Morgunblaðið - 25.08.2001, Síða 29

í málefnum langveikra barna og þar
stóð: „Verður lögð áhersla á að þjón-
usta heilbrigðiskerfisins miðist við
sérstakar þarfir langveikra barna og
fjölskyldna þeirra, réttur foreldra á
vinnumarkaði verði aukinn og
tryggt að félagsþjónusta sveitar-
félaga við langveik börn og fjöl-
skyldur þeirra verði sú sama og við
fötluð börn.“
Þetta fannst okkur harla gott.
Til þess að þetta næði fram að
ganga þurfti að breyta lögum eða
reglugerðum og var það gert í sum-
um tilfellum en skrefið var ekki stig-
ið til fulls.
Bið okkar eftir sjálfsögðum hlut-
um að okkar dómi er sem sagt ekki á
enda en það hlýtur að koma að því að
réttindi langveikra barna verði
mannsæmandi.
Það er að mínu viti óhugsandi að
nokkur geti verið á móti því að lang-
veik börn njóti lífsins, sem er því
miður í sumum tilfellum harla stutt,
eins og aðrir þegnar þjóðfélagsins.
Höfundur er formaður SKB.
Börn
Það hlýtur að koma
að því, segir Benedikt
Axelsson, að réttindi
langveikra barna verði
mannsæmandi.
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. ÁGÚST 2001 29
Glæsileg
eldriborgaraferð til
Costa del Sol
27. september
með Sigurði Guðmundssyni
frá kr. 63.840
Heimsferðir bjóða nú síð-
ustu sætin í einstaka haustferð til Costa del Sol
þann 27. september í 3 vikur en haustferðin með
Sigurði Guðmundssyni hefur verið uppseld öll und-
anfarin ár og frábært verður á Costa del Sol á þess-
um árstíma. Við höfum nú tryggt okkur viðbótar-
gistingu á Aguamarina, okkar vinsælasta gististað,
að sjálfsögðu njóta farþegar
okkar rómaðrar þjónustu
fararstjóra Heimsferða allan
tímann. Sigurður Guð-
mundsson verður með fjölbreytta skemmti- og
íþróttadagskrá, leikfimi og kvöldvökur til að
tryggja það að þú fáir sem mest út úr fríinu.
Síðustu sætin
3 vikur
Verð frá 63.840
Hjón með 2 börn, 27. september,
3 vikur, Aguamarina, m. sköttum.
Verð kr. 78.880
27. sept., Aguamarina, 2 í stúdíó.
Skattar kr. 2.530 ekki innifaldir. Skógarhlíð 18, sími 595 1000.
www.heimsferdir.is
· Leikfimi
· Kvöldvökur
· Kynnisferðir
· Gönguferðir
· Spilakvöld
· Út að borða
Spennandi dagskrá
MAGNÚS Þór Haf-
steinsson fréttamaður
hefur sérstöðu meðal
starfsfélaga sinna.
Hann er blaðamaður
norska blaðsins Fisk-
aren og jafnframt
fréttamaður á ríkissjón-
varpinu og ríkisútvarp-
inu. Margsinnis vitnar
hann í eigin fréttir á víxl
í þessum fjölmiðlum.
Svo virðist sem að við-
teknar reglur blaða- og
fréttamanna nái ekki
yfir hann því hann hef-
ur því miður átt það til
að halla réttu máli í
fréttaflutningi sínum.
Óháð, upplýst, gagnrýnin og
sanngjörn umræða
Ég tek heilshugar undir það sjón-
armið sem Magnús heldur fram í
Morgunblaðinu 21. ágúst sl. þar sem
hann segir: „Fólk á skýlausan rétt á
óháðri, upplýstri, gagnrýnni og sann-
gjarnri umræðu um sjávarútvegs-
mál.“ Verst er að þótt Magnús virðist
þarna hafa á hreinu þau grundvall-
arsjónarmið sem heiðarlegir fjöl-
miðlamenn halda í heiðri tekur hann
ekki mið af þeim sjálfur. Í allt of
mörgum fréttum þar sem íslenskur
sjávarútvegur er umfjöllunarefni
hans, þjónar hann eigin lund.
Magnús kvartar yfir því að LÍÚ
saki sig um „linnulausan áróður“ og
færi ekki rök fyrir því. Það hefur
reyndar verið gert, en sjálfsagt er að
gera það aftur.
