Morgunblaðið - 25.08.2001, Síða 36

MINNINGAR
36 LAUGARDAGUR 25. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Baldur Bern-harð Sigurjóns-
son fæddist á Þing-
eyri við Dýrafjörð 5.
mars 1910. Hann lést
á Dvalarheimilinu
Höfða Akranesi 10.
ágúst síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Sigurjón Pétursson
smiður, f. 29.7. 1872,
d. 12.2. 1960, og Sig-
ríður Jónsdóttir hús-
móðir, f. 28.12. 1888,
d. 8.10. 1977. Bróðir
Baldurs er Pétur tré-
smíðameistari, f.
25.10. 1913, býr á Hrafnistu í
Reykjavík, maki Jónína Jónsdóttir
húsmóðir, þau áttu fimm börn en
eitt er látið. Uppeldisbróðir Bald-
urs var Bragi Guðmundsson fisk-
sali, f. 5.5. 1919, d. 11.10. 1987,
maki Elísabet Einarsdóttir hús-
móðir, þau eiga þrjú börn. Hinn 7.
desember 1935 kvæntist Baldur
Kristófersson pípulagningameist-
ari og eiga þau þrjú börn; Guðlaug
framkvæmdastjóri, f. 4.5. 1970,
maki Guðni Gunnarsson, starfræk-
ir heilsuræktarstöð í Los Angeles.
2) Svanur starfsm. í Ráðhúsi
Reykjavíkur, f. 18.2. 1948, sam-
býliskona Edda Egilsdóttir póst-
fulltrúi, f. 26.5. 1951. Börn þeirra
eru: Ingi Sigurður nemi, f. 7.5.
1982, og Ásta Kristín, f. 27.2. 1989.
Baldur og Ingibjörg bjuggu all-
an sinn búskap á Þingeyri. Hann
lærði trésmíði hjá föður sínum.
Þrjú sumur starfaði Baldur við
uppbyggingu síldarverksmiðju á
Djúpuvík en starfaði annars við
fyrirtæki G.J.S. & Co á Þingeyri,
þar starfaði hann við módelsmíði
fyrir járnsteypu fyrirtækisins.
Orgelleik lærði hann hjá Guð-
mundi Gilssyni og var kirkjuorg-
anisti á Þingeyri um 35 ára skeið.
Baldur flutti til Akraness árið 1975
og vann hjá trésmíðaverkstæði
Akraneskaupstaðar til ársins 1984
ásamt því að vera organisti í Innra-
Hólmskirkju. Baldur hefur búið á
Dvalarheimilinu Höfða frá 1990.
Útför Baldurs fer fram frá Þing-
eyrarkirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 14.
Ingibjörgu Magnús-
dóttur húsmóður, f.
7.6. 1914, d. 9.11.
1968. Synir þeirra
eru: 1) Pétur hafnar-
stjóri f. 22.6. 1933
maki hans Anna
Helgadóttir húsmóðir
f. 13.1. 1936. Börn
þeirra eru: Baldur tré-
smiður, f. 17.2. 1955,
sambýliskona Linda
Sigvaldadóttir starfs-
maður á leikskóla og
eiga þau þrjár dætur;
Helgi verktaki, f. 13.7.
1957, maki Sigríður
Valsdóttir skrifstofustjóri, þau
eiga tvær dætur, áður átti Helgi
eina dóttur; Pétur lagermaður, f.
12.11. 1960, sambýliskona Freydís
Frigg Guðmundsdóttir þroska-
þjálfi og eiga þau þrjú börn. Pétur
á auk þess tvö börn með fyrri sam-
býliskonu sinni; Inga skrifstofu-
stjóri, f. 27.4. 1965, maki Þorgeir
Kæri tengdafaðir, í dag ertu
kvaddur hinstu kveðju. Eitt sinn skal
hver deyja. Enginn veit, hvenær
kemur að þessum dularfullu landa-
mærum lífs og dauða.
