Morgunblaðið - 08.09.2001, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. SEPTEMBER 2001 35
mfélagsins.
narar eigi
ur í þjóð-
g margir
það mjög
og sam-
u virkir í
u og leggi
m þeir hafa
ftir tvö ár
rænu vís-
viðskipta-
efnu sem
m á Norð-
ú haldin í
ng stjórn-
ntunar og
beri gott
in er það
ramtíðinni
ukið fé ef
a.
fræðideild
Það eru
menntun á
í og þeirri
ki gleyma
nemend-
eðan aðrir
endafjölda
að borga
skólarnir
áum ekki.
é sem Há-
skipta- og
kki allt til
til rekstr-
g að þetta
kkar enn
su við að
na bundna
ekki jafn-
rf að gera
a þá þjón-
um veita.
hinu góða
deild, m.a.
og það er
meiri sam-
dis á okk-
f tekið við
a sem út-
að er næg-
ta fólk og
Við höfum
þann metnað fyrir okkar deild
og háskólann í heild að við
kennum rannsökum eins vel
og bestu skólar erlendis. Það
eru engin verðlaun veitt fyrir
neðstu sætin, ekkert frekar
hér en í íþróttunum.
Þetta er okkar sýn á fram-
tíðina. Fámenn þjóð eins og
við Íslendingar getur ekki
leyft sér að hafa aðra framtíð-
arsýn en að setja markið
svona hátt. Það þarf að ríkja
meiri skilningur í samfélaginu
á því hvað það er mikilvægt
fyrir íslenskt samfélag að hér
starfi öflugur rannsóknahá-
skóli.“
Gott bókasafn lykilatriði í
starfi rannsóknaháskóla
„Eitt af því sem er afar
mikilvægt er að efla bókakost
Landsbókasafns Íslands –
Háskólabókasafns vegna þess
að þar á sér stað mikil bylting
með rafrænum áskriftum að
tímaritum og gagnabönkum á
Netinu. Á safninu er mikið af
mjög góðu starfsfólki sem ber
gott skynbragð á þessa þróun.
Þar hefur mikið starf verið
unnið á síðustu misserum og
það þarf að halda því áfram.
Rafrænar áskriftir eru lykil-
atriði fyrir nútímarannsóknahá-
skóla. Það er tómt mál að tala um
rannsóknaháskóla fyrr en við höfum
hér öflugt rannsóknabókasafn. Enn
vantar á það og aftur er það spurn-
ing um fjármagn en við erum á réttri
leið.
Rannsóknastofnanir deildarinnar
eru einnig mjög mikilvægar. Í Hag-
fræðistofnun sem er hluti af deild-
inni er starfandi á annan tug sér-
fræðinga sem vinna að hagfræði-
legum rannsóknum en hún er rekin
eingöngu fyrir sjálfsaflafé. Það sýnir
að það er hægt að gera ýmislegt ef
dugnaður og góð stjórnun er fyrir
hendi. Forstöðumaður Hagfræði-
stofnunar, Tryggvi Þór Herberts-
son, hefur unnið einstaklega gott
starf við að byggja upp rannsókna-
stofnun sem hefur hlotið alþjóðlega
viðurkenningu.“
Nemendur deildarinnar sem hafa
menntað sig erlendis, hvernig hafa
þeir staðið sig?
„Þeir hafa staðið sig mjög vel. Það
er samhljóma mat kennara og há-
skóla erlendis að þeir hafi hlotið góð-
an undirbúning hér. Nemendur okk-
ar standa sig undantekningalítið
mjög vel í framhaldsnámi í allra
bestu háskólum erlendis. Ein besta
einkunnagjöfin sem við getum feng-
ið er að horfa á eftir góðum nemanda
í góðan skóla og fylgjast með því að
honum gangi vel. Hins vegar má
aldrei slaka á klónni. Þessi árangur
kemur ekki af sjálfu sér. Það er mikil
samkeppni í menntun í heiminum og
landamæri þjóðríkja eru að hverfa.
