Morgunblaðið - 08.09.2001, Page 30

LISTIR
30 LAUGARDAGUR 8. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Opið
hús
í dag kl. 11-16
Við erum á horni
Brautarholts og Mjölnisholts,
rétt fyrir ofan Hlemm.
- persónulega eldhúsið
Eldaskálinn
Brautarholti 3, 105 Reykjavík
S: 562 1420, www.invita.com
Invita á Íslandi í 20 ár
20 ára ábyrgð
ÞEGAR menn leika tveir saman
þurfa þeir að búa yfir miklum næm-
leik og eiga auðvelt með að kveðast
á jafnt sem að kveða saman. Eist-
arnir Tafenau saxófónleikari og
Vind klarinettublásari búa yfir þess-
um eiginleikum í ríkum mæli. Á
setningu Jazzhátíðar Reykjavíkur
fluttu þeir tvo ópusa. Blés Tafenau í
tenórsaxófón en Vind í bassaklarin-
ett. Tafenau kom einn á sviðið og
upphóf frjálsan spuna og brátt var
honum svarað og Vind arkaði gegn-
um Tjarnarsalinn blásandi í bassa-
klarinettið. Síðan upphófst firna-
skemmtilegur ryþmískur ópus er
þeir nefndu Morgunn í Reykjavík,
en heitir raunverulega Herilass
surm og er saminn af þeim. Í kjöl-
farið fylgdi blús er þeir nefndu
Kvöld í Reykjavík. Samspil þeirra
var lýtalaust og vald þeirra yfir
hljóðfærunum algjört, en tónninn
ekkert til að hrópa húrra yfir í
djassmúsík. Eitt var þó ljóst. Þetta
eru miklir húmoristar og kunna að
skemmta áheyrendum og því held
ég það verði mikið fjör á pönnu-
kökudjassinum á sunnudag þegar
þeir spila á Kaffi Reykjavík.
Samleikur þeirra Kevin Drumms
frá Chicago og Hilmars Jenssonar
frá Reykjavík var annars eðlis.
Þetta var kynnt sem gítardúett og
vissulega höfðu þeir gítara meðferð-
is. Gítar Hilmars lá á stól við hlið
hans og gítar Kevins á borðinu fyrir
framan hann, en það voru fyrst og
fremst raftól ýmiskonar er fram-
leiddu þau hljóð er spuni þeirra
samanstóð af.
Sviðið var einsog í leikriti eftir
Samuel Becket, myrkt og djúpt og
stigi á vegg. Þeir tveir við dúkað
borð, dökkklæddir. Hljóðin upphóf-
ust einsog suð í útvarpstæki og
truflanir af og til. Hilmar strauk þá
gítarinn með fiðluboga. Tónninn rif-
inn eins og hjá Didier Lockwood en
tónarnir samfelldir, smástígir.
Smám saman urðu hljóðin fjöl-
breyttari og meira að segja mátti
heyra hina klassísku dropa er
Magnús Blöndal og Gunnar Reynir
hafa notað á stundum í raftónlist
sinni. Drumm notar allt sem hönd á
festir til að framleiða hljóð úr gítar
sínum: bréfklemmur, segla og
naglaklippur. Ekki sá maður hverju
hann strauk um strengi enda skipti
það engu máli heldur þau hljóð er
framreidd voru. Eftir að hljóðin
höfðu liðið fram í einar fjörutíu mín-
útur þagnaði niðurinn og hljóma-
klasar ríktu um stund og um stund-
arfjórðungi síðar æstist leikurinn
uns hin þunga hljóðalda skall á að
nýju og síðan tók að fjara út og
Hilmar strauk boganum um strengi
lengi lengi og Kevin mataði tól sína
æ veikar uns þögnin ríkti og áheyr-
endur þökkuðu fyrir sig.
Jón Múli sagði eftir að hafa heyrt
Impressions með John Coltrain að
þetta segði maður áhugaverða mús-
ík að viðstöddum höfundi. Það sama
má segja um hljóðspuna Kevins og
Hilmars, en mikið hefði mér þótt
gaman að hafa órafmagnað hljóð-
færi með í spunanum. Kevin hefur
unnið með breska spunameistaran-
um Evan Parker, sem er íslenskum
framúrstefnuunenndum að góðu
kunnur eftir að hann blés þindar-
laust í á annan klukkutímna í Nor-
ræna húsinu um árið. Kannski fáum
við hann eða viðlíka blásara í spun-
ann að ári.
Vernharður Linnet
Komdu nú að kveðast á
DJASS
R á ð h ú s R e y k j a v í k u r -
T j a r n a r b í ó
Dúett Raivo Tafenau og Meelis
Vind í Ráðhúsi Reykjavíkur 5. 9.