Þínir ævidagar urðu langir, 91 ár,
en þeir voru farsælir. Síðustu árin
voru þér erfið, það er mikill missir og
vonbrigði sem því fylgir að missa
sjónina, heyrnina og að fæturnir
bera mann ekki lengur, svo þú varst
farinn að þrá svefninn langa. Nú trúi
ég því að þú tifir um grundu græna
með Ingu þinni, sem þú saknaðir af-
ar mikið því hún var þér allt. Ég
þakka hvað þið tókuð afar vel á móti
mér er ég kom fyrst á heimili ykkar
ung með elsta soninn okkar. Fyrstu
14 árin bjuggum við á Þingeyri með
fjögur elstu börnin, en fimmta
barnabarnið fæddist á Akranesi.
Barnabörnin voru ykkur ljós í lífinu
og ég tala nú ekki um hjá mömmu
þinni Digg-ömmu og Sigurjóni afa.
Ég held það hafi verið ykkur Ingu
mikil vonbrigði þegar sú ákvörðun
var tekin að fara suður til Akraness í
9 mánuði en þið sættuð ykkur við það
því við kæmum aftur, en tíminn líður
hratt, sá tími er orðinn 34 ár.
Höggið var þungt þegar þú
hringdir í okkur 4 mánuðum eftir að
við fluttum á Akranes og sagðir okk-
ur að Inga hefði orðið bráðkvödd.
Þið fóruð í bíó sama kvöldið en fóruð
heim í hléi því henni leið ekki sem
best. Hún komst heim, settist í stól
og tók síðustu andvörpin, öllu var
lokið. Þetta gerðist í einni svipan og
setti djúp spor á allt líf þitt eftir það.
Við reyndum að létta þér lífið, en
hennar skarð var alltaf opið í þinni
sálu. Þú heimsóttir okkur á öllum
stórhátíðum eftir þetta. Í 45 ár höf-
um við verið saman bæði í sorg og
gleði. Þú fluttir hingað til okkar á
Akranes árið 1975.
Á Akranesi eignaðist þú marga
vini, bæði í vinnunni og utan hennar
og þú kunnir vel við þig á Skaga.
Heimili þitt var fyrstu árin hjá okkur
á Skagabraut, en síðan áttir þú þitt
eigið heimili á Suðurgötu og undir
hag þínum vel enda góður kokkur.
Síðustu 11 árin var þitt heimili á
Dvalarheimilinu Höfða, þar varst þú
ánægður og við öll þakklát fyrir þá
ákvörðun. Þú naust þess að vera inn-
an um fólk, spjalla, spila á orgelið,
spila bridge, borða góðan mat og
fara í sund. Síðustu ár fór að halla
degi, þú misstir sjónina, gast ekki
spilað á orgelið né spilað bridge, svo
fór heyrnin að dofna og þú þurftir að
fara um í hjólastól. Þá urðu dagarnir
langir en umburðarlynda starfsfólk-
ið á Höfða lagði sig fram við að létta
þér lífið og viljum við þakka því alla
þá góðu umönnun, elskulegheit og
þolinmæði sem það sýndi og veit ég
að þar mæli ég fyrir þig einnig.
Vertu guði falinn, Baldur minn,
þökk fyrir öll árin.
Þín tengdadóttir,
Anna.
Ævi Baldurs Sigurjónssonar
spannar nærri alla tuttugustu öld-
ina. Þann tíma skráðrar sögu sem
hefur að geyma mest af breytingum
og umbrotum á öllum þeim sviðum
efnis og árangurs sem hægt er að
telja til mannlegrar vitundar. Við
gerum okkur ferðir um marga stigu
þessarar kynslóðar og reynum að
finna eða skilja hvað það var sem rót-
aði í okkur mörgum jafnvel til allra
átta. Svör komu jafnan eftir á. Við
lögðum frá foreldrahúsum og áfram
mót því sem verða vildi. Sá var kost-
urinn sem öldin lagði okkur til. Þeg-
ar þeir líta svo yfir farinn veg sem
lengi fá að lifa, kemur í ljós að margt
reynist sérsviðið og vegferðirnar
bera uppi orsakir og afleiðingar. Ævi
Baldurs brýtur margt blaðið. For-
eldrar hans voru báðir aðfluttir til
Dýrafjarðar. Móðir hans Sigríður
var fædd í Mýri við Nýlendugötu í
Reykjavík. Faðir hennar flutti til
Vesturheims, en móðir hennar Jónea
var ein með dótturina. Það var að
enda nítjánda öldin og ekkert fyrir
einstæða móður að gera hér í
Reykjavík.
