Morgunblaðið - 04.09.2001, Page 34

MENNTUN
34 ÞRIÐJUDAGUR 4. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
að er í hæsta máta ólík-
legt að við Íslendingar
eigum eftir að veiða
stórhveli á nýjan leik.
Þetta segi ég nú bara
af því, að mér hefur lærzt að segja
aldrei aldrei.
Fyrir skömmu heimsóttu Ísland
enskir vinir mínir og lágu leiðir
okkar um þessar hefðbundnu
ferðamannaslóðir frá Reykjavík;
Þingvellir, Gullfoss og Geysir,
Skálholt og Bláa lónið. Allt vakti
þetta mikla hrifningu gestanna.
Það var svo í bíltúr um höfnina
að það syrti í álinn. Þetta eru hval-
bátar, sagði ég, þegar þeir blöstu
við sjónum og hvalaskoðunarbát-
urinn bundinn
hinum megin.
Þessir eru
notaðir til að
veiða hvali og
þessi til að
skoða þá.
Reyndar veið-
um við ekki hvali sem stendur, en
hvalbátunum er haldið við og þeir
geta lagt úr höfn með skömmum
fyrirvara, þegar hvalveiðar verða
leyfðar á ný.
Þegar hér var komið sögu, fann
ég þrúgandi þögnina líkt og íspoka
á hnakkanum. Og þegar ég leit
við; mikið rétt – gestir mínir voru
ekki að horfa niður á bryggju,
heldur störðu þeir á mig opin-
mynntir og með uppglennt augu.
Þegar hvað? gat svo annar þeirra
stunið upp.
Hvalveiðar, sagði hinn. Þið fáið
aldrei að hefja hvalveiðar aftur.
Fáið ekki, fáið ekki. Auðvitað
hreyfði þessi fullyrðing við mér og
framkallaði lærðan fyrirlestur um
nýtingu sjávarauðlinda og sjálfs-
ákvörðunarrétt fullvalda þjóða.
En það var eins og að stökkva
vatni á gæs. Það kom nefnilega í
ljós, að gestir mínir eru félagar í
náttúruverndarsamtökum, sem
m.a. hafa tekið hvalina upp á arma
sína. Mér var einfaldlega tilkynnt
að hvalveiðar væru hvorki meira
né minna en skipulögð morð á
skynugum verum. Ekki skepnum,
heldur viti bornum verum.
Og sem ég skynjaði alvöruþung-
ann í þessum gestum mínum,
minntist ég þess, að ég talaði einu
sinni við Halldór Ásgrímsson, ut-
anríkisráðherra, eftir fund hans í
London með enskum starfsbróður
sínum, sem þá var; Robin Cook.
Sagði Halldór þá m.a. að hvala-
málin hefði borið á góma og væru
Bretar ósveigjanlegir í andstöðu
sinni við hvalveiðar. Man ég að
Halldór gat þess, að það væri með
ólíkindum, hvað Bretar væru
blindir á öll rök málsins; skynsemi
þeirra fyki út í veður og vind fyrir
hreinum tilfinningahita. Sá ég nú
að ég stóð í sömu sporum og utan-
ríkisráðherra minn og ákvað að
draga í land og reyna ekki frekar,
að fá gestina til að hætta að berja
sínum brezku hausum við hval-
veiðisteininn. Ég bauðst því ekki
til að skutla þeim upp í Hvalfjörð
að sjá hvalstöðina!
Hugsaði ég svo ekkert um hvali,
fyrr en leið mín lá til Húsavíkur.
Ósköp fannst mér bæjarbrag-
urinn daufur. En fyrir neðan
bakka ólgaði allt af lífi og fjöri.
Ekki voru það sveitamenn að
sækja sér í kaupstaðinn. Þær ferð-
ir lögðust af þegar kaupfélagið fór
á hausinn. Og ekki voru þetta
Húsvíkingar sjálfir að gera sér
glaðan dag. Nei, þarna var allt
uppfullt af útlendingum, sem voru
ýmist að koma eða fara í hvala-
skoðunarferðir.
Ég skellti mér í eina og sigldi út
á Skjálfandann með Náttfara, sem
var stútfullur af útlendingum.
Þarna voru m.a. þýzkar mæðg-
ur og þetta var fimmta hvalaskoð-
unarferðin þeirra á jafnmörgum
dögum. Alveg æðislegt!
Klukkan þrjú heyrist kallað og
við rennum öll á borðstokkinn til
að berja hvalinn augum. Reyndar
bara hrefna, en útlendingarnir
taka gleði sína. Ég stend milli
Frakka og Þjóðverja sem mælast
við á enska tungu um drauminn að
sjá stórhveli næst. Fallega myndi
skutullinn syngja á leiðinni í þessa
skepnu, segi ég við sjálfan mig, en
þó nógu hátt til þess að borð-
stokksnautar mínir mega heyra.
