkir Hörður ef til
vill örlítið.
„Já, ég var mjög sáttur við mæt-
inguna,“ bætir Sighvatur við hæðn-
islega.
„Já, ímyndið ykkur að allt þetta
fólk hafi komið hingað á Hróarskeldu
bara til þess að sjá Apparat,“ bætir
Hörður við til þess að framlengja
brandarann.
„Já, allir þessir áttatíu þúsund
manns,“ bætir Úlfur svo við.
– Hvernig kom til að þið lékuð á há-
tíðinni?
„Aðstandendur Hróarskeldu
heyrðu í okkur á Icelandic Airwaves-
tónlistarhátíðinni. Eða var það Loft-
ways?“ spyr Hörður og fær góðar
undirtektir félaga sinna.
„Já, útsendari frá Hróarskelduhá-
tíðinni var þar og bauð okkur að
koma,“ útskýrir Jóhann frekar.
Engin vísindi án svita
Af útliti liðsmanna einu að dæma
mætti hæglega draga þá ályktun að
hér væru á ferð eðlisfræðinemar úr
Háskólanum. Það er ef til vill þess
vegna sem tónlistin kemur manni í
opna skjöldu. Hún er mjög fáguð,
grípandi, laus og skemmtileg. Sem
sagt ekki það vísindapopp sem ég
hafði haldið í upphafi.
„Það eru engin vísindi án svita,“ út-
skýrir Jóhann eftir að ég opinbera
þessa þanka mína.
„Ég hélt alltaf að það væri svolítið
pönk í okkur,“ segir Hörður hissa.
– Nei, mér fannst nú meira um fönk
en pönk!
„Er það? Við verðum eitthvað að
laga til þá. Við höfum alltaf litið á okk-
ur sem pönkband,“ segir Hörður.
„Ég held að við séum eini Orgelkv-
artettinn í heiminum. Ef einhverjum
dettur þetta í hug héðan af er bara
verið að herma eftir okkur,“ tilkynnir
Sighvatur stoltur.
– En bíddu við – kvartett? Með
Adda trommara eruð þið fimm.
„Þetta er svo opinn kvartett. Þú
tókst eftir því að Daninn sem kynnti
okkur á svið sagði að við værum þrír,“
segir Hörður.
„Við erum orgel-kvartett af því að
við spilum fjórir á orgel. Addi er bara
trommari,“ hrópar Sighvatur.
„Já, það er deginum ljósara að ég
spila ekki á orgel,“ segir Addi tromm-
ari sem fram að þessu hafði fylgst
þögull með.
„Þó að það spili tuttugu manns með
okkur erum við alltaf orgel-kvartett.
Það hefur engin áhrif,“ segir Sighvat-
ur.
– Þessi „kvartett“ var stofnaður
fyrir Tilrauneldhúskvöld, er það
ekki?
„Jú, en í dag er þetta áhugamanna-
félag,“ svara Úlfur.
„Þetta er ekki hljómsveit, þetta er
vél,“ segir Sighvatur vísindamanns-
lega.
„Við stofnuðum siðareglur fyrir
félagið. Fyrsta reglan var að hlúa að
tækjum í eigu félagsmanna. Svo eru
ákveðnar sektir í gangi ef menn eru
með leiðindi. Þá þarf sá með leiðindin
að kaupa hljóðbrellutæki fyrir hinn,“
upplýsir Úlfur.
„Já, já. Menn hafa orðið uppvísir af
leiðindum. Menn hafa nú samt ekkert
staðið við það enn þá að borga,“ bætir
Hörður við.
„Hörður var t.d. með leiðindi við
Sighvat og svo svaraði Sighvatur í
sömu mynt. Þannig að þeir voru kvitt-
ir,“ bætir Úlfur við.
„Jú, ég var með voðaleg leiðindi
fyrst. Og svo slógumst við líka að-
eins,“ segir Hörður á afar ótrúverð-
ugan hátt.
„Já, já. Við slógumst fyrir utan
staðinn í Amsterdam. Þetta er ekkert
mál. Ef það verða leiðindi þá bara
bregðum við okkur afsíðis og berjum
hver annan, þá er það bara búið,“ seg-
ir Sighvatur og hópurinn hlær.
Hér verður mér nokkuð ljóst að
piltarnir eru ekki í andlegu ástandi
eftir velgengni tónleikanna til þess að
svara spurningum mínum á upplýs-
andi hátt. Og ef til vill er ég aðeins of
stoltur til þess að spyrja almennilega.
Ég slekk því á tækinu, losa mig þann-
ig undan almenningsauganu og leyfi
mér að taka þátt í gleðinni.