Jónea sótti því vinnu á sumrin
með dóttur sína, til Þingeyrar en þar
var blómlegt atvinnulíf og menning-
arlegt samfélag. Þegar Sigríður var
átta ára hóf móðir hennar sambúð
með Jóhanni Samsonarsyni sem þá
var ekkill og margra barna faðir.
Sigríður fór þá þegar að vinna fyrir
sér við barnapössun hjá faktornum
Wendel og konu hans.
Með Jóhanni átti Jónea soninn
Óskar sem gerðist snemma hér í
Reykjavík mikill athafnamaður. Eft-
ir að hafa stundað sjómennsku fram-
an af ævinni stofnaði hann fiskbúð-
ina Sæbjörgu sem enn í dag er rekin
af myndarbrag af syni Óskars, Guð-
mundi.
Það var eins með föður Baldurs,
Sigurjón. Hann kom til Þingeyrar
um sama leyti og Jónea, sunnan úr
Vogum frá barnmörgum foreldra-
húsum. Hann var einnig í atvinnuleit
eins og Jónea. Sigurjón reyndist
þúsundþjalasmiður, lagði færar
hendur að hverju verki sem hann
vann. Allt frá því að gera við fínustu
klukkur eða slátra stórgripum. Tré-
smíði varð þó hans ævistarf og vann
sér og lærði til réttinda í því fagi.
Sigurjón sá um allt viðhald á skútum
þeim sem stóðu vetrarlangt á Kamb-
inum sem lægi þeirra var nefnt á
Þingeyri. Þá smíðaði hann einnig
báta og ferjur. Sigríður og Sigurjón
reistu bú sitt á Þingeyri og ólu þar
aldur sinn meðan kraftar leyfðu. Þau
komu til Reykavíkur eins og gestir,
þar kvöddu þau þetta líf en vildu
hvíla á Þingeyri. Þau fundu sig sann-
arlega sem Dýrfirðinga. Þannig var
Baldur líka. Hann átti starfsævina
og heimilið á Þingeyri og var fæddur
þar. Þeir sem muna hann fundu að
hann var einn af þeim sem settu svip
á bæinn. Hann var fastur punktur í
tilverunni á Þingeyri. Látlaus og við-
mótsþýður gekk hann að hverju sem
hann lagði hönd að. Hann lærði tré-
smíði hjá föður sínum og lauk sveins-
prófi 1937. Þá vann hann við mód-
elsmíði í vélsmiðjunni hjá Guðmundi
J. Sigurðssyni. Einnig lærði hann
orgelleik hjá Guðmundi Gilssyni frá
Arnarnesi í Dýrafirði og starfaði
hann sem organisti við Þingeyrar-
kirkju í hartnær fjörutíu ár. Mótlæt-
ið í lífi hans var að kona hans Ingi-
björg átti við vanheilsu að stríða.
Gekk með hjartagalla og veiktist af
berklum. Hún var blíðlynd og prúð-
mannleg kona svo af bar. Þá gerði
gæfumuninn fyrir Baldur og synina
að hann átti óslitinn feril móður-
handa sem bættu það sem bætt varð
þegar kona hans dvaldi á sjúkrahúsi
eða á Vífilsstaðahæli. Hún lést fyrir
aldur fram og var harmdauði þeim er
til þekktu.