Við verðum alltaf að vera á verði ef
við eigum að standa okkur.“
Alþjóðleg samkeppni um
vel menntað vinnuafl
„Ég hef það fyrir reglu að spyrja
lokaársnemendur mína hvort þeir
gætu hugsað sér að setjast að er-
lendis og það réttir hver einasti upp
hönd. Þegar ég var að læra erlendis
fyrir um 30 árum og við Íslending-
arnir héldum hópinn vorum við alltaf
öll á leiðinni heim. Einhverjir
ílendust úti en við hin vorum samt
sem áður alltaf á leiðinni heim. Núna
eru viðhorfin allt önnur. Nemendum
hér við skólann og þeim sem stunda
nám erlendis finnst ekki skipta
neinu höfuðmáli hvort þeir búa hér á
landi eða erlendis. Þetta er auðvitað
mikil breyting og jafnframt áskorun
fyrir íslenskt samfélag. Við þurfum
að geta skapað aðstöðu og aðstæður
fyrir ungt menntafólk til að það vilji
frekar vera á Íslandi en í útlöndum.
Það er mikilvægt fyrir okkur, fá-
menna þjóð úr alfaraleið, að gera
okkur grein fyrir því að samkeppnin
um vel menntaða einstaklinga er
mjög hörð og verður harðari á næstu
árum. Við verðum að standa vel
vaktina í þeim málum.“
Styrkir aukin fjölbreytni íslensks
atvinnulífs á allra síðustu árum okk-
ur í þessari samkeppni um vel
menntað fólk?
„Þær miklu breytingar sem hafa
átt sér stað í upplýsingatæknigeir-
anum, líftækni og erfðafræði þýða að
við getum skapað okkur forskot eins
og við höfum sýnt. Við eigum að nýta
það. Við kennum að hver og einn
verði að nýta sér sitt samkeppnisfor-
skot. Ef menn gera það ekki dragast
þeir einfaldlega aftur úr. Þetta snýst
allt um það að gera hlutina betur en
aðrir á tilteknum sviðum. Við höfum
vissulega möguleika á því að tengja
viðskiptafræði og hagfræði við hinar
nýju atvinnugreinar í þessu nýja
hagkerfi sem byggist á þekkingu
þannig að það skili bættum lífskjör-
um. Þessi tækifæri eru ótalmörg í ís-
lensku þjóðlífi en það er aðeins eitt
aðgangsorð sem er lykillinn að því
og það er menntunin.“
Hvernig sérðu viðskipta- og hag-
fræðideild fyrir þér eftir áratug eða
svo?
„Ég er bjartsýnn fyrir hönd deild-
arinnar og ég vil efla sjálfstæði há-
skólans og sérstaklega deilda hans.
Við erum hér í jákvæðri samkeppni
við aðra skóla. Mér finnst vel koma
til greina að deildin okkar yrði sjálfs-
eignarstofnun undir regnhlíf háskól-
ans með sjálfstætt stjórnkerfi og
þjónustusamninga við menntamála-
ráðuneyti og fjármálaráðuneyti.
Deildin myndi verða sjálfstæðari.
Ég er mjög gagnrýninn á stirðbusa-
legt stjórnkerfi, hvort sem það er
innan háskólans eða annars staðar.
Háskólar erlendis eru víða skipu-
lagðir á svipaðan hátt. Stjórnskipu-
lag í svo stórri stofnun sem Háskóla
Íslands þarf að vera í stöðugri end-
urskoðun.“
Ekki sjálfgefið að
lífskjör batni hérlendis
„Viðskiptavinir okkar eru nem-
endur okkar, atvinnulífið og alþjóð-
lega vísindasamfélagið. Við kennum
að fólk og fyrirtæki eigi að mæta
kröfum viðskiptavinanna og það er
það sem við ætlum okkur svo sann-
arlega að gera.
Ég tel að við séum nú að upplifa
sams konar breytingar og áttu sér
stað á miðri 18. öld í upphafi iðnbylt-
ingarinnar þegar borgirnar efldust
og stjórnarbyltingar urðu í Banda-
ríkjunum og Frakklandi. Gífurlega
miklar breytingar urðu þá á 40 ár-
um. Ég gæti vel trúað því að síðustu
15 árin og næstu 25 ár munum við
upplifa sams konar breytingar í at-
vinnuháttum og nýskipan samfélags.
Það er mjög spennandi að vera í
miðju þessara breytinga og ég tala
ekki um fyrir ungt fólk sem er að
hefja nám í háskóla. Það er öfunds-
vert hlutskipti í dag.
Þjóð eins og Íslendingar þarf að
vera miklu meðvitaðri um þessar
breytingar en stærri þjóðir. Hér er-
um við á meira berangri og í þessu
sambandi gegnir menntunin lykil-
hlutverki. Einungis hún getur staðið
undir þeim lífskjörum sem við viljum
búa við í framtíðinni. Það er ekkert
sjálfgefið eftir nokkra áratugi að við
séum með eins öflugt samfélag og
við höfum hér á landi nú. Við getum
haft það ef við menntum unga fólkið
okkar eins vel og best gerist erlend-
is,“ segir dr. Ágúst Einarsson pró-
fessor, forseti viðskipta- og hag-
fræðideildar, að lokum.