Síðastliðið sumar flutti Magnús
fjölmargar fréttir af meintu brott-
kasti sjómanna á Íslandsmiðum. Síst
mun LÍÚ mæla brottkasti bót enda
stríðir það gegn lögum og þeirri sjálf-
sögðu viðleitni að umgangast fiski-
miðin af ábyrgð. Magnús hrósar sér
af því að hafa átt frumkvæði í um-
ræðu um brottkast á fiski. Það er ekki
rétt. LÍÚ hefur bæði fyrr og síðar
barist gegn slíkri háttsemi og nægir
þar að nefna ósk samtakanna, um að
hart yrði tekið á brottkasti,sem komið
var á framfæri við fiskistofustjóra og
sjávarútvegsráðherra sl. vor. Um líkt
leyti fjallaði framkvæmdastjóri LÍÚ
um brottkastið í ræðu á sjómanna-
daginn þar sem hann skoraði á sjó-
menn að taka höndum saman við út-
vegsmenn og stjórnvöld og skera upp
herör gegn þeim sem ekki hlíta sett-
um reglum. Það er því ekki hægt að
gagnrýna LÍÚ fyrir að hafa ekki tek-
ið á því máli. Það sem hins vegar var
gagnrýni vert við fréttaflutning
Magnúsar var samhengið sem hann
setti þær fréttir í. Hann valdi sér af-
brotamenn að viðmælendum, lét þá
vitna um að þeir hefðu kastað fiski og
réttlættu þeir eigin misgjörðir með
því að þeim væri nauðugur sá kostur
vegna kvótakerfisins. Það er sú fram-
setning Magnúsar sem er gagnrýni
verð, að kenna fiskveiðistjórnunar-
kerfinu um brottkastið og leita ein-
göngu eftir sjónarmiðum þessara að-
ila.
Líkja mætti þessum fréttaflutningi
við það að skattsvikarar kenndu
óréttlátu skattakerfi um brot sín, að
þeir hefðu neyðst til að svíkja undan
skatti vegna kerfisins! Ekki hafa þó
sést slíkar „fréttir“, enda það ekki
fréttaefni.
Nokkur dæmi
Nýlega birtist viðtal við Magnús í
Sjómannablaðinu Víkingi. Í viðtalinu
stærir hann sig af fréttum sínum og
áhrifum. Þar koma berlega fram
skoðanir hans á ýmsum þeim málefn-
um sem orðið hafa honum tilefni til
fréttaflutnings í fjölmiðlum. Ég minni
á að í huga almennings njóta frétta-
stofur ríkisfjölmiðlanna mests trausts
allra fréttamiðla í landinu og því er
ábyrgð þeirra og starfsmanna þeirra
mikil. Ég bið lesendur að gera sér
grein fyrir því að í eft-
irfarandi tilvitnunum
tjáir sig „fréttamaður“
um málefni sem frétta-
stofur sjónvarps og út-
varps fela honum að
fjalla um í fréttatímum.
1. „Ég tel að kvótakerf-
ið hafi einfaldlega
ekki skilað því sem
það á að gera. Það er
borðleggjandi stað-
reynd sem ég þori að
standa við gagnvart
hverjum sem er.“
2. „Ég held að áhrif
brottkasts og rangrar
nýtingar, til dæmis á
fullvinnsluskipum á
hafi úti, og síðan kvótasvindl þar
sem menn landa afla fram hjá vigt
hafi skapað mikla viðbótarskekkju í
mælingum fiskifræðinganna.“
3. „Færeyska fiskveiðistjórnunar-
kerfið er miklu heilbrigðara, skyn-
samlegra og ábyrgara á allan hátt
heldur en okkar.“
4. „Meginmeinsemdin í þessu öllu er
að kvótakerfið hefur ekki staðist
væntingar.“
5. „Við höfum verið að sjá sameining-
ar sjávarútvegsfyrirtækja í nafni
hagræðingar. Ég kalla þetta ekki
hagræðingu. Þetta eru bara menn
sem eru á brjáluðum flótta undan
skuldum og taprekstri.“
6. „Takmarkaður fjöldi veiðileyfa,
svæðalokanir og takmörkun á
fjölda sóknardaga eru á margan
hátt miklu skynsamlegri leið.“
(Lýsing á færeyska stjórnkerfinu).