Þvílík áhrif! Ég veit varla hvaða
klám eða guðlast ég hefði þurft að
setja út úr mér til þess að ná þess-
um viðbrögðum. Viltu virkilega
drepa þennan hval? spyr þýzka
stúlkan steini lostin. Unnusti
hennar og Frakkinn horfa á mig
manndrápsaugum og ég sé að sá
franski setur hendur á mjaðmir
líkt og þeir gera í bíó áður en þeir
kasta vesalingnum í kvikmyndinni
einhverjar þingmannaleiðir í
burtu.
Það fer ekkert á milli mála, að
hér er hvorki staður né stund til
þess að rökræða um nýtingu sjáv-
arfangs. Spaug, bara spaug,
muldra ég, en tel tryggara að
standa undir stýrishúsinu og snúa
ekki baki í samferðamenn mína.
Ég sé einhver orðaskipti og augn-
gotur; vafalaust eru þau að býsn-
ast yfir því hvers konar voða-
menni sé með þeim um borð. Svo
er aftur kallað og ferðamennirnir
raða sér við borðstokkinn með
myndavélarnar og hrifningarópin.
Ég sé ekki betur, en þýzki herr-
ann gefi mér gætur milli þess sem
hann horfir til hafs og hvíslar ein-
hverju í eyra vinkonu sinnar.
Hann treystir mér ekki, hugsa ég.
Þau halda að ég sé með skutulinn
innanklæða og muni þegar minnst
varir ryðjast líkt og launmorðingi
að lunningunni og einhenda skutl-
inum í augnayndi þeirra þarna úti
á sjónum.
Ég tek það til bragðs að blístra
kæruleysislega og horfa beint upp
í loftið. Svo hneppi ég regn-
stakknum rólega frá mér – þau
hljóta að sjá að ég er vopnlaus
maður.
Aldrei gætu Húsvíkingar gert
út á þetta ferðamannalíf með því
að drepa hvali. Við eigum ekki eft-
ir að hefja hvalveiðar aftur. Ég hef
ekki látið sannfærast af manna
völdum. Það er Keikó, sem gerir
útslagið. Keikó kemur alltaf til
baka, þegar reynt er að sleppa
honum á haf út. Keiko er hvalur og
hann veit, að hann er óhultur hjá
okkur, en ekki hinum hvölunum í
sjónum.
Með kvöl-
um af
hvölum
Hér segir af því hvernig draumur um
hvalveiðar dofnar í samskiptum við út-
lendinga sem álíta hvalveiðar kannski
meira en alls ekki minna en morð.
VIÐHORF
Eftir Freystein
Jóhannsson
freysteinn-
@mbl.is
ÍSLAND og umheimurinn –tungumál og tölvukunnátta,er þema viku símenntunarsem menntamálaráðuneytið
stendur fyrir í annað í sinn. Áður
var dagur símenntunar haldinn ár-
lega. Markmiðið er að hvetja fólk
til að leggja stund á símenntun, en
að þessu sinni er athyglinni beint
sérstaklega að þætti tungumála og
tölvutækni. Vikan var sett í gær af
Birni Bjarnasyni menntamálaráð-
herra í Nýja tölvu- og viðskipta-
skólanum í Hafnarfirði. Opnunin
var í tengslum við átaksverkefni
BSRB í tölvu- og upplýsingatækni
fyrir félagsmenn sína. Átakið felst í
að bjóða félagsmönnum um land
allt fjölbreytt námskeið um tölvur
og tölvunotkun. Hver félagsmaður
á að verða fær um að nýta sér tölv-
ur og algengustu tölvuforrit í leik
og starfi, þannig að hann geti verið
virkur þátttakandi í upplýsinga- og
þekkingarsamfélaginu. Áætlað er
að fara af stað með um 100 nám-
skeið á þessu ári.
Víðtæk dagskrá hafin
Vika símenntunar stendur 3.–9.
september og er á vegum mennta-
málaráðuneytisins. MENNT –
samstarfsvettvangur atvinnulífs og
skóla sér um skipulagningu og
framkvæmd vikunnar í samvinnu
við símenntunarmiðstöðvar víða
um land. Víðtæk dagskrá hófst í
dag.
Hugmyndafræðin á bak við sí-
menntun er að í samfélagi upplýs-
inga-, fjarskipta- og stafrænna
tækja þar sem örar tækniframfarir
og alþjóðavæðing efnahagslífsins á
sér stað sé mikilvægt fyrir fyrir-
tæki og starfsmenn þeirra að við-
halda menntun sinni og þekkingu.
Það geti skilið á milli feigs og
ófeigs á markaðinum.
Ástæðan fyrir áherslunni á
tungumál er að vegna legu landsins
og sérstöðu tungumálsins sé kunn-
átta í erlendum tungumálum nauð-
synleg hverjum Íslendingi, sem
ætlar að eiga samskipti við aðrar
þjóðir. Árið 2001 er jafnframt Evr-
ópskt tungumálaár. Dagskrá viku
símenntunar á að höfða til sem
felstra. Á dagskrá hennar eru
námskynningar, símenntunardagur
í fyrirtækjum, málþing, fræðsluhá-
tíð o.fl.