Baldur er mér í minni löngu fyrr
en hann varð mágur minn og er ég
því kunnug orðspori hans. Þeir voru
ekki samferða bræðurnir um lífsleið-
ina eftir að Pétur fór ungur úr for-
eldrahúsum. Sem ferðamenn hittust
þeir hvor hjá öðrum þessa löngu ferð
sem nú er á enda. Þeirra hús stóðu
opin hvor öðrum. Stólpinn sem
lengst hefur staðið í frændagarði af-
komenda bróður hans er nú fallinn.
Nú skiptist frændliðið á kveðjum og
sér að endirinn er ekki flúinn.
Kveðja þeirra er send til fjölskyldna
sona Baldurs með von um að öllum
farnist vel. Með þökk fyrir samferð-
ina og óskir um Guðs frið.
Jónína Jónsdóttir.
BALDUR
SIGURJÓNSSON
✝ Kjartan Jónssonfæddist á
Brekku í Núpasveit í
Norður-Þingeyjar-
sýslu 6. september
1917. Hann lést á
Fjórðungssjúkra-
húsinu á Akureyri
15. ágúst síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru hjónin Jón
Ingimundarson,
bóndi á Brekku, f.
22. mars 1863, d. 4.
nóv. 1927, og Þor-
björg Jóhannesdótt-
ir, f. 9. jan. 1878, d.
13. júní 1959. Þau bjuggu á
Brekku alla sína búskapartíð.
Systkini Kjartans voru Hólmfríð-
ur, f. 5. júlí 1905, d. 16. sept.
2000, Guðbjörg, f. 24. sept. 1906,
d. 30. apríl 1949, Ingimundur,
bóndi á Brekku, f. 23. nóv. 1908,
Jóhannes, f. 16. júlí
1910, d. 30. sept.
1915, Ingiríður, f.
17. des. 1911, d. 26.
apríl 1944, Arn-
björg, f. 2. sept.
1913, d. 24. mars
1916, Jóhannes, f.
16. júní 1915, d. 13.
maí 1971, Þorbjörg
kennari, f. 9. mars
1920, búsett í
Bandaríkjunum.
Kjartan var bóndi
á Brekku ásamt
Ingimundi bróður
sínum og konu hans
Guðrúnu Dagbjartsdóttur alla
sína starfsævi. Síðustu tvö árin
var hann á Dvalarheimilinu
Hvammi á Húsavík.
Útför Kjartans fer fram frá
Snartarstaðakirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
Nú er Kjartan frændi minn á
Brekku horfinn yfir móðuna miklu.
Hugurinn reikar rúmlega fimmtíu ár
aftur í tímann. Tvær litlar systur
dveljast um heils árs skeið á býli
ömmu sinnar og frændfólks. Margt
er í heimili, aldrei færra en 15
manns. Systurnar, sem eru úr lítilli
kjarnafjölskyldu, kynnast nýjum
heimi, heimi stórbýlis í norðlenskri
sveit. Það er bjart yfir minningunni
og þær munu búa að reynslunni alla
ævi. Þarna er mikið umleikis, hátt til
lofts og vítt til veggja innan dyra sem
utan, störfin fjölbreytileg og mikill
gestagangur. Þær upplifa sauðburð,
rúningu, heyskap og jólahald á stóru
sveitaheimili og einnig meiri öfgar
náttúrunnar en þær höfðu áður séð,
bæði sumardýrð og glórulausa stór-
hríð. En best af öllu var fólkið, amma
Þorbjörg, sem var besta amma í
heimi, Kjartan, Ingimundur, Guðrún
og allir hinir.
Brekka í Núpasveit hefur verið í
eigu sömu fjölskyldu í marga ættliði.
