Morgunblaðið - 26.09.2001, Blaðsíða 20

ÁRÁSIN Á BANDARÍKIN
20 MIÐVIKUDAGUR 26. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ALLT að 12 þeirra 19 manna sem
frömdu sjálfsmorð með því að stýra
flugvélum á skotmörk er þeir höfðu
valið sér í New York og Washington
voru ungir Sádi-Arabar. Þessir
menn höfðu tileinkað líf sitt baráttu
fyrir því, sem þeir skynjuðu sem
málstað íslam og flestir þeirra komu
frá afskekktu héraði í suðvestur-
hluta Sádi-Arabíu þar sem þjóð-
félagsólga á trúarlegum forsendum
hefur verið ríkjandi.
Þessar upplýsingar veita ónefnd-
ur bandarískur embættismaður og
sérfræðingar í málefnum Sádi-Ar-
abíu.
Sex þessara 12 manna, sem flestir
voru rúmlega tvítugir, fóru að heim-
an á síðustu tveimur árum og sögðu
fjölskyldum sínum að þeir hygðust
ganga til liðs við íslamska uppreisn-
armenn, sem berjast gegn Rússum í
Tsjetsjníu.
Margir þeirra virðast vera frá
héruðunum Asir og Baha þar sem
bókstafstrú er landlæg sem og hat-
ur á miðstjórn ríkisins. Í nokkrum
tilvikum segja fjölskyldur mann-
anna að þeir hafi fyllst miklum anda
hreintrúar áður en þeir yfirgáfu
heimili sín.
Frá því hryðjuverkin voru framin
í New York og Washington hinn 11.
þessa mánaðar hefur margvíslegum
upplýsingum verið safnað saman
um hvernig fjöldamorðingjarnir
komu sér fyrir í Bandaríkjunum,
stunduðu þar flugnám og fleira. Það
er hins vegar fyrst nú sem myndin
af mönnunum, uppruna þeirra, upp-
lagi og fjölskyldum er tekin að skýr-
ast.
Dagblöð í Sádi-Arabíu hafa notað
ljósmyndir af mönnunum, sem
bandarísk yfirvöld hafa dreift, til að
hafa uppi á fjölskyldum þeirra.
Bandarískur embættismaður, sem
stendur nærri rannsókn málsins er-
lendis, staðfestir margt af því, sem
þar hefur komið fram.
Nokkur ættmenni hryðjuverka-
mannanna hafa lýst því hvernig for-
eldrar og aðrir nánir ættingjar fái
ekki trúað því að synir þeirra hafi
verið færir um að myrða þúsundir
óbreyttra borgara með því að
fremja sjálfsmorð. Raunar gat einn
faðirinn þess að sonur hans hefði
verið andlega sjúkur maður og for-
eldrar annars sögðu að hann hefði
farið fram á fyrirgefningu og fyrir-
bænir þegar hann hringdi heim í
síðasta skiptið.
Fjölskyldurnar yfirgefnar
Á meðal þess sem nú liggur fyrir
um fjöldamorðingjana má nefna:
– Fayez Ahmad Al Sheri sem
bandaríska alríkislögreglan, FBI,
nafngreindi fyrst sem Fayez Ahm-
ed. Hann var um borð í þotunni sem
flogið var á syðri turn World Trade
Center. Al Sheri fór að heiman í As-
ir-héraði fyrir rúmu ári að því er
faðir hans, Muhammad Al Sheri,
tjáði dagblaðinu Arab News, sem
gefið er út á ensku í Jidda. Hann
sagði fjölskyldu sinni að hann ætlaði
að ganga til liðs við íslömsk hjálp-
arsamtök og síðast heyrðist frá hon-
um er hann hringdi í fjölskyldu sína
fyrr í ár.
– Ahmad Abdulah Al Nami var 23
ára gamall og um borð í þotunni
sem hrapaði í Pennsylvaníu. Hans
hafði verið saknað frá því í desem-
ber í fyrra og fjölskylda hans hafði
ekkert frá honum heyrt. Sádi-arab-
ískt dagblað segir að hann hafi orðið
geysilega trúrækinn fyrir tveimur
og hálfu ári. Hann hafi lesið upp
bænirnar í mosku einni í Abha, höf-
uðstað Asir-héraðs. Þá hafi hann
lagt stund á íslamska lögspeki við
háskólann þar. Haft er eftir föður Al
Nami að hann hafi aldrei snúið aftur
úr pílagrímsför til Mekka fyrir 15
mánuðum og að síðast hafi heyrst
frá honum fyrir fjórum mánuðum.
– Wael og Walid M. Alsheri voru
bræður um borð í þotunni sem flog-
ið var á nyrðri turn World Trade
Center. Þeir voru frá litlum bæ,
Khamis Mushayt, skammt frá Abha.