þátttakandi
mræðunni
nar 60 ára afmæli sínu
rri Ragnarsson hitti Ágúst
lefni tímamótanna.
Morgunblaðið/Golli
skipta- og hag-
tomasorri@mbl.is
FORSTJÓRI og fram-kvæmdastjórn Landspít-ala – háskólasjúkrahússhafa lagt til að tekin verði
upp gjaldtaka af sjúklingum spítal-
ans sambærileg þeirri sem viðhöfð
sé í einkarekinni læknisþjónustu.
Stjórnarnefnd spítalans samþykkti
ekki tillöguna á fundi sínum nýverið
og Jón Kristjánsson, heilbrigðis- og
tryggingaráðherra, segir að tillögur
í þessa veruna séu ekki upp á borð-
um til að mæta rekstrarvanda
sjúkrahússins, en það var rekið með
tæplega 250 milljón kr. halla á fyrri-
hluta ársins, auk þess sem útgjöld
vegna svonefndra S-merktra lyfja
voru 60 milljónum kr. hærri en áætl-
anir gerðu ráð fyrir.
Á fundi stjórnarnefndar spítalans
nýlega var greinargerð forstjóra og
framkvæmdastjórnar LSH vegna
hallans til umræðu og tillögur til úr-
bóta. Í greinargerðinni kemur fram
að brýnt sé að hlutverk spítalans sé
skilgreint og að heilbrigðisyfirvöld
ákveði hvaða þjónustu skuli veita.
Jafnframt gerir framkvæmda-
stjórnin tillögur um aðgerðir í fjór-
um liðum. Í fyrsta lagi eins og fyrr
greindi að tekin verði upp gjaldtaka
sambærileg þeirri sem viðhöfð sé í
einkarekinni læknisþjónustu, en
gert er ráð fyrir að tekjur vegna
þessa geti numið um 100 milljónum
kr. á ársgrundvelli.
Bráðahlutverk njóti forgangs
Í öðru lagi leggur framkvæmda-
stjórnin til að bráðahlutverk spítal-
ans njóti forgangs og dregið verði úr
eða starfsemi felld niður hvað varð-
ar eftirtalin atriði. Glasafrjóvgunum
verði hætt nema verðskrá fáist leið-
rétt. Breytt verði vöktum á barna-
sviði og göngudeild húðdeildar sam-
einuð húðsjúkdómadeild á Vífils-
stöðum. Dagdeildarstarfsemi á
kvennasviði verði aukin, aðgerðum
fækkað og gjaldtaka aukin. Frestað
verði opnun lýtalækningadeildar
um einn mánuð og hún flutt í Foss-
vog og plássum fyrir almennar
brjóstholsskurðlækningar verði
fækkað tímabundið.
Í þriðja lagi leggur framkvæmda-
nefndin til að farið verði yfir breyt-
ingar á starfsmannahaldi í kjölfar
sameiningar sérgreina og loks í
fjórða lagi að takmarka notkun S-
merktra lyfja og taka ekki upp notk-
un nýrra lyfja nema að sannað verði
að þau séu ódýrari eða jafndýr þeim
sem fyrir eru.
Stjórnarnefndin samþykkti þrjár
síðarnefndu breytingarnar nema
hvað ákvörðun um gjaldskrá vegna
glasafrjóvgunar var frestað til
næsta fundar stjórnarnefndarinnar.
Jafnframt kemur fram í fundargerð
að formaður og varaformaður
stjórnarnefndarinnar hafa átt við-
ræður við heilbrigðis- og trygginga-
ráðherra og fjármálaráðherra þar
sem þeim var kynnt rekstrarafkom-
an og tillögur framkvæmdastjórnar.
Á þeim fundi hafi komið fram að viss
gjaldtaka krefðist lagabreytinga.
Í fundargerðinni segir ennfremur
að halla sjúkrahússins þurfi að meta
í ljósi gengis- og verðlagsbreytinga
sem víki frá forsendum fjárlaga.