Umhverfið er svipmikið. Bærinn
stendur hátt og útsýnið afmarkast af
núpunum tveimur, Snartarstaðanúp
og Öxarnúp. Kinnarfjöllin blasa við á
björtum degi og stundum sést jafn-
vel til Vestfjarða. Hafið óendanlega
teygir sig til norðurs svo langt sem
augað eygir. Óvíða er fegurra sólar-
lag. Brekka er mikil og góð jörð til
sauðfjárbúskapar með víðu beiti-
landi, sjávarbeit og öðrum dýrmæt-
um hlunnindum, ekki síst á fyrri tím-
um, svo sem eggjatekju, silungsveiði,
selveiði og reka. Þar hafa búið bænd-
ur sem kunnu að nýta landið af hóf-
semi, stoltir bændur, miklir „fag-
menn“ sem ráku stórt sauðfjárbú
mann fram af manni. Árferði var oft
erfitt og hlaut hagur hvers býlis að
byggjast mjög á ráðdeild og reglu-
semi, en þó ekki hvað síst á dugnaði
og hreysti bóndans. Brekka er vel í
sveit sett, í alfaraleið og skammt frá
kauptúninu á Kópaskeri. Þar hefur
lengi verið verslunarstaður héraðs-
ins, miðstöð þjónustu og áður við-
komustaður farskipa. Á Brekku var
því mjög gestkvæmt, þótti kjörinn
gististaður áður fyrr og þar hefur
ríkt mikil gestrisni allt fram á þenn-
an dag. Hér ólst Kjartan Jónsson
upp, bjó og starfaði langa ævi. Jón
bóndi á Brekku, faðir Kjartans, lést
langt um aldur fram frá eiginkonu og
stórum barnahópi. Kjartan, næst-
yngstur systkinanna, var þá 10 ára
gamall. Ingimundur, elsti bróðirinn,
var þá 18 ára og var hann þar með
orðinn bóndi á Brekku. Kjartan átti
síðan eftir að búa félagsbúi með Ingi-
mundi og konu hans, Guðrúnu Dag-
bjartsdóttur, um margra áratuga
skeið og allt til þess að Dagbjartur
Bogi Ingimundarson tók við bú-
skapnum á Brekku.
Kjartan var með hávöxnustu
mönnum og mikið hraustmenni.
Honum varð varla misdægurt langt
fram eftir ævi. Hann var vinnusamur
og verklaginn, rólegur og fumlaus,
fljótvirkur og vinnuglaður og það var
eins og ekkert viðfangsefni yrði hon-
um vandamál. Um 1950 byggðu þeir
bræður rafstöð við Klapparósinn og
sá hún býlinu fyrir rafmagni í nokkra
áratugi eða allt til þess að rafmagn
var leitt á svæðið. Rafstöðin var síð-
an nýtt til upphitunar húsa á Brekku
allt til þess að hitaveita kom í sveit-
ina fyrir örfáum árum. Rafstöðin út-
heimti mikla umhirðu og kom það að
mestu í hlut Kjartans fyrr á árum að
sjá um rafstöðina. Var það oft ekkert
áhlaupaverk að fara suður að ósnum
í vondum veðrum. Stundum var
ófært og fór hann þá gjarnan á skíð-
um út að ósnum. Náttúran var hon-
um kær. Hann hafði gaman af útivist
og naut mjög þess þáttar búskapar-
ins sem útheimti ferðir um landar-
eignina. Fyrir örfáum árum fór hann
einsamall í heiðina og endurnýjaði
allar girðingarnar.
Kjartan var aldrei langdvölum
burtu frá Brekku, var á Laugaskóla í
tvo vetur og tvo vetur var hann á ver-
tíð. Hann stundaði þó ýmsa vinnu
samhliða búskapnum, svo sem slát-
urhúsvinnu, vörubílaakstur og bygg-
ingavinnu. Á miðjum aldri ákvað
hann að breyta til og flytja út á
Kópasker. Þar hafði hann reist sér
hús og hugðist stunda þar vinnu. En
búskapurinn átti hug hans allan og
ekki leið á löngu þar til hann var
kominn aftur heim í Brekku. Þar
voru verkefnin næg. Húsið var sett í
leigu og síðan selt.