Myndir af bræðrunum fara saman
við þær sem FBI dreifði. Faðir
þeirra segir að Wael, sem var 25
ára, hafi átt við andlega erfiðleika
að stríða og hann hafi farið til Med-
ina ásamt hinum 21 árs gamla bróð-
ur sínum til að leita sér aðstoðar hjá
trúarsamtökum. Frá þeim hafi ekk-
ert heyrst síðan. Wael hafði lokið
háskólaprófi og yngri bróðirinn
stundaði einnig framhaldsnám.
Heimildir dagblaðsins Al Watan
herma að bræðurnir hafi fyllst mikl-
um trúarofsa skömmu áður en þeir
hurfu og að þeir hafi rætt um að
ganga til liðs við múslima, sem
berjast gegn yfirráðum Rússa í
Tsjetsjníu. Báðir munu hafa talað
litla ensku.
– Hani Hasan Hanjour er talinn
hafa flogið þotunni sem stýrt var á
skrifstofubyggingu bandaríska
varnarmálaráðuneytisins, Pentagon.
Hann bjó í borginni Taif og fór að
heiman í desember í fyrra til Sam-
einuðu arabísku furstadæmanna.
Dagblöð í Sádi-Arabíu hafa greint
frá því að fjölskylda hans sé farin að
taka við samúðarkveðjum en tals-
maður fjölskyldunnar segist ekki
trúa því að Hanjour hafi framið
grimmdarverkið. „Við vitum ekkert
hvað varð um son okkar. Hann
hringdi í okkur átta klukkustundum
áður en atburðurinn varð og forvitn-
aðist um heilsu okkar. Hann var
Töldu sig
þjóna trú-
arinnar
Flestir fjöldamorðingjanna voru ungir
menn frá héraði einu í Sádi-Arabíu þar sem
olíuauðurinn hefur lítil áhrif haft og trúar-
spenna hefur verið áberandi.
Reuters
Mynd af 11 þeirra 19 manna, sem bandaríska alríkislögreglan telur að
framið hafi fjöldamorðin í New York og Washington 11. þessa mánaðar.
Lengst til hægri í annarri röð að neðan er Mohamed Atta, sem flest
bendir til að hafi verið leiðtogi hryðjuverkahópsins.
The Washington Post.
MAÐURINN sem bandaríska al-
ríkislögreglan (FBI) telur að hafi
flogið farþegaþotu American Air-
lines á annan World Trade Center-
turninn í New York er talinn hafa
komið á skrifstofur bandaríska
landbúnaðarráðuneytisins í Flórída
í fyrra og spurt um lán til að kaupa
áburðardreifingarflugvél.
Honum var tjáð að ráðuneytið
veitti ekki slík lán, en honum var
vísað á einkarekna lánastofnun í
grenndinni, að því er haft er eftir
framkvæmdastjóra banka sem ör-
yggisvörður í var yfirheyrður af
FBI. Svo virðist sem maðurinn hafi
farið í lánastofnunina og kannað
nánar möguleika á láni fyrir áburð-
arvél, en engin plögg finnast um að
hann hafi sótt um slíkt lán, að sögn
Roberts Eplings, framkvæmda-
stjóra Community Bank of Florida.
Áhugi þessa meinta flugræningja
á úðunarflugvélum hefur aukið ótta
um að Bandaríkin geti orðið fyrir
loftárás með sýkla- eða efnavopn-
um. Upplýsingarnar um áhuga
mannsins á lánum fyrir úðunarvél
komu fram daginn eftir að starfs-
menn flugvallar í Flórída greindu
frá því að hinn meinti flugræningi,
Mohammed Atta, og nokkrir aðrir
miðausturlenskir menn hefðu kom-
ið á völlinn nokkrum sinnum til
þess að kynna sér notkun áburð-
arvéla.
Bandaríska loftferðaeftirlitið
(FAA) hefur þrisvar bannað allt
flug áburðardreifivéla í nokkra
daga í senn síðan hryðjuverkin
voru unnin í New York og Wash-
ington 11. september. Starfsmenn
eftirlitsins gáfu þó í skyn að þótt
ógnin væri alvarleg væri ekki nein
hætta beinlínis yfirvofandi.
„Við höfum engar beinar vís-
bendingar um hvenær eða hvar slík
árás sé yfirvofandi,“ sagði John
Ashcroft, dómsmálaráðherra
Bandaríkjanna, á fundi dómsmála-
nefndar Bandaríkjaþings á mánu-
daginn. En hann bætti því við að
leit í tölvum og á tölvudiskum og
föggum manns sem sé í varðhaldi
hafi leitt í ljós umtalsvert magn
upplýsinga, sem fengnar hafi verið
af Netinu, um áburðardreifingu úr
lofti.