Dúett Kevin Drumm og Hilmars
Jenssonar í Tjarnarbíói 6.9. 2001.
JAZZHÁTÍÐ
REYKJAVÍKUR
GALLERÍ Fold hefur vaxið ört
undanfarin ár og sýningarsalirnir
eru nú orðnir þrír talsins. Sá nýj-
asti heitir Ljósfold og er ætlaður til
sýninga á verkum ljósmyndara.
Eins og eigendur Foldar benda á í
sýningarskrá hefur ljósmyndun
verið vanmetin listgrein á Íslandi
miðað við vaxandi veg hennar er-
lendis. Opnun sérstaks sýningar-
salar undir ljósmyndir, þó lítill sé,
er því virðingarvert og þarft fram-
tak.
Vanda þarf sérstaklega vel til
verka þegar unnið er í litlum sýn-
ingarsölum svo að það sem sýnt er
fái að njóta sín. Sum verk krefjast
meiri fjarlægðar og rýmis en önnur
o.s.frv. Svo virðist sem ekki hafi
verið vandað nægilega vel til verka
við sýningu Ragnars Th. Sigurðs-
sonar sem nú stendur yfir í Ljós-
fold. Verkin eru allt of mörg í rým-
inu og rétt að benda á mottóið góða
„Minna er meira“ í þessu sam-
hengi. Verkin eru aukin heldur
ekki nógu vel hengd upp, sum
héngu skökk og ein mynd stóð
óinnrömmuð á gólfinu og hallaði
upp að veggnum, en var þó greini-
lega ekki hluti af sýningunni!
Mikilvægt er líka að huga vel að
lýsingu, ekki síst þegar verkin eru
öll á bak við gler.
Sýning Ragnars ber yfirskriftina
Að fjallabaki og öll 13 verkin heita
því nafni einnig. Þetta eru mjög fal-
legar landslagsmyndir en myndefn-
ið er þó löngu hætt að vera frum-
legt. Vinnuferlið skiptir listamann-
inn greinilega miklu máli og birtir
hann nokkuð ítarlega skýringu á
því í sýningarskrá hvernig mynd-
irnar voru unnar, en þar segir m.a.
að endingartími myndanna sé 100
ár við góð skilyrði. Þetta er athygl-
isverður punktur sem fær mann
ósjálfrátt til að hugsa um gildi ljós-
myndaverka og hvernig geymslu
þeirra verður háttað í framtíðinni.
Fallegustu myndirnar á sýningunni
eru án efa myndir númer tvö og
þrjú sem eru hrein listaverk.
Þóroddur Bjarnason
Minna
er meira
Morgunblaðið/Þóroddur
Að Fjallabaki eftir Ragnar Th. Sigurðsson.
MYNDLIST
G a l l e r í F o l d
Opið mán. - fös. frá 10-18, laug-
ardaga frá 10-17 og sunnudaga
14-17. Til 9. september.
MÁLVERK
RAGNAR TH.
SIGURÐSSON
ARS Baltica – List frá Eystra-
saltslöndunum, sýningin sem Gerð-
arsafn hefur hýst undanfarið, dregur
upp skemmtilega
andstæðuríka mynd
af listþróun í Eist-
landi, Lettlandi og
Litháen bróðurpart
síðustu aldar. Nýju
verkin einkennast af
ákveðinni reiði,
krafti, mótþróa og
niðurrifsstarfsemi
þar sem ljótleiki list-
arinnar fær oft að
njóta sín. Eldri verk-
in eru hins vegar öllu
léttari, litríkari og
kunnuglegri ásýnd-
ar. Expressjónismi,
impressjónismi,
pointílísmi og real-
ismi hafa greinilega
markað spor sín í list
þessara landa á
fjórða áratug síðustu
aldar, enda virðist
hefðbundin myndlist
hafa notið einna
mestra vinsælda –
a.m.k. meðal ráðandi
afla – allt þar til á
síðasta áratug.
Í Eistlandi var það
til að mynda frönsk
myndlist, sérstak-
lega impressjónism-
inn, sem hreif klassíska málara á
fjórða áratugnum, list sem byggðist
á hugmyndafræði þjóðfélagslegs
raunsæis tók síðar við líkt og sjá má í
verki Eerik Haamer Naut í mýri
(1943) og loks varð Fyrirheitna land-
ið eftir Lepo Mikko (1964) að tákni
nýs stíls sem þróaðist á sjöunda ára-
tugnum, en rismiklar stílfærslur
þess verks þóttu innan ramma op-
inberra listrænna viðmiða.