Varðandi yfirlýsingu Magnúsar um
fullvinnsluskipin er rétt að benda á að
vegna augljósrar andstöðu hans við
þau fékk hann viðmælendur úr hópi
fyrrverandi togarasjómanna sem full-
yrtu að mat á afla fullvinnsluskipa
væri rangt og þau veiddu meira en
þeim væri heimilt vegna rangs um-
reiknings á unnum afla í afla upp úr
sjó. Þetta mál hefur verið rannsakað
margoft og m.a. af Rannsóknarstofn-
un fiskiðnaðarins og alltaf hefur verið
staðfest að umreikningsstuðlarnir
gæfu eins rétta niðurstöðu mögulegt
væri.
Þeir sem fylgjast með sjávarút-
vegsmálum komast vart hjá því að
taka eftir fréttum Magnúsar. Þeir
komast vart heldur hjá því að sjá
samhengi á milli tilvitnaðra fullyrð-
inga Magnúsar hér að ofan og margra
þeirra frétta sem hann hefur flutt í
ríkisfjölmiðlunum. Það er afar merki-
legt að stjórnendur Ríkisútvarpsins
skuli ekki hafa komið auga á augljóst
vanhæfi Magnúsar til þess að flytja
fólki fréttir sem eru óháðar, upplýs-
andi, gagnrýnar og sanngjarnar um-
ræðu um sjávarútvegsmál, eins og
hann sjálfur segir að almenningur
eigi kröfu til.
Fréttareglur RÚV
RÚV sjónvarp hefur sett sér
fréttareglur. Ætla má að þær reglur
gildi ekki aðeins á sjónvarpinu heldur
og á útvarpinu og eigi þar af leiðandi
við um fréttir beggja stöðvanna. Við
skoðun á fréttareglunum og með hlið-
sjón af fréttaflutningi Magnúsar
verður ekki annað séð en að hann hafi
þverbrotið ýmsar þeirra.
Í 1.5 kafla fréttareglnanna, undir
fyrirsögninni „Hlutlægni, hlutleysi og
leiðréttingar“, segir í 1. mgr.:
„Fréttamenn skulu ætíð gæta
fyllstu mögulegu hlutlægni í störfum
sínum og forðast að láta persónulegar
skoðanir hafa áhrif á störf sín og
fréttamat. Fréttamenn skulu ætíð
gæta fyllstu sanngirni gagnvart
mönnum og málefnum sem málið
fjallar um.“
Þá er augljóst að margar fréttir
Magnúsar ganga í berhögg við
ákvæði í 2. mgr. þar sem segir:
„Andstæð sjónarmið verða að
koma fram séu þau til staðar í málum
sem Fréttastofan fjallar um. Stefnt
skal að því að þau komi fram í sama
fréttatíma, ef þess er kostur. Í þeim
tilvikum sem það er ekki hægt skulu
hin andstæðu sjónarmið koma fram á
sambærilegum vettvangi.“
Ósannindi Magnúsar
Ég hef í áratugi átt mjög gott sam-
starf við fréttamenn og aldrei kynnst
vinnubrögðum eins og þeim sem
Magnús viðhefur. Þeim kynntist ég
m.a. þegar hann ræddi eitt sinn við
mig og með klippingu á viðtalinu
sneri hann meiningu minni við og
gerði úr því æsifrétt.
Magnús gefur þá skýringu á því að
hann leiti ekki eftir sjónarmiðum
LÍÚ í sjávarútvegsmálum, þegar
hann flytur fréttir af þeim vettvangi,
að hann hafi fengið skýr skilaboð frá
LÍÚ um að starfsmenn samtakanna
vilji ekki við sig tala. Einnig ber hann
á framkvæmdastjóra LÍÚ að hann
hafi viljað hlutast til um hvernig
fréttaflutningi Magnúsar af sjávarút-
vegsmálum verði háttað.
Hvort tveggja er ósatt.