Sérfræðingar eru ekki á einu
máli um það hvernig hægt væri að
nota flugvél til að dreifa banvænum
efnum yfir byggð. En til að hafa
vaðið fyrir neðan sig fóru FBI-liðar
og aðrir lögreglumenn um Banda-
ríkin í síðustu viku og um helgina
og báðu úðunarflugmenn að hafa
auga með tækjum sínum og til-
kynna án tafar um grunsamlegar
mannaferðir.
Þetta var að hluta til gert vegna
grunsemda sem kviknuðu þegar í
ljós kom í síðustu viku að Atta og
nokkrir félagar hans komu nokkr-
um sinnum á Belle Glade-flugvöll-
inn í Flórída, fyrst í febrúar sl. Þar
spurðu þeir úðunarflugmenn spjör-
unum úr um flugþol og dreifigetu
og um það hversu erfitt væri að
fljúga áburðarvélum. Þar til á
mánudag hafði aftur á móti ekkert
komið fram opinberlega um að Atta
hefði kannað möguleika á að koma
höndum yfir áburðarvél.
Hægt er að fá áburðarvél keypta
fyrir 80 til 100 þúsund Bandaríkja-
dali (átta til tíu milljónir króna), að
sögn James Callans, framkvæmda-
stjóra Samtaka landbúnaðarflug-
manna í Bandaríkjunum. Engar
sérstakar öryggisathuganir eru
gerðar á flugmönnum sem sækja
um leyfi til að fljúga landbúnaðar-
flugvélum, að sögn FAA.
Það væri tiltölulega auðvelt að
valda mörg þúsund veikindatilfell-
um með því að dreifa bakteríugró-
um eða vírusum með áburðarvél,
sagði Michael Osterholm, fram-
kvæmdastjóri rannsóknarmið-
stöðvar í smitsjúkdómafræðum við
Háskólann í Minnesota. Í nýlegri
bók, Living Terrors, lýsa Oster-
holm og samstarfsmaður hans,
John Schwartz, í smáatriðum
hvernig slíkt gæti farið fram.
Þeir ímynda sér atvik þar sem
óánægður starfsmaður dreifir milt-
isbrandsbakteríum yfir knatt-
spyrnuleikvang þar sem um 74 þús-
und áhorfendur eru saman komnir.
Tíu dögum síðar eru 30 þúsund
manns veikir og 700 látnir. Daginn
eftir hefur tala látinna tvöfaldast.
En aðrir hafa ekki eins miklar
áhyggjur. „Það er fjöldi breytilegra
þátta sem maður þarf að ná ná-
kvæmlega réttum, eins og t.d.
eindastærð og veðurfar og þrýst-
ingur í úðuninni og réttur skammt-
ur til að drepa eða sýkja fólk,“ segir
Leslie-Anne Levy, aðstoðarrann-
sakandi við Henry L. Simson-mið-
stöðina, hugveitu í Washington.
„Þetta er ekki svo einfalt að mað-
ur geti bruggað eitthvað inni á baði
hjá sér og farið svo og drepið fjölda
fólks.“ En Levy segir að ef tími og
þekking séu fyrir hendi væri þetta
óneitanlega möguleiki.
Í skýrslu sem Alþjóðaheilbrigð-
ismálastofnunin (WHO) gaf út sl.
mánudag segir að tækniframfarir
undanfarinna ára hafi gert að verk-
um að hryðjuverkamenn gætu
myrt milljónir manna með efna-
eða lífefnavopnum. „Umfang mögu-
legra áhrifa af notkun þeirra á
mannabyggð eða hættan á að þau
séu notuð setur ríkisstjórnum þá
skyldu á herðar að bæði gera fyr-
irbyggjandi ráðstafanir og leggja á
ráðin um viðbrögð,“ segir í skýrsl-
unni.
Stofnunin flýtti útgáfu á drögum
að skýrslunni, sem er 179 blaðsíð-
ur, í kjölfar tilræðanna í Bandaríkj-
unum 11. september, eftir að
fulltrúar ríkisstjórna höfðu haft
samband við stofnunina og leitað
ráða um viðbrögð við sýklahernaði.
„Ógnin af þessu er raunveruleg,“
sagði David Heyman, fram-
kvæmdastjóri smitsjúkdómafræði-
rannsókna á vegum WHO, í viðtali
við Associated Press. „Það eru til
efni sem gætu smitað mikinn fjölda
ef þau væru notuð á svæðum þar
sem eru margar milljónir fólks.“
Talið að einn hermdarverkamannanna hafi kannað möguleika á að kaupa áburðarflugvél
Raunveruleg hætta talin á
að sýklavopnum verði beitt
Washington, Genf. The Washington Post, AP.
Reuters
Áburðarflugvél notuð til að úða uppskeru í Washington-ríki í Bandaríkjunum.