Nefna má að dagurinn í dag
verður helgaður bókasöfnum lands-
ins. Á Reykjavíkursvæðinu hefur
Borgarbókasafnið skipulagt dag-
skrá á bókasöfnum borgarinnar.
Málþing á miðvikudag
Málþing verður á morgun á Hót-
el Loftleiðum 5. september 2001 kl.
13–16, sem ber yfirskriftina „Ís-
land og umheimurinn – tungumál
og tölvukunnátta“. Hver er fram-
tíðin – hvert stefnir? Páll Kr. Páls-
son forstjóri 3p Fjárhús, Una Ey-
þórsdóttir, starfsmannastjóri
Flugleiða, Eyþór Eðvarðsson IMG,
Guðrún Magnúsdóttir forstjóri ES-
Team AB, Arthúr Björgvin Bolla-
son, Sögusetrinu á Hvolsvelli, og
Þorsteinn Gunnarsson, rektor Há-
skólans á Akureyri, verða meðal
fyrirlesara, auk ávarps Björns
Bjarnasonar menntamálaráðherra.
Umfjöllunarefnin verða m.a. al-
þjóðlega umhverfið og fyrirtækin,
mannauður, staða íslenskunnar í
alheimssamfélaginu, ferðaþjónust-
an og tölvur og breyttir kennslu-
hættir
Símenntunardagurinn 6/9
Á símenntunardaginn 6. septem-
ber, er búist við að fyrirtæki til-
einki daginn fræðslumálum starfs-
manna sinna, og hugi sérstaklega
að tungumála- og tölvukunnáttu
þeirra. Daginn geta fyrirtæki einn-
ig notað t.d. til að kynna starfs-
mönnum fræðslustefnu sína, haldið
námskeið fyrir starfsmenn eða
fengið námskeiðshaldara til liðs við
sig til að kynna það sem boðið er
upp á í tungumála- og tölvunámi.
Einnig er þetta talið kjörið tæki-
færi fyrir fulltrúa stéttarfélaga til
að heimsækja fyrirtæki og kynna
með hvaða hætti þau styðja við og
stuðla að símenntun félagsmanna
sinna.
Fræðsluhátíð í Kringlunni
Fræðsluhátíðir verða haldnar í
víða um land helgina 7.–8. sept-
ember. Hátíðin á höfuðborgar-
svæðinu verður haldin í Kringlunni
8. september. Námsframboð á sviði
tungumála- og tölvunáms verður
kynnt þar sérstaklega, bæði í kynn-
ingarbásum og með lifandi kynn-
ingum auk almennrar kynningar á
möguleikum til símenntunar. Einn-
ig eiga að vera ýmsar skemmti-
legar uppákomur. Verslanir og
veitingastaðir Kringlunnar taka
líklega þátt í hátíðinni með ýmsum
hætti, auk þess að hafa opið á með-
an á hátíðinni stendur.
Námskeið gefin á Rás 2
Aðstandendur átaksins eru í
samstarfi við Ríkísútvarpið í viku
símenntunar. Í þættinum „Brot úr
degi“, sem er á dagskrá virka daga
á Rás 2 geta hlustendur hringt inn
og unnið námskeið í tungumálum
eða tölvum um land allt. Þessi leik-
ur verður einnig á dagskrá í helg-
arútvarpinu helgina 8.–9. septem-
ber. Þóra Ragnheiður Stefánsdótt-
ir, verkefnisstjóri viku símennt-
unar hjá Mennt, segir að hlust-
endur hafi tekið þessari nýbreytni
mjög vel. Hún segir að 5 námskeið
víða á landinu verði gefin daglega á
Rás 2.
„Vika símenntunar er ætluð öll-
um,“ segir Þóra Ragnheiður, og
vonast er til að sem flestir verði
með; fyrirtæki, starfsmenn og al-
menningur. Sérstök vefsíða til upp-
lýsingar hefur verið sett upp af
þessu tilefni: www.mennt.is/si-
menntun.
Vika símenntunar/ Ástæðan fyrir áherslunni á tungamál í viku sí-
menntunar er sögð vera lega landsins og sérstaða tungumálsins.
Kunnátta í erlendum tungumálum sé því nauðsynleg hverjum Ís-
lendingi, sem ætlar að eiga samskipti við fólk annarrar tungu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Menntamálaráðuneytið stendur fyrir viku símenntunar. Björn Bjarnason hóf dagskrána formlega í NTV-
skólanum í Hafnarfirði í gær. Hópur félagsmanna BSRB byrjaði svo á tölvunámskeiði í skólanum.
September hefst
á símenntun
 Tungumál og tölvur eru í
brennidepli í vikunni.
 Símenntunarmiðstöðvar
landsins eru með öfluga dagskrá.