Hið rétta er að ég lýsti því yfir bréf-
lega á sl. ári að ég óskaði ekki eftir að
ræða við Magnús vegna reynslu
minnar af fréttaflutningi hans. Á
sama tíma óskaði framkvæmdastjóri
LÍÚ eftir því að ræða við Magnús um
fréttir hans af brottkasti með það að
markmiði að kynna honum sjónarmið
samtakanna. Fráleitt er að halda því
fram að tilgangurinn hafi verið að
stjórna fréttaflutningi hans. Þrátt
fyrir ósannindi Magnúsar í þessu efni
hefur framkvæmdastjóri LÍÚ ekki
neitað að ræða við hann, hefur átt við
hann orðastað í sjónvarpi, þannig að
ljóst er að ekki hafa samtökin hafnað
því að ræða við þennan mann.
Kjarni málsins er þó sá að óháð,
upplýst, gagnrýnin og sanngjörn um-
ræða um sjávarútvegsmál á Íslandi
getur ekki átt sér stað ef sjónarmiða
annars aðilans er að engu getið, en
andstæðum sjónarmiðum haldið fram
í gríð og erg.
Það ætti jafnvel Magnús Þór Haf-
steinsson að skilja.
ÓHÁÐ, UPPLÝST, GAGNRÝNIN
OG SANNGJÖRN UMRÆÐA
Kristján
Ragnarsson
Þrátt fyrir ósannindi
Magnúsar í þessu efni
hefur framkvæmda-
stjóri LÍÚ, segir
Kristján Ragnarsson,
ekki neitað að ræða
við hann, þannig að
ljóst er að ekki hafa
samtökin hafnað því að
ræða við þennan mann.
Höfundur er formaður Landssam-
bands íslenskra útvegsmanna.
SKOÐUN
vanti gögn eða ónógar rannsóknir
séu fyrir hendi. Mér finnst því
lapsus í lögunum, herra forseti, að
við skulum ekki hafa sett það inn í
textann í b-liðnum að Skipulags-
stofnun hafi heimild til að leggjast
gegn framkvæmd vegna ónógra
rannsókna. Satt að segja, af því að
það er skammur tími, herra forseti,
finnst mér þýðingarmikið að fá álit
hæstv. umhvrh. á því hvernig þessi
b-liður yrði skilinn að hennar mati.
Erum við með nægilegt svigrúm
fyrir skipulagsstjóra til þess að
hafna framkvæmd eða þurfum við
að gera bragarbót við 3. umr.?“
(125. lþ. 386. mál, 2. umræða 10.
maí 2000.)
Í andsvari umhverfisráðherra,
Sivjar Friðleifsdóttur, er vísað til
þess að með umræddri breytingu
væri ætlað að gera matið skilvirk-
ara almennt. Í því felist meðal ann-
ars „að leggja til ákvæði um gerð á
matsáætlun og miklu meira samráð
en við höfum áður séð í þessu um-
hverfismatsferli.“
Þannig hafa þingmaðurinn og
umhverfisráðherrann tekið af allan
vafa um þetta atriði og augljóst er
að Skipulagsstofnun hefur brotið
lög um mat á umhverfisáhrifum
með úrskurði sínum og farið langt
út fyrir þær heimildir sem henni
eru að lögum veittar.
6. Málsmeðferð Skipulagsstofunar
brýtur með þessum hætti einnig
gegn ákvæðum stjórnsýslulaga,
sérstaklega um rannsóknar- og
leiðbeiningarskyldu. Ekki má
gleyma því að þrátt fyrir ákvæði
laga um mat á umhverfisáhrifum
er Skipulagsstofnun stjórnvald
sem verður við framkvæmd þess
hlutverks sem henni er falið að
gæta réttra og góðra stjórnsýslu-
hátta.
Um hin „faglegu vinnubrögð“
Skipulagsstofnunar má hafa langt
mál, því skoðun stofnunarinnar er
afar hlutdræg, en hún á lögum
samkvæmt að gæta sanngirni. Hún
tekur fullyrðingar þrýstihópanna
gagnrýnislaust eða gagnrýnilítið til
greina en tortryggir á hinn bóginn
matsaðilann í flestum greinum. Ber
þessi úrskurður öll merki þess að
niðurstaðan hafi fyrst verið fengin
og síðan hafi verið reynt að und-
irbyggja þá niðurstöðu. Þess háttar
vinnubrögð getur opinber stofnun
aldrei leyft sér, svo ekki sé talað
um þegar til meðferðar er svo stórt
og afdrífaríkt mál sem varðar stór-
kostlega hagsmuni, hvort sem litið
er til atvinnumála þáttarins eða
umhverfismálanna.
Höfundur er lögfræðingur.