Jafnframt lögðu fulltrúar starfs-
mannaráðs fram bókun þar sem
fram kemur að núverandi fram-
kvæmdastjórn hafi náð verulegum
árangri í fjármálastjórn spítalans og
að frávik í rekstri á fyrrihluta ársins
sé eðlilegt í ljósi þróunar gengis- og
verðlagsmála.
Síðan segir: „Fjármagnsskortur
sjúkrahúsanna í Reykjavík undan-
farin ár hefur leitt til flutnings á ým-
iss konar starfsemi út af LSH. Þessi
þróun gerir spítalanum sífellt erf-
iðara að rækja hlutverk sitt sem há-
skólasjúkrahús. Nauðsynlegt er að
skilgreina hlutverk og verksvið spít-
alans og skapa honum aðstæður til
að sinna því hlutverki.“
Jón Kristjánsson, heilbrigðis- og
tryggingaráðherra, sagði að stjórn-
arnefnd spítalans hefði verið að fara
yfir hvort mögulegt væri að grípa til
aðgerða til að mæta rekstrarvand-
anum í ár, sem myndi þá einnig skila
sér á næsta ári. Stjórnarnefndin
hefði verið að fara yfir ýmsar hug-
myndir í þeim efnum og þessi mál
yrðu til meðferðar áfram. Skilgreina
þyrfti sem best hvaða aðgerða væri
mögulegt að grípa til, til að draga úr
þessum hallarekstri.
Hann sagðist aðspurður líta á
fund sinn og fjármálaráðherra með
fulltrúum stjórnarnefndarinnar
sem kynningarfund og þar hafi ekki
verið samþykktar neinar hugmynd-
ir sem þar bar á góma. „Ég lít svo á
að stjórnin hafi víðtækar heimildir
til að grípa til aðgerða innan þess
lagaramma sem hún hefur og reyna
að komast hjá því að skerða mik-
ilvæga eða lífsnauðsynlega þjónustu
og fylgja eftir sameiningunni,“ sagði
Jón.
Engar heimildir til
að taka upp gjaldtöku
Aðspurður hvort hann teldi koma
til greina að taka upp gjaldtöku
sambærilega þeirri sem viðhöfð
væri í einkarekinni læknisþjónustu,
sagðist hann ekki hafa neina heimild
til að taka það upp. Hann sæi ekki
að sá kostur væri uppi á borðinu.
„Ég tel mig ekki hafa heimild míns
þingflokks til að leggja slíkt fram og
hef ekki hug á slíku,“ sagði Jón.
Hann bætti því við aðspurður að
lagabreytingu þyrfti til og það væri
ekkert á döfinni af hans hálfu. Þessi
sparnaðarleið væri því ekki fyrir
hendi og leita yrði annarra leiða.
Spurður um aðrar tillögur sem
væru uppi hvað varðaði hækkun
gjaldskrár vegna glasafrjóvgunar
og aukna gjaldtöku á kvennasviði,
sagði hann þar viðkvæm mál á ferð-
inni sem hann ætlaði ekki að tjá sig
um á þessu stigi. Hann hefði ekki
tekið neinar ákvarðanir hvað það
varðaði. „Ég þarf að skoða það mál
miklu betur, þannig að ég er ekki
tilbúinn að skrifa upp á hækkanir að
svo stöddu á þessum sviðum,“ sagði
Jón.
Hann sagði að auðvitað væru
menn að fara yfir þessi gjaldtöku-
mál. Það væri ljóst að lagabreytingu
þyrfti til til að taka upp innritunar-
gjald á sjúkrahús. Aðrar hækkanir
kynnu að þurfa reglugerðarbreyt-
ingu, en ekkert slíkt væri á borðinu
hjá honum eins og nú væri málum
háttað.
„Ég hef lagt á það áherslu að
menn reyndu að leita leiða til hag-
ræðingar sem skertu ekki nauðsyn-
lega þjónustu. Við hækkuðum ýmsa
gjaldtöku í sumar, þannig að ég hef
ekki nein áform á borðinu núna um
það,“ sagði Jón ennfremur.
Halli á Landspítala – háskólasjúkrahúsi tæpar
250 milljónir króna á fyrrihluta ársins
Landspítali – háskólasjúkrahús við Hringbraut.
Tillaga um gjald-
töku af sjúklingum
Framkvæmdastjórn Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss hefur gert tillögu um gjaldtöku
af sjúklingum sem einn þátt í lausn á halla-
rekstri í ár, en heilbrigðisráðherra segir að
tillögur í þessum efnum séu ekki uppi á
borðum, enda þarf lagabreytingu til.