Kjartan var mikið snyrtimenni,
reglusamur í hvívetna og hirti vel um
bú og mannvirki svo sem aðrir bú-
endur á Brekku. Hann fór vel með og
gætti þess að skulda ekki neinum
neitt. Sjálfur hafði hann ekki miklar
þarfir hvað snerti veraldleg gæði og
peningar stjórnuðu ekki lífi hans.
„Það ætti ekki að vera fólki áþján að
eiga peninga,“ er haft eftir honum.
Þegar á leið ævina fór Kjartan oft
á sjúkrahús vegna alvarlegra veik-
inda og síðustu árin var hann á dval-
arheimilinu Hvammi á Húsavík, þar
sem hann undi vel hag sínum. Veik-
indum tók hann af ró og æðruleysi,
eins og öðru og var alltaf þakklátur
fyrir það sem fyrir hann var gert.
Þakklæti sitt sýndi hann í verki þeg-
ar hann færði Fjórðungssjúkrahús-
inu á Akureyri höfðinglega peninga-
gjöf fyrir fáum árum. Kjartan var
mjög hlédrægur og lét lítið yfir sér.
Það var ekki fyrr en þegar ég fór að
heimsækja hann á sjúkrahús að ég
kynntist fyrir alvöru þeim bók-
hneigða og víðsýna Kjartani sem
hafði sjálfstæðar skoðanir og eigin
sýn á lífið og tilveruna. Hann fylgdist
vel með landsmálum og gat verið
glettinn og sposkur.
Sveitin og búið á Brekku átti sann-
arlega hug hans og hjarta. Fjöl-
skyldan á Brekku var hans fjöl-
skylda. Bróðurbörn hans, sem höfðu
alist upp með honum, stóðu honum
nærri. Velgengni þeirra var honum
mikilvæg og þau reyndust honum vel
á móti. Í því sambandi ber sérstak-
lega að nefna Ingu Þórhildi, sem
reyndist honum frábærlega, einkum
í veikindum hans síðustu árin og það
var hún sem sat hjá honum þegar
hann skildi við. Á hún sérstakar
þakkir skildar fyrir umhyggjuna við
Kjartan.
Ég hitti Kjartan síðast í lok júní-
mánaðar í herbergi hans í Hvammi.
Auðsjáanlega var heilsan ekki sterk,
hann hafði nýlega verið í aðgerð en
hafði þó náð sér bærilega. Andlega
heilsan var hins vegar ágæt, hugs-
unin skýr og minni óskert. Hann lét
allvel af sér, sagði fréttir af búskapn-
um á Brekku, sem hann fylgdist svo
vel með og vonaðist hann til þess að
fara þangað í heimsókn bráðlega.
Í síðustu heimsókn sinni í Brekku,
á dánardægri, lá vel á Kjartani og
naut hann heimsóknarinnar mjög.
Veðrið var gott og hann hafði dvalist
á Brekku lengi dags þegar Jón á
Núpi, bróðursonur hans, sem stadd-
ur var á Brekku, bauð honum í öku-
ferð um landareignina. Kjartan
gladdist yfir góðviðrinu og velgengn-
inni í búskapnum. Heyskap og
áburðardreifingu var nú lokið, haust-
verk að hefjast og taldi Kjartan stöð-
una harla góða. „Nú á bara eftir að
henda tröllkonunni,“ sagði hann,
gömlu heyhleðsluvélinni sem honum
fannst vera til óþurftar á túninu. Þeir
frændur fóru austur fyrir hæð og
upp í hraun. Þeir ætluðu líka að fara
niður að sjó, en af því varð ekki að
sinni. Það var kominn tími til heim-
ferðar, þeirrar ferðar sem varð
lengri en ætlað var.
Ég tel að Kjartan frændi hafi skil-
ið sáttur við lífið. Hann er kvaddur
með þakklæti. Blessuð sé minning
hans.
Þorbjörg Þóroddsdóttir.
KJARTAN
JÓNSSON