Morgunblaðið - 04.09.2001, Qupperneq 24

NEYTENDUR
24 ÞRIÐJUDAGUR 4. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÚT ER komin skýrsla um varnarefni
í grænmeti og ávöxtum árið 2000
sem Hollustuvernd ríkisins gefur út
en stofnunin hefur annast reglu-
bundið eftirlit með magni varnar-
efna í ávöxtum og grænmeti frá
árinu 1991. Niðurstöður skýrslunnar
benda til að ávextir og grænmeti,
sem eru á boðstólum hér á landi, séu
að mestu laus við varnarefni. Þegar
aðskotaefni fundust í vörum var
magn efnisins í langflestum tilfellum
undir hámarksgildi.
Að því er fram kemur í skýrslunni
eru varnarefni notuð við framleiðslu
og geymslu matvæla bæði til að
verja þau gegn illgresi, sveppum og
meindýrum, en jafnframt til að
draga úr rýrnun uppskerunnar. Hér
á landi eru u.þ.b. 100 varnarefni
skráð og leyfileg til notkunar, en þó
er aðeins lítill hluti þeirra notaður.
Ef magn varnarefna í sýni fer yfir
aðgerðamörk – mestu leyfilegu frá-
vik frá hámarksgildi vegna óvissu í
sýnatöku og mælingu – er ávallt
gripið til aðgerða. Þá er dreifing vör-
unnar stöðvuð og ef tilefni er til er
vara, sem þegar hefur farið í dreif-
ingu, innkölluð. Sýnum, sem tekin
eru til rannsóknar, hefur fjölgað
nokkuð síðan rannsóknir hófust og
undanfarin ár hafa um 300 sýni
ávaxta og grænmetis verið tekin til
rannsóknar hjá Hollustuvernd á ári
hverju.
Engin varnarefni reyndust vera í
60% þeirra sýna sem tekin voru til
greiningar og í 38% tilvika reyndust
varnarefni vera undir hámarksgildi.
Í innlendu grænmeti greindust eng-
in varnarefni í 96% tilvika og 85%
innflutts grænmetis reyndust laus
við aukefni. Þá reyndust 33 af hund-
raði innfluttra ávaxta vera lausir við
varnarefni en í þeim tilfellum, sem
varnarefni greindust í sýnum, voru
63% undir hámarksgildum.
Svipað og undanfarin ár
Við lestur skýrslunnar vekur at-
hygli að magn varnarefna í græn-
meti, sem ræktað er hérlendis, er
mjög lítið en aðeins um 2% innihéldu
varnarefni yfir hámarksgildi.
Sesselja María Sveinsdóttir, mat-
vælafræðingur hjá Hollustuvernd,
segir magn varnarefna í ávöxtum og
grænmeti í íslenskum verslunum
hafa verið svipað á síðasta ári og
undanfarin ár.
Almennt greinist meira af varn-
arefnum í ávöxtum en grænmeti auk
þess sem algengara er að ávextir
innihaldi fleiri en eitt varnarefni í
einu.
Í skýrslu Hollustuverndar er bent
á að þau mörk, sem sett eru fyrir
varnarefni í matvælum, eru mjög
lág. Því á magn þeirra varnarefna,
sem finnast í sumum matvælum, að
vera langt undir því sem hugsanlega
gæti verið slæmt fyrir heilsu manna.
Þá er bent á að leifar þeirra efna,
sem finnast í ávöxtum, eru að mestu í
hýði eða berki. Því er góð regla að
skola ávexti og grænmeti vel fyrir
neyslu og fjarlægja ysta lagið þegar
það á við.
Ávextir og grænmeti
hérlendis að mestu
laus við varnarefni
Lítið af varnarefnum er að finna í ávöxtum og grænmeti hérlendis.
TENGLAR
.....................................................
Skýrsluna má finna á heimasíðunni
http://www.hollver.is
STÆRSTU súkkulaðiframleiðend-
ur í heimi, til dæmis Toms, Cad-
bury og Nestlé, kaupa kakó frá
vestur-afrískum framleiðendum en
samkvæmt upplýsingum frá Al-
þjóðavinnumálastofnuninni (ILO)
og ýmsum mannréttindasamtökum
vinnur mikill fjöldi barna á kakó-
plantekrum í Vestur-Afríku. Þetta
kemur fram í nýjasta tölublaði
danska neytendablaðsins Tænk &
Test.