Það er erfitt að meta að fullu þau
áhrif sem sovétstjórnin hafði á
myndlist landanna og enn erfiðara
að ímynda sér hvernig þróunin hefði
orðið við aðrar aðstæður. Sé verkið
Kona með barn (1926) eftir Arnold
Akberg, en verkið telst til meistara-
verka hins skammlífa, en róttæka,
eistneska konstrúktívísma, borið
saman við Móður (1936) Andrus Jo-
hani, sem þykir verðugur fulltrúi ný-
raunsæis, má vera ljóst að fleira en
síbreytilegar stefnur og straumar
myndlistar hefur átt þar þátt að
máli.
Verk baltnesku listamannanna
eru nefnilega flest fyrirsjáanleg –
glaðleg og litrík ásýndar – en engu
að síður fyrirsjáanleg. Og þótt þau
skipi efalítið veigamikinn sess í lista-
sögu Eystrasaltsríkjanna, líkt og
verk Miervaldis Pois, sem byggjast á
amerísku ofurraunsæi er naut
óvæntra vinsælda í Lettlandi á átt-
unda áratugnum, er eins og þar vanti
vissa sannfæringu. Andlitsmynd Po-
is af listakonunni Liga Purmale sem
unnin er í endurreisnarstíl að hætti
ítalska listamannsins Piero della
Francesca er til að mynda einstak-
lega vel tæknilega útfærð þótt velta
megi fyrir sér þætti hennar í nútíma-
myndlist.
Í dag er baltnesk list hins vegar
kraftmikil, líkt og segir í aðfaraorð-
um sýningarskrár. Þó svo að kring-
umstæður séu erfiðar er þar að finna
dramatískan streng með djúpri og
þungri undiröldu sem ber með sér að
listamennirnir eiga að baki óvenju-
mikla og margbrotna reynslu.
Þykkar, kraftmiklar pensilstrok-
ur, leirugir og dökkir litir, visst
myrkur og uppreisn ljótleikans eru
þannig lýsandi fyrir mörg verkanna.
Í Borði Elenu Balsiukaité-Brazdž-
iuniene fær strigi sem virðist hafa
þjónað hlutverki vinnuborðs og
skreyttur er málningarleifum eldri
verka þannig uppreisn æru sem full-
gilt myndverk og dökkir litir Litla
fjárhirðisins draga jafnt fram hið
barnslega sem hið grimmilega.
Nokkur grófleiki einkennir einnig
Gula konu Audroné Petrašiunaité
þótt myndin sú einkennist annars af
öllu meiri blíðu og viðkvæmni. Kon-
an fellur inn í bakgrunn verksins þar
sem víddirnar samlagast í gulum og
fjóluleitum litatónum verksins sem
er túlkun listamannsins á eldra verki
expressjónistans Antanas Samuolis.
Þykkir greinilegir pensildrættir í
myndröð Aušra Bardzukuité-Vaitk-
uniené Varanlegt útsýni búa þá yfir
umtalsverðum drunga. Grágrænir
litir og þokumistur veita heiti verk-
anna enn þyngra yfirbragð og erfitt
er að koma orðum að svartsýninni
sem yfir þeim grúfir. Tíðir Jaan
Toomik virka þá ekki síður sterkt á
sýningargesti, en þessi nýexpressj-
óníska mynd sem er e.t.v. kraftmeiri
en áhrifaminni en Varanlegt útsýni
býr yfir sterkum sjónrænum eigin-
leikum sem felast ekki síður í and-
stæðum blóðrauða litarins og þess
kuldalega bláa en mjúkum teygjan-
leika formanna.
Sýningaskrá Ars Baltica er vel
unnin og í raun nauðsynlegur félagi á
ferð um sýninguna. Gestir ná með
hennar aðstoð að skynja betur að-
stæður og þróun í listalífi landanna
og baráttan og krafturinn sem ein-
kennir verk þessarar nýju kynslóðar
fær á sig nýja mynd.
Baltnesk list í
fortíð og nútíð
MYNDLIST
G e r ð a r s a f n
Sýningin stendur til 9. september.
Hún er opin alla daga nema
mánudaga frá kl. 11–17.
ARS BALTICA –
LIST FRÁ EYSTRA-
SALTSLÖNDUNUM
Anna Sigríður Einarsdótt ir
Morgunblaðið/Golli
Nýexpressjóníska verkið Tíðir eftir Jaan Toomik.
BROSTE - HAUST 2001
Heildsölubirgðir: Bergis ehf., sími 587 8877
Veffang: www.bergis.is
Huggulegt
heima....
er heitast
í dag