Plata með hausti og Tal-
tónleikar með Rúnki
Orgelkvartettinn Apparat hyggst
gefa út sína fyrstu breiðskífu með
haustmánuðunum og ætti enginn
áhugamaður um íslenska tónlist að
vera svikinn af því að kynna sér hana.
Þess má að lokum geta að þeir sem
aumir eru yfir að hafa ekki séð Appa-
rat leikar listir sínar á Hróarskeldu
geta öðlast bætur sára sinna í dag því
kvartettinn ætlar að leika á Taltón-
leikum Hins hússins og Rásar 2 á
Ingólfstorgi ásamt gleðisveitinni
Rúnk. Tónleikarnir hefjast klukkan
17.00.
Það eru engin vísindi án svita
biggi@mbl.is
Ljósmynd/Lena Viderö
Úlfur og Jóhann í góðri sveiflu á sviðinu.
Ljósmynd/Lena Viderö
Apparatið eftir spilamennskuna á Hróarskeldu, (f.v.) Jóhann, Sighvat-
ur, Addi, Hörður og Úlfur.
Á Hróarskelduhátíðinni í ár lék aðeins ein
íslensk sveit, Orgelkvartettinn Apparat.
Birgir Örn Steinarsson hitti liðsmenn er
þeir stigu niður af sviðinu að loknum vel
heppnuðum tónleikum.
Orgelkvartettinn Apparat lék við góðar undirtektir á Hróarskeldu
ALVANALEGT er að rithöf-
undar séu umdeildir og því mætti
jafnvel halda fram að ef rithöf-
undur sé ekki umdeildur sé ekki
mikið í hann spunnið á annað borð.
Fáir hafa gengið eins langt í því að
storka samlöndum sínum og þýski
rithöfundurinn Günter Grass sem
hefur látið vöndinn ganga á Þjóð-
verjum, austan múrs og vestan,
allt frá því hann sló í gegn með
Blikktrommunni fyrir mörgum ár-
um. Síðan eru bækur Grass orðnar
á fjórða tug en helsti sagnabálkur
hans er Danzig-þríleikurinn sem
tvær bækur af hafa nú verið gefn-
ar út á íslensku.
Öldin mín heitir bókin sem hér
er gerð að umtalsefni og er safn
hundrað kafla sem segja hundrað
ára sögu. Af einhverjum ástæðum
kýs Grass að hefja söguna á síð-
asta ári nítjándu aldar, árið 1900,
og sleppa síðasta ári 20. aldarinn-
ar, árinu 2000. Hvað sem því líður
eru kaflarnir í bókinni 100 og
ótengdir nema að því leyti að þeir
segja sögu Þýskalands í 100 ár
með röddum ýmissa sögumanna
frá þýskum hermanni sem segir
frá boxarauppreisninni í Kína það
ár, fram til þess að Grass vekur
móður sína upp frá dauðum en hún
lést 57 ára gömul 1954. Sá kafli er
eins konar samantekt yfir líf al-
þýðufólks í hundrað ára sögu
Þýskalands en í árunum inn á milli
hafa sögumenn verið úr öllum átt-
um og stéttum. Ekki er það þó
bara svo að menn segi frá sam-
tímis, því á árum fyrri heimsstyrj-
aldarinnar skáldar Grass upp fund
rithöfundanna Erich Maria Rem-
arque og Ernst Jünger sem voru
talsmenn ólíkra viðhorfa í skáld-
skap sínum, Jünger gamla tímans
með blóð og æru en Remarque
nýrri viðhorfa. Til álíka bragða
hefur Grass reyndar gripið áður,
sjá bókina bráðfyndnu Fundinn í
Telgte.
Þótt raddirnar sem segja sög-
urnar hundrað séu ólíkar hljóma
þær býsna vel saman eftir því sem
líður á bókina og þó að Grass sé að
segja sögu Þýskalands er hann
líka að segja sögu Norður-Evrópu.
Það eykur að vísu ánægjuna af að
lesa bókina ef menn eru vel að sér
í þýskri sögu en einnig getur kom-
ið sér vel að þekkja vel til Grass,
sögu hans og bókmenntalegra sér-
kenna því á köflum er sem hann sé
frekar að skrifa fyrir sjálfan sig en
lesendur.
Þess má geta að Grass fékk
Nóbelsverðlaunin í bókmenntum
sama árið og Öld Grass kom út.
Forvitnilegar bækur
100 ár af
Günter
Grass
Mein Jahrhundert / My Century
eftir Günter Grass. Michael Henry
Heim þýddi á ensku. Faber og faber
gefur út 1999. 280 síður innbundin.
Kilja fæst meðal annars í Máli og
menningu og kostar þar um
2.000 kr.
Árni Matthíasson