Að því er fram kemur í greininni
er ástandið sérstaklega slæmt á
Fílabeinsströndinni en þar eru
meira en milljón kakóplantekrur
og þaðan koma meira en 40 pró-
sent af allri kakóbaunaframleiðslu
heims.
Þá kemur fram í nýrri skýrslu
sem bandaríska utanríkisráðuneyt-
ið sendi frá sér að um 15.000 afrísk
börn á aldrinum 9–12 ára hafa á
undanförnum árum verið seld í
þrælahald á kaffi-, kakó- og baðm-
ullarplantekrur í Vestur-Afríku.
Þrælahald í
kakóframleiðslu
Morgunblaðið/Ásdís
Mikill fjöldi barna vinnur á
kakóplantekrum Afríku.
Á MARKAÐ eru komin sólhatts-
hylki frá Futurebiotics sem inni-
halda einnig 500 mg af Ester-C-vít-
amíni og Propolis. Í
fréttatilkynningu
frá Eðalvörum segir
að efnið styrki
ónæmiskerfið og
beri að nota það
þegar umgangspest-
ir ganga yfir, en ekki
sé ráðlagt að taka nema tvö hylki á
dag í stuttan tíma. Efnið fæst í apó-
tekum í 50 hylkja glösum.
Nýtt
Sólhattur
MIKIÐ magn af eiturefninu PAH
hefur greinst í ákveðinni gerð
ólífuolíu, Diana nefnist hún og hef-
ur hún nú verið innkölluð í 13 Evr-
ópulöndum, m.a. Bretlandi, Noregi
og Danmörku. Efnið, sem við lang-
tíma neyslu getur valdið krabba-
meini, hefur aðallega greinst í
gæðaminni olíu sem unnin er úr
hrati, þ.e. olíu sem fæst úr þriðju
eða fjórðu vinnslu á ólífumauki.
Gæðaminni olían hefur ekki fund-
ist á Íslandi og hafa ráðstafanir
verið gerðar til þess að innflutn-
ingur á vörunni eigi sér ekki stað,
að sögn Sesselju Maríu Sveins-
dóttur matvælafræðings hjá Holl-
ustuvernd. „Í liðinni viku fengum
við tilkynningu frá norskum heil-
brigðisyfirvöldum um ólífuolíu sem
unnin er úr hrati en var merkt
sem 100% hrein jómfrúrolía og
flutt til landsins undir röngu toll-
skrárnúmeri og innihélt hún mikið
magn af PAH. Við höfum því sett
hömlur á innflutning á allri ólífu-
olíu hingað til lands og þurfa inn-
flytjendur nú að sýna fram á að í
vörunni sé PAH ekki yfir leyfileg-
um hámarksgildum.
Ólífuolía er alla jafna unnin
þannig að fita er pressuð úr ólíf-
unum og kallast olían sem unnin
er með þeim hætti jómfrúarolía.
Gæðaminni olía er unnin úr ólífu-
hratinu með aðferð sem felur í sér
hitun en við hitunina myndast eit-
urefnin sem um ræðir, skv. norska
heilsuvefnum mozon.no.
Eiturefni greinist
í ólífuolíu
Hömlur
settar á
innflutning
hingað
Eru pylsur hollur matur?
Það er ómögulegt að segja að
einhver ein matvara sé óholl heldur
verður að líta á máltíðina í heild, að
sögn Laufeyjar Steingrímsdóttur,
matvælafræðings hjá Manneldis-
ráði. „Pylsur geta verið hluti af
hollu mataræði, þótt þær séu
kannski ekki valdar sérstaklega
hollustunnar vegna. Almennt er
hægt að útbúa mjög holla og góða
máltíð með pylsum, til dæmis pott-
rétti og annað. Hefðbundin pylsa
með öllu er hins vegar mjög fiturík
máltíð sem ekki er hægt að kalla
holla.“
Spurt og svarað
um neytendamál